کد مطلب: 230011
پاسخی به نامه زیباکلام به سید احمد خاتمی
عبدالله شیرازی
اشاره: مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های بینندگان الف است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. بینندگان الف می توانند با ارسال یادداشت خود، مطلب ذیل را تایید یا نقد کنند.
تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۰ خرداد ۱۳۹۳ ساعت ۱۲:۳۸
آیت الله سید احمد خاتمی، در خطبههای نماز جمعه هفته اخیر نقدی بر عملکرد فرهنگی دولت ایراد کردند. استاد صادق زیباکلام نیز در نامهای سرگشاده ایشان را خطاب کرده و پس از یک پرسش ساده دو نکته را با ایشان در میان نهاده است. نکته نخست این که وی در پرسشی انکاری از امامان جمعه تهران پرسیده است: «این وظیفه که امور فرهنگی و اشاعه آن بایستی توسط دولت انجام بگیرد را جنابعالی از کدام یک از این سی اصل قانون اساسی برداشت میفرمائید؟» نکته دوم این که وی لیستی از نهادهای دیگری که به جای وزارت ارشاد آنها را مسئول فرهنگ و تبلیغ میداند، ارائه کرده و ضمن تجمیع بودجهی دریافتی آنها ثابت کرده است که بودجه آنها چندین برابر بودجه وزارت ارشاد است. و از این رو از امامان جمعه تهران خواسته است به جای انتقاد از وزارت ارشاد به انتقاد از این نهادها بپردازد که پول بیشتری میگیرند و مسئولیت مستقیمتری در عرصه فرهنگ و تبلیغ دارند.
نگارنده بر آن است که کلام جناب آقای صادق زیباکلام در هر دو نکته از زیبایی و صداقت، کمی فاصله گرفته است. مغالطه نخست در نکته نخست ایشان روی داده است. وی باید توجه میکرد که قانون اساسی مسئولیت ترویج فرهنگ را به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر عهده رئیس دولت نهاده است. نگارنده تنها به چند اصل از اصول قانون اساسی اشاره میکند:
در اصل سوم قانون اساسی آمده است: «دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است برای نیل به اهداف مذکور در اصل دوم، همه امکانات خود را برای امور زیر به کار برد: ۱) ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوی و مبارزه با کلیه مظاهر فساد و تباهی...». در اصل ۲۱ آمده است: «دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین نماید و امور زیر را انجام دهد: ۱) ایجاد زمینههای مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی او ۲) ....» بر اساس اصل ۱۲۱ رئیس دولت سوگند یاد کرده است که پاسدار مذهب رسمی کشور باشد حتما جناب زیباکلام توجه دارند که پاسداری از مذهب به پاسداری از مذهب در دانشنامهها و دایرة المعارفها محدود نمیشود بلکه مذهب را باید در عرصه جامعه پاس داشت. در همین سوگندنامه، رئیس قوه مجریه سوگند یاد میکند که «...در حراست از مرزها و استقلال سیاسی و اقتصادی و فرهنگی کشور از هیچ اقدامی دریغ نورزم و ...» حراست از استقلال فرهنگی کشور نیز مسئولیت مهمی است که امامان جمعه میتوانند –بلکه باید- گاه این وظیفه مهم را به رئیس محترم دولت یادآوری کنند. قانون اساسی امر به معروف و نهی از منکر را در اصل هشتم، وظیفهای همگانی دانسته است و از آنجا که بر اساس اصل ۱۱۳ اجرای قانون اساسی وظیفهی رئیس محترم دولت است، اجرای اصل هشتم نیز از وظایف رئیس دولت است. اصل هشتم، افزون بر همگانی دانستن وظیفه امر به معروف و نهی از منکر، به این نکته نیز تصریح کرده است که دولت وظیفه دارد مردم را امر به معروف و نهی از منکر کند چنان که مردم را نیز موظف دانسته است دولت را امر به معروف و نهی از منکر کنند. امامان جمعه حق دارند از دولت محترم بپرسند که چگونه مردم را امر به معروف و نهی از منکر میکند؟!
