کد مطلب: 400524
راهنمای کتاب/ «شکاف‌های جامعه ایرانی»؛ محمد رضایی؛ آگاه
ناجامعه ایرانی
هادی حق‌پرست*؛ 18 مهر 1395
تاریخ انتشار : يکشنبه ۱۸ مهر ۱۳۹۵ ساعت ۱۲:۱۶
«شکاف‌های جامعه ایرانی»
نویسنده: محمد رضایی
ناشر: آگاه، چاپ اول 1394
354 صفحه، 20000 تومان
شما می‌توانید کتاب «شکاف‌های جامعه ایرانی» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.
***
ایران چطور می‌تواند جامعه‌ای آرام، سالم و پویا همراه با وحدت داشته باشد؟ آیا ایران نیز می‌تواند در آینده‌ای نزدیک به کشورهای توسعه یافته دنیا بپیوندد؟ اسلامیت و جمهوریت ایران چه نسبتی با توسعه یافتگی آن پیدا خواهد کرد؟ آیا با این دو ویژگی مدل توسعه یافتگی ایران متفاوت خواهد بود؟ روی مدارهای بومی یا الگوهای جهانی توسعه؟
جامعه چطور برای توسعه سیاسی آماده خواهد شد؟ اساسا جامعه چیست؟ آیا به تعداد زیادی انسان کنار هم می‌توان نام جامعه را اطلاق کرد؟ اگر چنین است چه تفاوتی میان انسان و حیوانات وجود دارد؟ آیا تعداد زیادی گوسفند کنار هم جامعه گوسفند را تشکیل خواهند داد یا گله گوسفند؟
پس جامعه از آن جهت جمع می‌شود که انسان‌ها در نسبت و ارتباط با یکدیگر معنا پیدا کنند و ظهور و حضور یابند. در جوامع انسان‌ها نمی‌توانند از استقلال کامل برخوردار باشند و همواره به دیگری وابسته هستند و این تعامل و همکاری میان آن‌هاست که جامعه را متحقق می‌کند. روند و مطالعه توسعه در ایران نیز می‌بایست از نگاه جامعه‌شناسانه بررسی شود و آقای محمد رضایی در کتاب «شکاف‌های جامعه ایرانی» در سه قلمرو فرهنگ، سیاست و جامعه به این مهم پرداخته است. وی در قلمرو جامعه با تمرکز بر مفهوم قانون به مسئله قانون، وضعیت وضع و اجرای قانون و هم چنین برای اجرای درست قانون و رفع معضل قانون گریزی در ایران مباحث خوب و پیشنهاداتی نیز ارائه می‌دهند.
رویکرد رضایی در مسئله قانون و قانون پذیری ابتدا مرکززدایی در امر قانون توسط دولت و دوم تغییر نگاه ابزاری به قانون برای اداره جامعه است. وی اعتقاد بر این دارند که می‌بایست از دولت به عنوان قهرمان حاکمیت قانون در جامعه مرکز زدایی کرد و در ادامه از قانون نیز به همین ترتیب. و هر چه بیشتر باید از ابزارهای تکنولوژیک بهره گرفت و به وسیله آنها ساختارسازی کرد.
در حوزه فرهنگ، یعنی بخش بعدی کتاب مولف به فرهنگ عمومی و چیستی آن پرداخته و در ادامه چالش‌های اصلی حوزه فرهنگ در ایران و سپس سیاست گذاری راهبردی در این عرصه ارائه می‌کنند. پرسش اصلی رضایی در بحث فرهنگ عمومی و سیاست گذاری آن به این ترتیب است که وظیفه دولت در این موضوع چیست؟ دولت کدام یک از نقش‌های هدایت، حمایت، نظارت یا تولید را بر عهده دارد؟
در آخرین بخش کتاب نویسنده به مسئله خطیر توسعه سیاسی ایران و ملاحظه‌ای مفهومی پیرامون آن داشته و وضع موجود توسعه سیاسی در ایران به ارائه سیاست در توسعه سیاسی ایران و نیز نگاهی متفاوت نسبت به گفتمان اعتدال دارند. از منظر این پژوهش چالش‌های اصلی برنامه سیاسی در ایران حول مفهوم گذار از شبه دموکراسی به دموکراسی صورت بندی شده است. شبه دموکراسی به وضعیتی در اداره جامعه اطلاق می‌شود که تعهدی برای گسترش و تعمیق همه توان دموکراتیک جامعه ایجاد نمی‌کند. در واقع ابزارهای صوری و سطحی دموکراسی مانند انتخابات، پارلمان، تفکیک صوری قوا و مانند اینها به خدمت گرفته می‌شوند، در حالی که ابعادی از نظام دموکراتیک که رویه‌های استفاده از همین لوازمات صوری را نظارت پذیر و پاسخ‌گو می‌سازد. مانند آزادی مطبوعات، رسانه‌های مستقل و آزادی احزاب و تشکلها همیشه مورد غفلت واقع می‌شوند.
