کد مطلب: 170217
اندکی پرداختن به میراث مکتوب
ایرج افشار،حسین نصرومیراث مکتوب(بخش سوم)
دکتر اکبر ایرانی، 20 آبان 91
تاریخ انتشار : شنبه ۲۰ آبان ۱۳۹۱ ساعت ۰۷:۲۶
اهل تمیز و آشنایی، دانند که متاع ما کجایی است. جای آن نیست که از خود بگوییم که «تزکیة المرء نفسه قبیح» خودستایی شایستۀ آدمی نیست. اما اطلاع رسانی و معرفی و یادآوری برخی اخبار و مطالب، به تبیین غرض و مقصود ما برای ایصال به مطلوب کمک می کند.
در طول این ۱۹ سال، نامه ها و مکاتبات و نقل قول های بسیاری از بزرگان دین و دانش و فرهنگ این کشور و نیز ایران شناسان و دانشمندان خارجی، دریافت کرده ایم و شنیده ایم که همه دالّ بر اعتبار کار و خدمات و آثار میراث مکتوب بوده است. از همراهی های استاد مرحوم ایرج افشار گرفته که حدود ۴۰ مقاله و یادداشت و کتاب خود را به میراث سپرد و شاهد نشر و چاپ آنها بود، تا بزرگانی چون دکتر شفیعی کدکنی که مقدمه بر قائمیات را نوشت و در مقدمه قلندریه خود، از این خادم میراث، به ایران دوست یاد کرد.
چند سال پیش دکتر سید حسین نصر فیلسوف و دانشمند برجستۀ ایرانی در امریکا، مقدمه ای بر کتاب ساختارشناسی مثنوی (چاپ این مرکز) نوشت، وی در دیداری که با یکی از مسئولان دانشنامه جهان اسلام داشت، گفته بود: «پس از انقلاب چند مؤسسه از جمله میراث مکتوب خوش درخشیدند و کارهای ارزشمندی انجام داده اند.»
مقبولیت جهانی میراث مکتوب
این اقوال و نظرات بخش اندکی از آراء دوستداران میراث مکتوب است. طبعاً همکاری بزرگان فرهنگ این کشور و نیز برخی مؤسسات دانشگاهی مانند دانشگاه برلین، دانشگاه اوساکا، آکادمی علوم اتریش، مؤسسه مطالعات اسماعیلیه و ... با این مؤسسه، ادلّ دلیل است بر اعتبار، صلاحیت و مقبولیت آن در داخل و خارج؛ و این اعتبار به سادگی بدست نیامده است. بی تردید آثار، نشریات و همایش های علمی این مرکز از یک سو و پرورش ده ها جوان علاقه مند به احیا و پژوهش میراث مکتوب ایران و اسلام از سوی دیگر، مهمترین و ارزشمندترین دستاورد این مرکز به شمار می آید. نیز همگان برآنند که حفظ و نگهداری هر کار سودمند و معتبری، از تولید و ایجاد آن دشوارتر است. به تبع آن، حراست از جایی که خود داعیه حمایت و نگاهبانی از میراث مکتوب را دارد، امری لازم و ضروری است و این نگاهبانی نیاز به عزمی ملی و خواستی همگانی دارد. شایسته است علاقه مندان به فرهنگ و میراث مکتوب از مؤسسه ای که دستاوردهای پیشینیان را توسط پژوهشگران با استعداد خود به نسل امروز، معرفی و منتقل می کند، پشتیبانی کنند و نگذارند که کوشش های آنان به هدر رود.
وقف در تاریخ ایران
وقف یک مشارکت ملی، اجتماعی و فرهنگی است که برای تعدیل، توازن ثروت و ریزش اموال طبقات مرفّه و ثروتمند به سفرۀ فقرا و نیازمندان تأسیس شده و در تمام جوامع بشری و ادیان مختلف در تاریخ وجود داشته است. خانم لمتون گزارش سودمندی را در مقاله خود با همین عنوان در دایرة المعارف اسلام نوشته است.
در فرهنگ اسلامی هم اولین واقف، خود نبی مکرّم اسلام (ص) بودند. ایشان مسجد النبی و املاک بسیاری را وقف کردند. در ایرانِ دورۀ اسلامی هم عضدالدوله بویهی، املاکی را وقف بیمارستانی برای فقرا و درماندگان کرد. امیر اسماعیل سامانی، به گفته نرشخی- مؤلف کتاب تاریخ بخارا- باغ و تفرجگاهی عظیم را به نام جوی مولیان وقف موالیان و غلامان کرد.
نظام الملک طوسی مستغلاتی را وقف توسعه مدرسه دردَشت اصفهان نمود. به گفته حمزه اصفهانی در کتاب محاسن اصفهان، درآمد آن سالانه ده هزار دینار بود. خواجه رشید الدین فضل الله همدانی بزرگترین مجتمع علمی، فرهنگی، پزشکی را که نامش ربع رشیدی بود، ساخت که وقفنامه آن در تاریخ نظیر ندارد. به طوری که تاکنون در بارۀ آن ده ها مقاله و کتاب نوشته شده است. وی از محل این موقوفات به دانشجویان و استادان، حقوق ماهانه پرداخت می کرد. حتی برای کتاب هایی که در خارج کشور تألیف می شد جایزه تعیین کرده بود. او دستور داد تاریخ جهان را به چند زبان زنده بنویسند و ترجمه کنند و صدها فعالیت ماندگار دیگر انجام داد که در این مختصر جای طرح آنها نیست.