مغالطه دومی که در سخن این استاد محترم علوم سیاسی روی داده آن است که با ارائه آمار و ارقامی خاص، نتیجه گرفته است که چون نهادهای غیروابسته به دولت، چندین برابر وزارت ارشاد بودجه میگیرند بنابراین منتقدان فرهنگی باید به انتقاد از آنان بپردازند نه به انتقاد از وزارت ارشاد.
در باره این سخن ایشان نیز دو پرسش وجود دارد:
الف) جناب زیباکلام اگر بخواهد بگوید این نهادهای غیردولتی چون بودجه دولتی میگیرند بنابراین باید درباره نحوه خرج کردن بودجه خود به نهادهای نظارتی پاسخگو باشند، سخن گزافی نگفته است اما ظاهرا وی میخواهد «مسئول بودن یک نهاد درباره انحطاط فرهنگی جامعه» را تابعی از «مبلغ بودجهای که دریافت میکند»، قلمداد کند! در حالی که «مسئول بودن درباره انحطاط فرهنگی جامعه» تابعی از «قدرت و اختیار قانونی یک نهاد فرهنگی» است نه میزان بودجهای که در اختیار دارد. چه بسا یک نهاد فرهنگی به خاطر اقتضائات درونسازمانیاش بودجهی بیشتری دریافت کند اما قانونگذار قدرت و اختیار قانونی لازم برای اتخاذ تدبیرهای تشویقی یا سیاستهای بازدارنده در عرصه فرهنگ را به او نداده باشد یا آن که هیچ ماموریت ترویجی برای آن نهاد در نظر نگرفته باشد. در این صورت چرا باید میزان پاسخگویی آن نهاد با میزان بودجه دریافتیاش تناسب داشته باشد؟! وقتی استادان دانشگاهها، که باید به دیده تفکر به مسألههای (problem) سیاسی و اجتماعی کشور بنگرند، خود در دام چنین مغالطههای سادهای میغلطند امیدم به حل عالمانه مسائل و مصائب کشور کم میشود!
ب) بسیاری از نهادهایی که در لیست جناب زیباکلام درج شدهاند ربط چندانی به فرهنگ ندارند؛ برای مثال یکی از این نهادها سازمان اوقاف است که ماموریت فرهنگی قابل ملاحظهای ندارد. دیگری جامعة المصطفی است که وظایفش اولاً کاملاً برونمرزی است ثانیاً مانند یکی از دانشکدههای دانشگاه تهران فقط وظیفه آموزشی دارد نه وظیفه ترویجی و فرهنگی. خوب بود جناب زیباکلام جامعة المصطفی را با یکی از دانشکدههای دانشگاه تهران مقایسه کند نه با وزارت ارشاد که بالاترین قدرت و اختیار قانونی کشور را در دست دارد.
تازه همین یک نهاد (جامعة المصطفی) در همین عمر کوتاه خود، برای انتشار جهانی زبان فارسی گامهایی برداشته است که بسیاری از نهادهای دولتی پرخرجتر که بودجههای چندین برابری اخذ میکنند و تنها مسئولیتشان هم حراست از زبان فارسی بوده، با سابقه طولانی خود به گرد پای آن هم نمیرسند. جامعة المصطفی با جذب جوانان نخبه از دهها کشور جهان و آموزش زبان فارسی به آنها به صادرات قند پارسی پرداخته و این تصویر زیبای حافظ را محقق کرده است:
شکرشکن شوند همه طوطیان هند زین قند پارسی که به بنگاله میرود
در پایان شایسته است جناب دکتر زیباکلام بودجهای را که کشور لائیکی مانند ترکیه (که درآمدهایش تنها مبتنی بر مالیات مردم است) برای امور فرهنگی (مانند تأسیس حوزههایی که برای تکفیریان نظریههای خشونتبار تولید میکنند) هزینه میکند با بودجهای که دولت دینی جمهوری اسلامی ایران برای حوزههای علمیه هزینه میکند مقایسه کنند تا شاید سطح انتظاراتشان منصفانه شود.
