به گزارش الف، مرکز پژوهش‌های راهبردی الفکر بعد از تحولات روزهای اخیر در عراق شامل حملات موشکی دولت آمریکا به مقر نیروهای حشد الشعبی و شهادت ده‌ها تن از عناصر مبارز این گروه و اعتراضات برگزار شده در مقابل سفارت آمریکا در بغداد توسط نیروهای مردمی در محکومیت تجاوز آمریکا اقدام به بررسی ماهیت نیروهای مردمی الحشد الشعبی و نحوه تشکیل و نوع تسلیحات موجود در اختیار آنها کرده است.

این گزارش تاکید می‌کند که نیروهای حشد الشعبی در نیمه ژوئن سال ۲۰۱۴ بعد از حمله گسترده گروه تروریستی داعش به استان‌های غربی عراق و سقوط 3 استان این کشور بدون مقاومت در برابر تروریست ها و با صدور فتوای جهاد کفایی توسط مرجعیت شیعه در نجف اشرف تشکیل شد.  فتوایی که بر اساس آن از کسانی که قادر به حمل سلاح و مبارزه با گروه‌های تروریستی بودند، خواسته شده بود که به صفوف مبارزه با داعش بپیوندند. در اثر همین فتوا بود که دولت عراق نیز امکانات خود را برای تاسیس نیروهای مردمی حشد الشعبی به کار گرفت.

به نوشته الفکر بلافاصله تعداد قابل توجهی از جریان‌های ریشه دار عراق از جمله سازمان بدر به ریاست هادی العامری و گردان‌های اهل حق به ریاست قیس الخزعلی و ابومهدی المهندس به حشد الشعبی پیوستند.

مبانی قانونی نیروهای حشد الشعبی عراق

این گزارش می افزاید که دولت عراق در پی این فتوا علاوه بر در اختیار گذاشتن امکانات مادی برای تشکیل نیروهای حشد الشعبی، چارچوب رسمی و مشروعیت این نیروها را نیز با اعلام تأسیس مدیریت حشد الشعبی فراهم کرد تا عناصری که قادر به حمل سلاح در برابر گروه‌های تروریستی هستند در تمامی استانهای عراق بتوانند به این نیروها ملحق شوند. به این ترتیب نیروهای مذکور فعالیت‌های خود را به صورت رسمی به عنوان یکی از موسسات دولت عراق تحت حمایت قانون این کشور در انجام تکالیف جهادی آغاز کردند.

به نوشته الفکر منشور الحشد الشعبی نیز در مجلس نمایندگان عراق با اکثریت آراء در تاریخ ۲۶ نوامبر سال ۲۰۱۶ به تصویب رسید.  در حال حاضر ریاست این نیروها بر عهده فالح الفیاض قرار داد و ابو مهدی المهندس نیز معاون وی است. این دو از اعضای سابق حزب الدعوة به ریاست نوری مالکی بودند.

بر اساس این گزارش الحشد الشعبی با گروهای داوطلب خود که بیشتر آنها را شیعیان تشکیل می‌دادند و در ادامه گروه‌هایی از عشایر اهل تسنن نیز به آنها ملحق شدند، به مبارزه با گروه تروریستی داعش پرداخته و نقش قابل توجهی در ریشه کن کردن این گروه ایفا کردند. بر اساس برخی آمارها تعداد اعضای نیروهای حشدالشعبی تا رقم 130 هزار نفر نیز برآورد شده است. 

الفکر می افزاید که این نیروها در حال حاضر نیز در برخی مناطق بازپس‌گیری شده از دست گروه‌های تروریستی مستقر هستند و مقر اصلی آنها در بغداد پایتخت عراق قرار دارد . علاوه براینکه تعداد قابل توجهی از این نیروها نیز در مرزهای بین سوریه و عراق مستقر هستند تا مانع از ورود گروه‌های تروریستی مستقر در سوریه به عراق شوند.

به نوشته این سایت خبری در جولای گذشته دولت عراق دستوری مبنی بر ادغام نیروهای حشدالشعبی به عنوان بخشی از نیروهای مسلح عراق را صادر کرد و قرار شد گروه‌های وابسته به این نیروها هویت‌های قبلی خود را کنار بگذارند و هویت‌های نظامی بر عهده بگیرند و افراد آنها نیز درجه های نظامی داشته باشند. همچنین این گروه‌ها می بایست ارتباط سیاسی خود با احزاب و فراکسیون‌های سیاسی عراق را قطع کنند. در حال حاضر نیروهای الحشد الشعبی وارد فعالیت‌های سیاسی شده‌اند و تعدادی از رهبران آن‌ها نمایندگان پارلمان هستند. ائتلاف الفتح بخش قابل توجهی از این نیروها را در خود جای داده است.

تسلیحات نیروهای الحشد الشعبی

این گزارش می‌افزاید که الحشد الشعبی از خودروهای نظامی و نفربرهای سبک و نیمه سنگین و تسلیحات سبک و نیمه سنگین و توپخانه‌های شبیه به توپخانه‌های مورد استفاده گردان‌های ارتش عراق استفاده می‌کردند. آنها همچنین از موشک‌های ای تی فور و تانک‌های آمریکایی ام وان آبرامز و تانک‌های روسی  تی 72 و نفربرهای زرهی نظیر مدل ام 113 و مین روب های وزارت دفاع عراق استفاده می‌کردند.

گروه‌ها و ساختارهای  تشکیل دهنده

مرکز مطالعات راهبردی الروابط نیز در رابطه با ساختار نظامی و سیاسی این گروه‌ها می‌نویسد که گروه‌های الحشد متشکل از ۶۸ گروه است که تعداد عناصر آن بالغ بر ۱۳۰ هزار نفر ارزیابی می‌شود. از جمله مهم‌ترین این گروه‌ها می‌توان به سازمان بدر، عصائب أهل الحق، سازمان‌های وابسته به مجلس اعلای اسلامي و گردان‌های حزب الله اشاره کرد. 

به نوشته الروابط از دیگر گروه‌های حاضر در الحشد الشعبی می توان به گروه‌های زیر اشاره کرد: تیپ الإمام محمد الجواد از سازمان بدر، لشکر مبارزاتی إمام علي ، تیپ سوم أسد آمرلي از سازمان بدر،  تشكيلات الكرار، گردان‌های جند الإمام، تیپ المنتظر، گردان‌های عاشوراء، تیپ علي أكبر، جنبش النجباء، تیپ الطفوف، گردان‌های سيد الشهداء، نیروهای شهيد صدر، گردان‌های الجهاد، گردان‌های الخراساني، أنصار الله الأوفياء، نیروهای التركمان، تیپ العباس، نیروهای سهل نينوى، نیروهای وعد الله، گردان‌های إمام علي، گردان‌های الدفاع الشعبي، تیپ بابليون، تیپ صلاح الدين، گروه مالك أشتر، تیپ حشد شهدای كركوك، گردان‌های أنصار العقيدة، فرسان الجبور، حرس نينوى، نیروهای أبو الفضل العباس و تیپ ذوالفقار.