مشرق نوشت: طبیعتا هر وسیله نقلیه چه روی زمین، چه روی آب، چه زیر آب و چه در آسمان، نیاز به یک سیستم پیشران دارد که برای به تامین نیروی حرکتی و در مواردی تامین نیروی مورد نیاز برای سامانه های الکترونیکی نصب شده روی آن وسیله به کار می رود. در قایق ها و شناورهای سطحی از یک قاعده کلی پیروی می شود که بر اساس آن موتور مورد نظر با تولید نیرو، آنرا به وسیله میله های مخصوصی به پروانه ها منتقل کرده و حرکت پروانه ها نیز در نهایت باعث حرکت رو به جلوی شناور می شود.

اما گونه ای از سیستم های پیشران دریایی وجود دارند که نیازی به پروانه نداشته و اصطلاحا از سیستم واترجت استفاده می کنند. در حقیقت می توان آن ها را موتور جت برای شناورها نامید که یک تکنولوژی مدرن و مهم برای نسل جدید شناورها محسوب می شود. بر اساس اعلام روزهای اخیر امیر دریادار رستگاری رییس سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع، به زودی اولین موتور واتر جت برای قایق های تندرو نیروهای مسلح کشورمان رونمایی می شود.

واترجت چیست؟

در سیستم های واتر جت، با حذف مکانیزم پروانه برای حرکت، با استفاده از مکش آب از زیر بدنه کشتی و دمیدن آب از عقب شناور باعث پیش وری شناور می شود. واترجت ساده و قابل اعتماد است، پروانه پمپ با دور ثابتی می چرخد و آب را به یک سو به جریان می اندازد و حتی در بسیاری مواقع نیازی به گیربکس نیست. مجموعه نیروی رانش فشار کمتری را تحمل می کند و مستلزم نگهداری و تعمیرات کمتری است. بازدهی تبدیل نیروی دریافتی از موتور و ایجاد نیروی رانش در واترجت ها بسیار بالا است، توانایی پشتیبانی عملیات در سرعت های بالا را دارد و در حین حال با معکوس کردن جهت جریان، در طی مسافت بسیار اندک می تواند متوقف شود.

نمای گرافیکی از یک موتور واترجت

یکی از ویژگی های مهمی که این سیستم جدید برای نیروهای مسلح کشورمان دارد آن است که از واترجت ها می توان در آب های بسیار کم عمق استفاده کرد چون پروانه ای در کار نیست تا مانع ناوبری در آب های کم عمق شود. شناورهایی که از نیروی رانش واترجت استفاده می کنند می توانند در مناطق نزدیک به ساحل هم عملیات انجام دهند و بعضا می توانند از روی موانع نیز عبور کنندبدون این که صدمه ای به تجهیزات رانش شناور وارد شود. گل و لای هم برای این سیستم مشکلی ایجاد نمی کند، حتی در سرعت های بالا. اگر هم این موارد بدرون جت مکیده شوند صدمه ای وارد نمی کنند و براحتی جدا می شوند. این مزیت برای عملیات در نقاطی مثل خلیج فارس که عمدتا از عمق کم آب برخوردار بوده و در مناطق ساحلی جزایر موجود در این خلیج یک نقطه قوت بسیار بالا محسوب می شود.

 موارد کیفی دیگری هم وجود دارند که استفاده از واترجت را در یک شناور جنگی معقول و پر استفاده می کند. از آنجاییکه در این سیستم از پروانه استفاده نمی شود، لذا نویز کمتری منتشر می سازند و کمترمورد توجه سونارها و یا مین های صوتی واقع می شوند. همچنین صدای کمتر و ارتعاش کم، در سفر آسوده تری را برای حاضران در شناورها فراهم می سازد.

واترجت ها چون پروانه و سکان را حذف کرده اند، لذا به آب اندازی و از آب گیری قایق های کوچک، وسایل بدون سرنشین (UAV) و غواص با خطر و مشکل کمتری موجه خواهد شد. فراموش نکنید که شناور سراج با سرعت حدود ۶۰ نات سریع ترین شناور عملیاتی در نیروهای مسلح کشور ما محسوب می شود که از سیستم پروانه ای برای حرکت در آب استفاده می کند. مشخصا با استفاده از تجربیات ساخت این شناور در بحث بدنه و سپس ترکیب آن با موتورهای واترجت، می توان این سرعت و بالاتر از آنرا در مناطق بسیار کم عمق تر خلیج فارس نیز تجربه کرد. در عین حال توان توقف سریع و تغییر جهت معکوس در سرعت های بالا از دیگر قابلیت های این نوع موتور محسوب می شود که در شرایط یک رزم دریایی بسیار مهم و حیاتی محسوب می شود.

کدام شناورهای نظامی از واتر جت استفاده می کنند؟

در حال حاضر قرار است موتور واترجتی که قرار است در کشور ما رونمایی شود برای قایق های تندرو به کار رود که مشخصا شناورهای تندروی نیروی دریایی سپاه کاربر اصلی آن ها خواهد بود. اما جالب است بدانیم که در حال حاضر تعدادی از جدیدترین و پیشرفته ترین شناورهای نظامی حال حاضر دنیا نیز در حال استفاده از همین نوع موتورها هستند.

ناوهای محافظ کلاس Valour نیروی دریایی آفریقای جنوبی که توسط آلمان ساخته شده اند،شناورهای موشک انداز کلاس Visby سوئد، قایق های موشک انداز و بسیار سریع کلاس Skjoldمتعلق به نیروی دریایی نروژ و تعدادی از شناورهای کلاس LCS نیروی دریایی آمریکا به این نوع موتورها مجهز شده اند که نشان دهنده سرمایه گذاری ویژه غربی ها برای استفاده از این تکنولوژی دارد.

با توجه به آنکه شناروهای تندرو سپاه پاسداران هم اکنون نیز سریع ترین شناورهای موشک انداز جهان محسوب می شوند و مواد و طراحی آنها به گونه ای است که می توانند سرعت های بالاتر از ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت را تجربه و در آن شرایط عملیات نظامی کنند، طبیعتا با استفاده از نسل جدید موتورها، علاوه بر انکه امکان دستیابی به سرعت های بالاتر فراهم می شود، می توان قابلیت های مانور بهتری را برایشان فراهم کرد. در ادامه نیز قطعا ناوچه های موشک انداز و سایر شناورهایی از این دست، با توسعه موتور واترجت بومی به کمک توسعه توان نیروی دریایی ارتش هم خواهند آمد.