درحالی که کارشناسان حوزه سلامت مقدار واقعی مالیات پزشکان را حداقل حدود 6700 میلیارد تومان در سال تخمین می زنند، اما رئیس سازمان امور مالیاتی  مالیات پزشکان  را حدود 700 میلیارد تومان در سال تخمین زده است. با توجه به تفاوت قابل توجه این ارقام، ورود دستگاههای نظارتی به این موضوع ضروری است.

مسئله مالیات در سال­های گذشته مورد توجه ویژه مسئولین کشور و سازمان امور مالیاتی قرار گرفته است. علاوه بر کارکردهای کنترلی در حکمرانی، مالیات می­تواند به عنوان منبع درآمدی مهمی برای دولت­ها محسوب شود.

در حال حاضر بر اساس قانون بودجه سال 1397، درآمد کشور از مالیات برابر 131هزار میلیارد تومان در سال است که از درآمد نفتی (106هزار میلیارد تومان) نیز بیشتر است. مالیات بر درآمد (19هزار میلیارد تومان) عمدتا توسط سه گروه شامل کارکنان دولتی، کارکنان بخش خصوصی و مشاغل پرداخت می­شود (شکل1)[1].

از میان سه گروه فوق، کارکنان بخش دولتی مالیات خود را به صورت کامل پرداخت می­کنند زیرا حقوق آنها شفاف است و توسط خود دولت پرداخت می­شود.

درآمد کارکنان بخش خصوصی به صورت حقوق و توسط کارفرمای غیردولتی پرداخت می­شود. از این­رو هرچند امکان فرار مالیاتی وجود دارد اما کارفرما ترجیح می­دهد مالیات را از حقوق کارکنان کسر و پرداخت کند تا در کسب­وکار خود دچار مشکل نشود.

 اما گروه سوم که مشاغل آزاد (اصناف) هستند و مالیات آنها بر اساس خوداظهاری مالیاتی دریافت می­شود، می­توانند به اَشکال مختلف از پرداخت مالیات فرار کنند.

شکل1

بر اساس اظهارات مسئولین، میزان فرار مالیاتی در مشاغل آزاد و اصناف در مقایسه با دو گروه دیگر بسیار زیاد است. علی طیب­نیا، وزیر سابق اقتصاد و دارایی درباره این موضوع گفت[2]: «نسبت مالیات مشاغل به کل مالیات‌های وصولی در سال 93 حدود 6/4 درصد و نسبت به مالیات‌های مستقیم 4/7 درصد بوده و این در حالی است که نسبت مالیات حقوق به مالیات‌های وصولی 7/10 درصد و نسبت به مالیات‌های مستقیم 17 درصد بوده است و این عدالت مالیاتی نیست».

جنجالی شدن موضوع فرار مالیاتی پزشکان

با راه­اندازی کمپین «#پزشکان_فراری_از_کارتخوان» در شبکه­های اجتماعی و اعتراض مردم نسبت به عدم نصب کارتخوان در مطب­ها، موضوع فرار مالیاتی پزشکان به عنوان یکی از اقشار پردرآمد کشور بار دیگر مورد توجه رسانه­ها و مسئولین قرار گرفت. اخیراً محمدرضا نوری، رئیس امور مالیاتی شهر و استان تهران گفت[3]: «از میان حدود 20 هزار پرونده پزشکان در تهران، تنها 11 هزار نفر برای عملکرد سال 1396 اظهارنامه ارائه کردند که میانگین مالیات اعلامی از سوی پزشکان برای هر نفر 5 میلیون و 700 هزار تومان بود. باتوجه به رسیدگی های انجام شده برای عملکرد سال 95 که تقریبا به همین میزان مالیات ابراز شده بود، این میانگین برای هر نفر حدود 14 میلیون تومان توسط سازمان تعیین و تشخیص داده شده است».