محمد رضایی سعی دارد که برداشتی دیگر و متفاوت از وضع مناسبات اجتماعی در ایران ارائه دهد و در این اندیشیدن مفروضات خود را با عنوان مفهوم ناجامعه در ایران معرفی کرده است. ناجامعه‌ها از اساس در دنیای متکثر امروزین نمی‌توانند به پیوستگی ایده آل مقوم مفهوم جامعه در بیان جامعه‌شناسی دست یابند. او کوشید با توصیف دقیق وضع موجود به شکاف‌هایی از جامعه ایران اشاره کند که برای اداره مناسبات اجتماعی حیاتی است. در تحلیل و استدلال‌های خود نیز هرچه بیشتر سعی داشته است از آمار و ارقام دقیق و گسترده بهره گیرد و این چنین کتاب فاقد ادعای بدون پشتوانه و نگاه شخصی است و حدود نیمی از آن را آمارهای دقیق جای گرفته است.
رضایی در این پژوهش پیرامون جامعه، فرهنگ و سیاست ایران از نگاه‌های غرض‌ورزانه و پیش فرضانه پرهیز و به خوبی واقعیت‌های کشور را در این حوزه‌ها شناسایی و ارائه کرده اند. این کتاب به همه دانشجویان جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، سیاستگذاری و مطالعات فرهنگی توصیه و پیشنهاد می‌شود و به ویژه پژوهشگران حوزه مطالعات و توسعه ایران.
* کارشناس علوم سیاسی و روابط بین الملل
نویسنده: محمد رضایی
ناشر: آگاه، چاپ اول 1394
354 صفحه، 20000 تومان
شما می‌توانید کتاب «شکاف‌های جامعه ایرانی» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.
***
ایران چطور می‌تواند جامعه‌ای آرام، سالم و پویا همراه با وحدت داشته باشد؟ آیا ایران نیز می‌تواند در آینده‌ای نزدیک به کشورهای توسعه یافته دنیا بپیوندد؟ اسلامیت و جمهوریت ایران چه نسبتی با توسعه یافتگی آن پیدا خواهد کرد؟ آیا با این دو ویژگی مدل توسعه یافتگی ایران متفاوت خواهد بود؟ روی مدارهای بومی یا الگوهای جهانی توسعه؟
جامعه چطور برای توسعه سیاسی آماده خواهد شد؟ اساسا جامعه چیست؟ آیا به تعداد زیادی انسان کنار هم می‌توان نام جامعه را اطلاق کرد؟ اگر چنین است چه تفاوتی میان انسان و حیوانات وجود دارد؟ آیا تعداد زیادی گوسفند کنار هم جامعه گوسفند را تشکیل خواهند داد یا گله گوسفند؟
پس جامعه از آن جهت جمع می‌شود که انسان‌ها در نسبت و ارتباط با یکدیگر معنا پیدا کنند و ظهور و حضور یابند. در جوامع انسان‌ها نمی‌توانند از استقلال کامل برخوردار باشند و همواره به دیگری وابسته هستند و این تعامل و همکاری میان آن‌هاست که جامعه را متحقق می‌کند. روند و مطالعه توسعه در ایران نیز می‌بایست از نگاه جامعه‌شناسانه بررسی شود و آقای محمد رضایی در کتاب «شکاف‌های جامعه ایرانی» در سه قلمرو فرهنگ، سیاست و جامعه به این مهم پرداخته است. وی در قلمرو جامعه با تمرکز بر مفهوم قانون به مسئله قانون، وضعیت وضع و اجرای قانون و هم چنین برای اجرای درست قانون و رفع معضل قانون گریزی در ایران مباحث خوب و پیشنهاداتی نیز ارائه می‌دهند.
