الف - نشانه های بیماری هلندی در بدنه اقتصاد

گسترش بي رويه‌ي واردات، بندرهاي جنوبي كشور را با انبوهي از كالاهاي وارداتي مواجه ساخته است.

به گرارش الف، حجم اين كالاها به انداره‌اي است كه انتقال آنها به داخل كشور با دشواري صورت مي‌گيرد و قيمت كرايه تريلي و كاميون را به شدت افزايش داده است.
ادامه اين وضعيت، ايران را به بارانداز واردات كالاهاي خارجي تبديل مي‌كند. دولت خاتمي در آخرين سال فعاليت خود، واردات 35.4 ميليارد دلاري را به ارث گذاشت اما اين روند با شدت ادامه يافت و در سال 1384 واردات كل كشور به 39.8 ميليارد دلار و در سال 1385 به 41.4 ميليارد دلار رسيد.

پيش‌بيني‌ها حكايت از ادامه وضعيت كنوني دارد. واحد اطلاعات اقتصادي اكونوميست نیز در گزارش ماه مارس خود پيش‌بيني كرد كه اين ميزان در سال جاري به 48 ميليارد دلار و در سال آينده به 50 ميليارد دلار افزايش يابد. مجموع واردات كشور طي سال‌هاي 88 و 89 به ترتيب برابر با 53 ميليارد دلار و 55 ميليارد دلار خواهد بود كه با افزايش دو ميليارد دلاري اين شاخص در سال 1390 به 56 ميليارد و 700 ميليون دلار خواهد رسيد.

نكته مهم اينكه افزايش بي‌رويه و لجام گسيخته واردات از سوي صاحبنظران و دلسوزان اقتصادي در اسفند 84 به دولت تذكر داده شد و آثار ويرانگر تزريق گسترده درآمدهاي نفتي به اقتصاد و امكان بروز بيماري هلندي هشدار داده شد كه امروزه هم شاهد گسترش واردات كالاهاي قابل تجارت و هم افزايش قيمت كالاهاي غيرقابل جابجايي مانند مسكن هستيم.
وضعیت کنونی حجم واردات در نتیجه افزایش درآمدهای نفتی، یادآور شوک نفتی دهه 50 است که به افزایش واردات و انباشت چندین ماهه کالاها در بنادر کشور انجامید.  نكته بسيار با اهميت ديگر اينكه مقايسه عملكرد واردات کالا در سال 1385 با رقم پيش بيني شده 34390 میلیون دلاری در برنامه چهارم بیانگر این مطلب است که عملکرد واردات کالا حدود 20 درصد بیش از میزان پیش بینی شده در برنامه چهارم تحقق یافته است و اين مساله غيرقابل اعتماد بودن برنامه‌ها را به اذهان متبادر مي‌كند.
  سهم ارزشی واردات و صادرات غیر نفتی کالا از کل مبادلات تجاری کشور در سالهای 1385-1384 هر چند صادرات غیر نفتی در این مدت به سیاق سال های گذشته افزایش نشان می دهد، اما سهم ارزشی واردات کالا در دوازده ماهه سال 1385 در حدود 72 درصد از کل مبادلات تجاری کشور (صادرات کالاهای غیر نفتی و واردات کالا) بوده که نسبت به مدت زمان مشابه در سال قبل 6 درصد کاهش داشته است.   با نگاهي به تركيب كالاهاي وارداتي درمي‌بايم كه سهم كالاهاي سرمايه اي از كل واردات در سال 85 معادل 19.3% ،كالاهاي واسطه اي 61.5% و كالاهاي مصرفي 19.2% بوده است.     در سال 1385 بيشترين سهم واردات مربوط به «چدن ، آهن آلات و فولاد» با 11درصد سهم ارزشي است . ‏‎«لوازم صنعتي برقي» و «مواد پلاستيكي و اشياء ساخته شده از آن» به تـرتيب با6.2 و 3.4 درصد سهم ارزشي، رتبه‌هاي دوم و سوم را به خود اختصاص داده‌اند.    مجموع سهم ده قلم فوق الذکر درسال 1385 حدود 33.4 درصد از کل ارزش و 43.8 درصد از کل وزن واردات كالا می باشد، این در حالی است که در سال 1384 مجموع سهم ده قلم یاد شده 28.6 در صد از کل ارزش و39.5 درصد از کل وزن واردات بوده است.
واردات این اقلام در مدت مذکور نسبت به مدت زمان مشابه در سال قبل از لحاظ ارزشی حدود 21.5 درصد و از لحاظ وزنی حدود 36.7 درصد افزایش پیدا کرده است.