«خطاب به عشق»

(نامه های عاشقانه آلبر کامو و ماریا کاساراس)

ترجمه: زهراخانلو

ناشر: فرهنگ نشر نو؛ چاپ اول 1397

43000 تومان، 263 صفحه

****

در تابستان 1942 وقتی آلبرکامو و همسرش فرانسین فور از هم دورافتادند، آلبر کامو  نویسنده‌ای تازه‌کار، جوان و گمنام بود شعله ور شدن جنگ جهانی دوم و قطع ارتباط میان فرانسه و الجزایر باعث شد این دوری بیش از دو سال طول بکشد. اما هنگامی که فرانسین فور توانست به همسرش بپیوندد از آن نویسنده درمانده خبری نبود؛ آلبرکامو در سی و دو سالگی به اوج موفقیت رسیده بود، به عنوان نویسنده رمان، مقاله نویس، سردبیر معتبر ترین و مهمترین روزنامه پاریس و ویراستار یکی از مهمترین انتشارات فرانسه شده بود، همچنین از روشنفکران معروف زمانه خود که نمایش‌هایش روی صحنه می رفت و...به این ترتیب کامو بسیاری از شاخص هایی که برای مورد توجه قرار گرفتن از سوی زنها لازم بود، دارا بود.

تصور کسب چنین توفیقی در ابتدا شاید جذاب به نظر برسد اما تحمل آن برای همسر کامو وحشتناک بود؛ بخصوص اینکه کامو از جمله کسانی بود که تن به محدود ساختن زندگی و هستی نمی داد!

آشنایی کامو با ماریا کاسارس در سال 1942 در خانه یکی از دوستانش اتفاق افتاد، ماریا و همکارانش مشغول دورخوانی نمایشنامه ای اثر پابلو پیکاسو بودند ؛ کامو که هنوز هیچ یک از نمایشنامه هایش روی صحنه نرفته بود، احساس کردکه بازیگر نقش مارتا در نمایشنامه سوءتفاهم را پیدا کرده و همانجا به این بازیگر بیست و یک ساله اسپانیایی،  نقش را پیشنهاد داد.

تماشای او هنگام تمرین در نقش مارتا،  جذبه این کشف را به شور و اشتیاق و عشقی بدل کرد که شروع آن مصادف شد با ششم ژوئن 1944 (روزی که متفقین در نرماندی پیاده می شوند) آنها در خانه شارل دولن کارگردان نمایشنامه سوء تفاهم بودند.

این ماجرای عاشقانه با بازگشت همسر کامو و  باردار شدن او که دوقلوهایی را برای همسرش به ارمغان می آورد، پایانی زودهنگام می یابد. غرور ماریا کاسارس باعث می شود که خود را کنار بکشد.

چهار سال بعد در سال 1948 دوباره سر راه هم قرار می گیرند، آن هم درست در ششم ژوئن، روزی که عاشق هم شده بودند، شاید این یکی از آن اتفاقهای جذاب تقدیر باشد که به صورت پیش بینی نشده در بلوار سن ژرمن رخ داد، اما این بار دیگر قرار نیست چیزی باعث جدایی این دوعاشق شود، الا مرگ زودهنگام آلبر کامو در سال 1960 که در اثر تصادف اتومبیل رخ می دهد و از آن گریزی نیست.

از این رابطه پرشور عاشقانه، یادگارهای زیادی برجای مانده است؛ نامه هایی که در طول بیش از دوازده سال حد فاصل 1944 تا 1960بین آلبرکامو و ماریا کاسارس رد و بدل شده اند و حالا بخشی از آنها در ایران نیز با ترجمه خوب زهرا خانلو به فارسی در آمده اند و به همت نشر نو به شکلی مقبول منتشر شده اند.  

«خطاب به عشق» که به تازگی پشت ویترین کتاب فروشی ها قرار گرفته، دفتر اول از این مجموعه است که در برگیرنده نامه های کامو و کاسارس بین سالهای 1944 تا اواخر 1949 است. دفتر دوم همین مجموعه شامل نامه‌های سال 1950 ، دفتر سوم دربرگیرنده نامه های سال های 1951 تا اواخر 1954 و نهایتا دفتر چهارم شامل نامه های 1955 تا هنگام مرگ کامو در سال 1960 خواهد بود که بنا به اشاره مترجم در آینده نه چندان دور توسط نشر نو منتشر خواهد شد.

دفتر نخست «خطاب به عشق» شامل نامه دوره کوتاه آغاز رابطه کامو با کاسارس است، نامه های سال 1944 که بعد از جدایی آنها قطع می شود و تنها یک نامه از کامو مربوط سال 1946 در آن دیده می شود که همچنان حکایت از دلبستگی کامو به کاسارس دارد، عشقی که پیداست ناخواسته سرکوب شده، اما بعد از دیدار 1948 دوباره و البته پرشورتر  از پیش سر باز می‌کند .

«خطاب به عشق» یک کتاب معمولی نیست، یک سوی این رابطه عاشقانه یکی از نویسندگان و اندیشمندان بزرگ قرن بیستم است که تاثیر بسیاری با آثار خود بر جهان پیرامونش گذاشته، همین باعث می شود که زندگی خصوصی او مجذوب کننده باشد، نه فقط به دلیل یک کنجکاوی زرد و عامه پسندانه، بلکه این نامه ها فرصتی است برای شناخت لایه های درونی تر ذهن آلبر کامو و درک دیدگاه های او درباره زندگی و عشق به صورتی بی واسطه.

اما جدای همه اینها، «خطاب به عشق» را که می خوانی، گویی وارد به جهانی داستانی شده ای، رمانی که به سبک نامه نگاری نوشته شده است. یک داستان مستند عاشقانه که قهرمانان آن، یک بازیگر مستعد اسپانیایی تبار و یک نویسنده و فیلسوف محبوب است. در رهگذر این نامه نگاری ها تنها یک رابطه عاشقانه نیست که روایت می شود، بلکه خواننده قدم به نیمه میانه قرن بیستم می گذارد و شاهد بخشی از اتفاقات تاریخی جامعه فرانسه در ایام اشغال و سالهای نخستین بعد از جنگ می شود. در این نامه ها می توان شاهد تولد تدریجی بخشی از مهمترین آثار کامو  بود، کامو برای محبوبه خود از اندیشه و احساس خود هنگام خلق بخشی از آثارش سخن می گوید، از واکنش و اتفاقاتی که انتشار این آثار در پی داشته و... نهایتا اینکه در این کتاب با تصویری از کامو روبرو می شویم، که لااقل در ایران بدان کمتر توجه شده است و آن چیزی نیست جز تصویر آلبر کاموی عاشق.