رویکرد رضایی در مسئله قانون و قانون پذیری ابتدا مرکززدایی در امر قانون توسط دولت و دوم تغییر نگاه ابزاری به قانون برای اداره جامعه است. وی اعتقاد بر این دارند که می‌بایست از دولت به عنوان قهرمان حاکمیت قانون در جامعه مرکز زدایی کرد و در ادامه از قانون نیز به همین ترتیب. و هر چه بیشتر باید از ابزارهای تکنولوژیک بهره گرفت و به وسیله آنها ساختارسازی کرد.
در حوزه فرهنگ، یعنی بخش بعدی کتاب مولف به فرهنگ عمومی و چیستی آن پرداخته و در ادامه چالش‌های اصلی حوزه فرهنگ در ایران و سپس سیاست گذاری راهبردی در این عرصه ارائه می‌کنند. پرسش اصلی رضایی در بحث فرهنگ عمومی و سیاست گذاری آن به این ترتیب است که وظیفه دولت در این موضوع چیست؟ دولت کدام یک از نقش‌های هدایت، حمایت، نظارت یا تولید را بر عهده دارد؟
در آخرین بخش کتاب نویسنده به مسئله خطیر توسعه سیاسی ایران و ملاحظه‌ای مفهومی پیرامون آن داشته و وضع موجود توسعه سیاسی در ایران به ارائه سیاست در توسعه سیاسی ایران و نیز نگاهی متفاوت نسبت به گفتمان اعتدال دارند. از منظر این پژوهش چالش‌های اصلی برنامه سیاسی در ایران حول مفهوم گذار از شبه دموکراسی به دموکراسی صورت بندی شده است. شبه دموکراسی به وضعیتی در اداره جامعه اطلاق می‌شود که تعهدی برای گسترش و تعمیق همه توان دموکراتیک جامعه ایجاد نمی‌کند. در واقع ابزارهای صوری و سطحی دموکراسی مانند انتخابات، پارلمان، تفکیک صوری قوا و مانند اینها به خدمت گرفته می‌شوند، در حالی که ابعادی از نظام دموکراتیک که رویه‌های استفاده از همین لوازمات صوری را نظارت پذیر و پاسخ‌گو می‌سازد. مانند آزادی مطبوعات، رسانه‌های مستقل و آزادی احزاب و تشکلها همیشه مورد غفلت واقع می‌شوند.
محمد رضایی سعی دارد که برداشتی دیگر و متفاوت از وضع مناسبات اجتماعی در ایران ارائه دهد و در این اندیشیدن مفروضات خود را با عنوان مفهوم ناجامعه در ایران معرفی کرده است. ناجامعه‌ها از اساس در دنیای متکثر امروزین نمی‌توانند به پیوستگی ایده آل مقوم مفهوم جامعه در بیان جامعه‌شناسی دست یابند. او کوشید با توصیف دقیق وضع موجود به شکاف‌هایی از جامعه ایران اشاره کند که برای اداره مناسبات اجتماعی حیاتی است. در تحلیل و استدلال‌های خود نیز هرچه بیشتر سعی داشته است از آمار و ارقام دقیق و گسترده بهره گیرد و این چنین کتاب فاقد ادعای بدون پشتوانه و نگاه شخصی است و حدود نیمی از آن را آمارهای دقیق جای گرفته است.
رضایی در این پژوهش پیرامون جامعه، فرهنگ و سیاست ایران از نگاه‌های غرض‌ورزانه و پیش فرضانه پرهیز و به خوبی واقعیت‌های کشور را در این حوزه‌ها شناسایی و ارائه کرده اند. این کتاب به همه دانشجویان جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، سیاستگذاری و مطالعات فرهنگی توصیه و پیشنهاد می‌شود و به ویژه پژوهشگران حوزه مطالعات و توسعه ایران.
* کارشناس علوم سیاسی و روابط بین الملل
کلمات کلیدی : انتشارات آگاه
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