با سلام
در خصوص بند :
"وی میخواهد «مسئول بودن یک نهاد درباره انحطاط فرهنگی جامعه» را تابعی از «مبلغ بودجهای که دریافت میکند»، قلمداد کند! "
سوال: اگر میزان بودجه یک نهاد متولی فرهنگ ربطی به میزان مسئول بودن آن ندارد پس چرا بایستی آن نهاد از بیت المال بودجه بیشتری هزینه کنند؟؟ (2193346) (alef-13)
بعضی عوام از زیباکلام بهتر می فهمن (2194130) (alef-13)
اخه بودجه دریافتی باید مطابق مسولیت سازمان باشه وگرنه قرار اون بودجه نجومی و چه کار کنند هیچ مسولیتی هم نداشته باشند؟ (2193347) (alef-13)
سفسطه بود.نه خوشم نیومد. (2193372) (alef-13)
واقع بین
۱۳۹۳-۰۳-۲۰ ۱۴:۱۱:۳۵
سلام.بنظر میرسه نگارنده این متن خودش مغالطه کرده. (2193429) (alef-13)
من با نظر استاد بزرگ جناب زیبا کلام و رئیس جمهور موافق هستم وظیفه دولت نیست که تو امور فرهنگی دخالت کند وظیفه دولت رسیدگی به معیشت مردم و اقتصاد است اگر مردم کار نداشته باشند چه احتیاجی به فرهنگ دارند این همه بودجه هزینه فرهنگ شده که معلوم نیست کجا رفت که این همه فساد در یک جامعه اسلامی زیاد شده است در زمان قدیم به این اندازه فساد نبود و این همه هزینه بابت فرهنگ نمی شود پس چرا بسیاری از جوان برای رفتن به جنگ و دفاع از ارمان امام بسیج می شدند بدانید کسی که از این وضعیت خسته شده و اعتراض می کند دشمن ما نیست راه را گم کرده ایم پس باید برگردیم به عقب و از جایی که مسیر را گم کرده ایم شروع مجدد کنیم و برای بهتر شدن اهلش را پیدا کنیم .
آخرین حرف
دولت مسئول دین مردم نیست نهاد های دیگر و خود ما این مسئولیت را برگردن داریم مردم به حکومت نگاه می کنند دولت وظیفه خودش را به خوبی انجام دهد مردم هم می دانند چه بکنند و احتیاجی هزینه صرف فرهنگ کرد. دین در کتاب ها نیست دین در اعمال و رفتار ماست دین در ظاهر نیست دین در فکر ماست دین در اعضا و جوارح انسان هاست دین را مثل امپول نمی شود تزریق کرد ریشه های دین باید استوار باشد در ایران ریشه های دین استوار است ولی آفت ها دین باعث نابودی درخت می شود . پس برای بهتر شدن جامعه اول خودمان را تغییر دهیم تا تاثیری روی دیگران داشته باشیم (2193430) (alef-13)
اینکه مراجع معظم تقلید و علما و متدینین دغدغه دین و آخرین مردم را دارند برترین ارزش است. مایه تعجب است که برخی مسئولین به جای همراهی با متدینین و رفع مشکلات و معضلات اخلاقی جامعه از مخالفت آنها با منکرات ناراحت هم میشوند. ای کاش این قدر که به محیط زیست اهمیت میدهند به حل معضلات فرهنگی، بیکاری، مسکن، ازدواج جوانان و... نیز اهمیت بدهند. ما درباره ارزشهای اسلامی و انقلابی کوتاه نمیآییم. (2193467) (alef-13)
نامه دکتر زیبا کلام جالب بود ولی پسخ شما جالبتر! (2193559) (alef-13)
حاج آقا شیرازی سلام علیکم
برادر بزرگوار
از بد زاویه ای دارید دفاع می کنید. مسئله دستگاه های موازی را در امر فرهنگ را که نمی توان منکر شد
مسئله فقط مقایسه بودجه نیست. مسئله نقش در ارتقاء ، تنزل یا عدم تحرک و فعالیت است.