حمدالله مستوفی در نزهةالقلوب می نویسد: در شیراز بیش از ۵۰۰ مؤسسه و بنیاد خیریه وقفی وجود داشت...
ادامه دارد...
در طول این ۱۹ سال، نامه ها و مکاتبات و نقل قول های بسیاری از بزرگان دین و دانش و فرهنگ این کشور و نیز ایران شناسان و دانشمندان خارجی، دریافت کرده ایم و شنیده ایم که همه دالّ بر اعتبار کار و خدمات و آثار میراث مکتوب بوده است. از همراهی های استاد مرحوم ایرج افشار گرفته که حدود ۴۰ مقاله و یادداشت و کتاب خود را به میراث سپرد و شاهد نشر و چاپ آنها بود، تا بزرگانی چون دکتر شفیعی کدکنی که مقدمه بر قائمیات را نوشت و در مقدمه قلندریه خود، از این خادم میراث، به ایران دوست یاد کرد.
چند سال پیش دکتر سید حسین نصر فیلسوف و دانشمند برجستۀ ایرانی در امریکا، مقدمه ای بر کتاب ساختارشناسی مثنوی (چاپ این مرکز) نوشت، وی در دیداری که با یکی از مسئولان دانشنامه جهان اسلام داشت، گفته بود: «پس از انقلاب چند مؤسسه از جمله میراث مکتوب خوش درخشیدند و کارهای ارزشمندی انجام داده اند.»
مقبولیت جهانی میراث مکتوب
این اقوال و نظرات بخش اندکی از آراء دوستداران میراث مکتوب است. طبعاً همکاری بزرگان فرهنگ این کشور و نیز برخی مؤسسات دانشگاهی مانند دانشگاه برلین، دانشگاه اوساکا، آکادمی علوم اتریش، مؤسسه مطالعات اسماعیلیه و ... با این مؤسسه، ادلّ دلیل است بر اعتبار، صلاحیت و مقبولیت آن در داخل و خارج؛ و این اعتبار به سادگی بدست نیامده است. بی تردید آثار، نشریات و همایش های علمی این مرکز از یک سو و پرورش ده ها جوان علاقه مند به احیا و پژوهش میراث مکتوب ایران و اسلام از سوی دیگر، مهمترین و ارزشمندترین دستاورد این مرکز به شمار می آید. نیز همگان برآنند که حفظ و نگهداری هر کار سودمند و معتبری، از تولید و ایجاد آن دشوارتر است. به تبع آن، حراست از جایی که خود داعیه حمایت و نگاهبانی از میراث مکتوب را دارد، امری لازم و ضروری است و این نگاهبانی نیاز به عزمی ملی و خواستی همگانی دارد. شایسته است علاقه مندان به فرهنگ و میراث مکتوب از مؤسسه ای که دستاوردهای پیشینیان را توسط پژوهشگران با استعداد خود به نسل امروز، معرفی و منتقل می کند، پشتیبانی کنند و نگذارند که کوشش های آنان به هدر رود.
وقف در تاریخ ایران
وقف یک مشارکت ملی، اجتماعی و فرهنگی است که برای تعدیل، توازن ثروت و ریزش اموال طبقات مرفّه و ثروتمند به سفرۀ فقرا و نیازمندان تأسیس شده و در تمام جوامع بشری و ادیان مختلف در تاریخ وجود داشته است. خانم لمتون گزارش سودمندی را در مقاله خود با همین عنوان در دایرة المعارف اسلام نوشته است.
در فرهنگ اسلامی هم اولین واقف، خود نبی مکرّم اسلام (ص) بودند. ایشان مسجد النبی و املاک بسیاری را وقف کردند. در ایرانِ دورۀ اسلامی هم عضدالدوله بویهی، املاکی را وقف بیمارستانی برای فقرا و درماندگان کرد. امیر اسماعیل سامانی، به گفته نرشخی- مؤلف کتاب تاریخ بخارا- باغ و تفرجگاهی عظیم را به نام جوی مولیان وقف موالیان و غلامان کرد.
نظام الملک طوسی مستغلاتی را وقف توسعه مدرسه دردَشت اصفهان نمود. به گفته حمزه اصفهانی در کتاب محاسن اصفهان، درآمد آن سالانه ده هزار دینار بود. خواجه رشید الدین فضل الله همدانی بزرگترین مجتمع علمی، فرهنگی، پزشکی را که نامش ربع رشیدی بود، ساخت که وقفنامه آن در تاریخ نظیر ندارد. به طوری که تاکنون در بارۀ آن ده ها مقاله و کتاب نوشته شده است. وی از محل این موقوفات به دانشجویان و استادان، حقوق ماهانه پرداخت می کرد. حتی برای کتاب هایی که در خارج کشور تألیف می شد جایزه تعیین کرده بود. او دستور داد تاریخ جهان را به چند زبان زنده بنویسند و ترجمه کنند و صدها فعالیت ماندگار دیگر انجام داد که در این مختصر جای طرح آنها نیست.
حمدالله مستوفی در نزهةالقلوب می نویسد: در شیراز بیش از ۵۰۰ مؤسسه و بنیاد خیریه وقفی وجود داشت...
ادامه دارد...
کلمات کلیدی : میراث مکتوب، ایرج افشار، حسین نصر، وقف، شفیعی کدکنی
نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.
