داخلی صفحه اجتماعی آرشيو يادداشت

حج و قربانی

بخش تعاملی الف - علی جهانی - از تبریز

اشاره: مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های بینندگان الف است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. بینندگان الف می توانند با ارسال یادداشت خود، مطلب ذیل را تایید یا نقد کنند.

سپاس خدای را که، کعبه‌ این نخستین خانه درروی زمین را برای نیایش مردم بپا نهاد. خانه ای درمکه که پربرکت است وهدایتی است برای عالمیان وجهانیان نیز، آنانکه مستطیع هستند، می بایست حج این خانه را بجای آورند واین حق خداست برمردم. پس حج از ارکان دین است وبا مناسکی که دارد متضمن عبادت وتقواوتوجه به خدا ومشتمل است بر ترک تعدادی از لذت ها وکارهای دنیوی، تحمل مشقت، احرام، طواف پیرامون بیت عتیق (کعبه)، نماز، قربانی و انفاق، اخلاص واجتناب از شرک و رمی جمرات ورعایت حرمات خدا . انسان باانجام حج، یک دور کامل مسیرحضرت ابراهیم (ع) درطی مراحل توحید، نفی شرک واخلاص عبودیت را برای خودمجسم می سازد باشد که از شکرگزاران گردد.

یکی از مناسک مهم حج قربانی است، قربانی یعنی ذبح یا نحرحیوان (گوسفند، گاو یا شتر) درروزدهم ذی الحجه(عیدقربان) تا روز دوازدهم یاسیزدهم به قصد تقرب به خدا .این عمل تاریخچه ای به قدمت بشریت دارد. رداستان فرزندان آدم در قرآن، اشاره شده است که آنها برای تقرب، قربان هایی را تقدیم درگاه الهی کردند که یکی از آن قربانی ها پذیرفته شد ودیگری نه. تاریخ گویای آن است که آنکس که قربانی اش پذیرفته شدهابیل نام داشته واز قابیل پذیرفته نشده است وعلت آن در بی تقوایی قابیل بوده است چنانچه زمینه ساز قبولی قربانی هابیل پرهیزکاری وی ذکرشده است.!

به بیان قرآن کریم، قربانی درهمه ی امت ها بعنوان یکی از شعائر الهی وجوداشته است. حتی درمیان برخی از اقوام، ذبح وقربانی فرزندان نیز وجود داشته است وحضرت ابراهیم (ع)برای اینکه این کار را منسوخ نماید، به فرمان خدا شروع به ذبح فرزند خود حضرت اسماعیل (ع) نموده وآنگاه که درجه ی ایمان وخلوص این پدروپسرصالح، آشکارمی شود خداوند قوچ را به جای اسماعیل جایگزین می نماید.

علاوه براین، حج و قربانی پس از روزگار ابراهیم (ع) نیز تداوم داشته است با این تفاوت ودرحالیکه درحج ابراهیمی، ذبح قربانی فقط برای خداوند یکتا ویگانه بوده دردوران جاهلیت، قربانی ها برای انصاب وبت ها تقدیم می شده که خداوند آن را رفتاری ناروا وسنتی نادرست وغلط معرفی می نماید.

دردوره ی جاهلیت وصدراسلام، قلاده به گردن قربانی حج انداختن از رسوم آن زمان بوده واینگونه، قربانی خویش را نشان دارمیکردند تا همه از آن آگاه شوند.مردم به این قربانی به دیده ی احترام می نگریستند و هیچکس اجازه ی بی حرمتی به آنرا نداشت، حتی به خود اجازه نمی دادند تا ازمنافع دام های تعیین شده برای قربانی حج استفاده کنند.همچنین این عقیده ی باطل نیز وجود داشت که حج گزار نمی تواند ازگوشت قربانی استفاده کند! که پس از بعثت پیامبر اسلام (ص) این ممنوعیت برداشته شد وخداوند جواز بهره برداری از منافع چارپایان تعیین شده برای ذبح درحج را تا روز ذبح داده وحاجیان توانستند ازشتران علامت زده شده، برای حمل بار، سوارشدن وتغذیه ازشیرآن استفاده کنند وپس از ذبح قربان، هم از قربانی خویش، بهرمند واز گوشت یا غذای تهیه شده از آن بخورند.

چنان که گذشت قربانی برای همه ی امت ها از سوی خداوند تشریع شده است وهدف از آن برطبق آیات قرآن، این است که تسلیم همگان، تنها دربرابرخداوند یکتا باشدوهر آنچه خدا فرمان می دهد انسان به حکم تعبد عمل کند. به دیگر سخن، سنجش تعبد، ایمان وتسلیم محض از مهمترین علل تشریع حکم قربانی می باشد. خداشناسی، دست یابی به رحمت واسعه ی الهی وشکردربرابرنعمت های فراوان الهی از جمله چارپایان از دیگراهداف تشریع قربانی درحج است. برای اینکه فلسفه وهدف تشزیع قربانی محقق شود، خداوند احکامی رابرای انجام این عمل بیان فرموده است که از آن جمله می توان گفت: لزوم ذکر نام خدا هنگام ذبح یا نحرقربان، اجتناب از هرنوع شرک در اجرای قربانی، لزوم تعظیم الهی هنگام ذبح با گفتن تکبیر، اطعام نیازمندان وفقیران ازگوشت قربان وحرمت خوردن از قربانی که به شرک ذبح شده باشد.

علاوه بر قربانی واجب درحج، دراسلام ذبح قربان برای هر عمل خیری از جمله شادی ها، کسب روزی حلال، ازدواج، تولد فرزند، خرید خانه، رهایی از مصایب، سلامتی درمسافرتهاوغیره مستحب است .اینکه درسوره کوثر آمده :" همان ما خیر کثیربه تو ارزانی داشتیم پس برای پروردگارت نمازبگذاروقربانی کن " موید این مطلب است واگرمسلمانان وتمامی حج رفته ها به این توصیه ی ارزشمند اسلام وبه اجرای این عمل زیبا وخالص، اهتمام بیشتری به خرج دهند نه تنها انسجام میان امت افزایش یافته وافراد جامعه بهم پیوند می خورند وهمه به ویژه مستمندان، مخصوصا" انهایی که به هر دلیل مدتها امکان تهیه ی گوشت را دارا نبوده ودرانتظارفرارسیدن چنین مناسبتهایی هستند از گوشت قربانی آنها بهره مند می شوند، بلکه خود نیز در زمره ی کسانی خواهند بود که مولایشان، حضرت علی (ع) است، اهل احسان ونیکوکاری وازمتقیان.