صدا و سیما نزدیک 1000 میلیارد بودجه می گیرد و بیش از این مبلغ هم از تبلیغات کرم حلوزن و پفک و تن تاک و ... هزار چرند دیگه با رویکرد تلوزیون خصوصی در می آرود و نه تنها موفق نبوده که کاملا عرصه را به یک شبکه کوچک مانند من و تو و یا دیگر شبکه های ماهواره ای باخته است. بماند که خود فیلم ها و سریال های سیما خودشان چقدر بد آموزی داشته.
حوزه های محترم که به نظر می رسد جنابعالی برای دفاع از عملکرد آنها دست به نوشتن در سایت وزین الف برداشته اید در طول تاریخ شیعه بدون کمک دولت فعالیت کرده اند . اما با حالا با پول کلان دولتی جکار می کنند ؟ با این همه تبلیغات فرق انحرافی مانند بهایئت و وهابیت و عرفان های سرخ پوستی و ... چه گونه مقابله کرده اید ؟ خودتان قضاوت کنید که وضع اعتقادات دینی مردم چه بوده و چه شده ...؟
اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد به وظایف خود عمل نکرده یا بد عمل کرده که بحثی نیست و مطمئننا بسیار بد عمل کرده است. اما صحبت سر این است که اگر فرهنگ و ارزشهای دینی و اخلاقی و ملی ما خراب شده و وضع اسفناکی داریم همه این مراکز و نهاد ها و ... مقصرند نه فقط وزارت ارشاد...
بگذارید یک سوال از جنابعالی بپرسم. دوستی دارم که بصورت داوطلبانه و بی منت در حوزه مقابله فکری با بهائیت فعال است . ایشان می فرمودند داشته ایم خانمی جوان و بهایی که در شبانه روز 17 ساعت کار تبلیغ فرقه ضاله خود را می کرده ... شما بفرمایید چقدر وقت گذشته اید و چقدر برای تلبیغ فرهنگ دینی و اخلاقی کار کرده اید و موفق بوده اید ؟ (2193570) (alef-13)
با نظر زیبا کلام موافقم. دولت ها در قانون فعلی اختیار چندانی در هدایت فرهنگی ندارند. اگر پولی را جایی خرج می کنیم باید نتیجه ای داشته باشد. وقتی برای نهادها و حوزه هزینه کردیم باید بازخورد اجتماعی آن دیده شود. البته با نظر حضرات در مورد وضعیت فرهنگی اسف بار کشور موافقم. ولی ای کاش همین پولی که به برخی نهادهای فرهنگی داده بودیم صرف اقتصاد و ازدواج جوانان می کردیم. بسیار منطقی تر بود تا این پول را به کسانی بدهیم که نتیجه ای برای کشور نداشته باشد.