علاوه بر این، سیاوش غیبی­پور، نماینده شورای حل اختلاف مالیاتی سازمان امور مالیاتی تهران[4] از فرار مالیاتی 80 درصدی پزشکان خبر داده و گفته است که طبق آمار رسمی، مجموع مالیاتی که پزشکان در سال 96 پرداخت کرده‌اند ۱۵۰ میلیارد تومان بوده درحالی‌که مقدار مالیات تخمینی آنها 700 میلیارد تومان است.

هرچند وزارت بهداشت بر لزوم اخذ مالیات از پزشکان تاکید دارد و سازمان امور مالیاتی را به عنوان مقصر اصلی فرار مالیاتی پزشکان معرفی می­کند[5]، اما سازمان صنفی نظام پزشکی معتقد است پزشکان جزو خوش­حساب­ترین قشرها در پرداخت مالیات هستند.

محمد جهانگیری، معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی درباره مالیات پزشکان می­گوید[6]: «جامعه پزشکی یکی از صنوف خوش حساب در زمینه پرداخت مالیات است، بیش از ۹۵ درصد فعالان ما اظهار نامه مالیاتی می‌دهند و این اظهارنامه‌ها نیز رسیدگی و قطعی می‌شوند».

مالیات پزشکان؛ 700 یا 6700 میلیارد تومان؟!

در مقابل اظهارنظر مسئولین درباره مالیات پزشکان، کارشناسان سیاست­گذاری حوزه سلامت معتقد­ند که در کنار مسئله فرار مالیاتی پزشکان، مسئله­ای مهمتر وجود دارد و آن «مقدار واقعی مالیات پزشکان» است.      

بر اساس اظهارنظر کارشناسان سیاست­گذاری سلامت[7]، مقدار تخمینی 700 میلیارد که توسط سازمان امور مالیاتی به عنوان مالیات پزشکان اعلام می­شود با واقعیات هم­خوانی ندارد زیرا در این صورت با احتساب میانگین مالیات بیست درصد، مجموع درآمد سالیانه پزشکان برابر 3500 میلیارد تومان خواهد بود و با در نظر گرفتن تعداد پزشکان فعال کشور که برابر 110 هزار نفر است، درآمد ماهیانه هر پزشک 2.6 میلیون می­شود که با واقعیات هم­خوانی ندارد.

این اظهار نظرها نشان می­دهد با در نظر گرفتن میانگین درآمد ماهانه 40 میلیون برای 40 هزار پزشک متخصص و میانگین درآمد ماهانه 20 میلیون برای 28 هزار دندان­پزشک، مجموع درآمد سالیانه این دو قشر برابر 34 هزار میلیارد تومان خواهد بود.

در صورت اخذ مالیات 25%، مقدار مالیات سالیانه پزشکان حداقل 6700 میلیارد تومان می­شود که با عدد اعلامی 700 میلیارد تفاوت فاحشی دارد (شکل2). در صورت صحت این ادعا، میزان فرار مالیاتی پزشکان به تنهایی بیش از مقدار فعلی مالیات همه مشاغل (6180 میلیارد) خواهد بود.

شکل2.

در مجموع، بررسی اظهارات مسئولین و کارشناسان نشان می­دهد که موضوع مالیات پزشکان نیازمند توجه ویژه دستگاه­های نظارتی و محاسباتی کشور است چراکه از یکسو بین اظهارنظر مسئولین سازمان امور مالیاتی و نظام پزشکی درباره فرار مالیاتی پزشکان تفاوت وجود دارد و از سوی دیگر بین اظهارنظر کارشناسان حوزه سلامت و مسئولین سازمان امور مالیاتی درباره مقدار واقعی مالیات پزشکان اختلاف نظر وجود دارد (جدول1).

جدول1

[1] https://iranbudget.org/revenues1397/1397/t/7fd370d3

[2] http://press.jamejamonline.ir/newspreview/2053461848493766698

[3] http://intamedia.ir/Pages/Action/ShowContent/116892

[4] https://www.ilna.ir/fa/tiny/news-664719

[5] https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/06/02/1810503

[6]ttps://www.isna.ir/news/97052713902

[7]  https://www.farsnews.com/news/13970529000227