در ثانی در زمان شاه هیچ بودجه ای به حوزه ها نمی دادند ولی جایگاه روحانیت بیسار اعلا بود. این موضوع باید واکاوی شود. (2193624) (alef-13)
این نهادها فقط دنبال بودجه هستند نه نتیجه (2194766) (alef-13)
سلام آقای زیبا کلام به درستی اشاره کردند که نهادهای موازی بسیاری در کشور با توجیهاتی چون جنگ نرم،لزوم مقابله با تهاجم فرهنگی و...بود جه های هنگفت دریافت می کنند ونه تنها به نهادی پاسخگو نیستند بلکه هیچ وقت مسئولیتی به گردن آنها هم انداخته نمی شود وهمواره طلبکارند که چرا بودجه ما(در مقابل حجم تهاجم فرهنگی)کمه،مانند صدا وسیما که با بودجه سرسام آور خودش نتیجه عملکردش رو هممون شاهدش هستیم ودر نهایت جناب عشایری میشه بفرمایین در عمل(و نه در کلی گویی) رئیس جمهور چی کار باید بکنه که نمیکنه.... (2193633) (alef-13)
اصولاً موازي كاري علاوه بر اينكه مسئوليت نهادها و ارگانها را لوث مي كند باعث هدر رفت بودجه و اعتبارات مي شود. مضافاً اينكه نظارتي هم بر خرج و عملكرد نباشد. و هر دستگاه ديگري را مسئول آشفته بازار بداند. (2193653) (alef-13)
جناب آقاي شيرازي عزيز
معني مغالطه را به ما فهموندي! ممنون
اگر چيزي نمي نوشتيد و قلمفرسايي نمي کرديد، هيچ مشکلي پيش نمي آمد. مجبور که نيستيد جواب سوالي به اين وضوح را با آسمون و ريسمون بدهيد. (2193689) (alef-13)
ختيار و اقتدار وزارت ارشاد؟! (2193692) (alef-13)
مصطفی
۱۳۹۳-۰۳-۲۰ ۱۶:۲۰:۱۴
در مورد نکته اول) درست است که دولت مسئول حفاظت از فرهنگ است، ولی اگر این سازمانها مسئول برآورده کردن این هدف نیستند، پس برای چه دارند بودجه میگیرند؟ چرا از بیتالمال دارد برای ایشان هزینه میشود؟
در ضمن موازیکاری نیز معنی ندارد. یا بخش خصوصی - که در این صورت نباید از بیتالمال بودجه بگیرند - یا بخش دولتی - که باید زیر نظر دولت باشند -.
در مورد نکته دوم) دقیقا باید بین ورودی و خروجی هر سازمان نسبت مشخصی برقرار باشد. اگر سازمانی بودجه بیشتر میگیرد ولی خروجی کمتر میدهد حتما مشکلی وجود دارد (البته خروجی همیشه پول نیست. رشد اقتصادی، ارتقای فرهنگ و ... نیز خروجی محسوب میشوند).
اگر سازمانی اختیارات بسیار محدودی دارد و تاثیرگذاری آن بسیار محدود است چرا دارد بودجه بسیار بالایی میگیرد! (2193757) (alef-13)
احسان
۱۳۹۳-۰۳-۲۰ ۱۶:۴۴:۰۴
نهاد های مذکور چه اقتضائاتی از نظر نویسنده دارند که باید بودجه بیشتری دریافت کنند؟ جنابعالی آیا قادرید نقش نهاد عظیمی چون صدا و سیما را با وزارت ارشاد قیاس کنید ؟ سوال اینجاست که آیا انتقاد از وزارت ارشاد دولت دهم و یازدهم و یا صدا وسیما تابعی از جناح و گروه انتقاد کننده نیست ؟وزارت ارشادی که نمی تواند جلوی تعطیلی یک نشریه و یا فیلتر شدن یک سایت را بگیرد چه قدرتی در اختیار دارد؟ خودمان را در برابر مسایلی که به این واضحی است به آن راه نزنیم . چرا کفن ها در بابر دولتی که ادعای دوستی با مردم اسرائیل کرد و خانه نشینی رئیسش مثل شد در نیامد؟؟ (2193802) (alef-13)
نگارنده مقاله بیشتر از آن که مغالطه های دکتر زیبا کلام را بر شمرده باشند خود مغالطه کرده اند. ظاهراً نگارنده لازمه کار فرهنگی کردن را قدرت و اقتدار بر شمرده اند اما هیچ توجه نکرده اند که اساسا کار فرهنگی اغنایی است و نیازی به زور و اجبار ندارد که در دست دولت است و نهادهای متولی فرهنگ از آن بی بهره. (2193859) (alef-13)
معلوم شد كه آقاي عبدالله شيرازي وابسته به يكي از همان نهادهايي است كه هيچگاه علاقه ندارند گزارش مالي بدهند ! (2193908) (alef-13)
احسنت اقای شیرازی حرفهات منطقی بود (2193981) (alef-13)