دکتر توحید گنج در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر اینکه بنا برنتایج به دست آمده از این تحلیل، تمامی سوالات طراحی شده در آزمونهای نهایی فیزیک در طول سالهای ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲، برگرفته از متن و محتوای کتاب درسی، به عنوان اصلی‌ترین منبع در نظام آموزشی بوده است افزود: سوالات مبتنی بر اهداف کتاب درسی به عنوان محتوای رسمی آموزش دانش آموزان و سطوح استاندارد شناختی طراحی شده است.
طراحی سوالات آزمونهای نهایی از تمامی بخش‌های کتاب درسی
هیچ سوالی خارج از محدوده و اهداف کتاب طرح نشده است
گنج با بیان اینکه در این مطالعه میزان «همپوشانی» سوالات طراحی شده در آزمونهای نهایی با محتوای کتاب فیزیک نیز مورد بررسی قرار گرفته است اظهار کرد: نتایج این پژوهش نشان داد که بخش‌های مختلف تشکیل دهنده محتوای کتاب و نمرات ملاک در حیطه‌های یادگیری برای طراحی سوالات، مد نظر قرار گرفته‌اند تا میزان یادگیری دانش آموزان از اهداف آموزشی کتاب درسی در سطوح مختلف را مورد سنجش قرار دهند.
وی ادامه داد: نتیجه این مطالعه حاکیست که تمامی قسمت‌های تشکیل دهنده کتاب درسی اعم از توضیحات، متن درس،مثال‌ها، پرسش‌ها، تمرین‌های داخل و پایان فصل‌ها به همراه نمودارهای مربوط به اهداف آموزشی کتاب فیزیک، در سوالات طراحی شده مورد توجه قرار داشته است.
دبیر دبیرخانه راهبری درس فیزیک در پاسخ به این که آیا دانش‌آموزان کم برخوردار که به کتاب‌های کمک آموزشی دسترسی ندارند، توانایی پاسخگویی به سوالات را داشتند و می‌توانستند با مطالعه کتاب درسی از پس سوالات بر بیایند گفت: بلی؛ به دلیل اینکه هیچ سوالی خارج از محدوده و اهداف کتاب طرح نشده است، اگر دانش‌آموزی کتاب وزارتی(درسی) را کامل مطالعه کرده و یاد گرفته باشد از پس پاسخگویی به سوالات بر می‌آید.
سطح دشواری سوالات طراحی شده در حد «متوسط»
گنج با جمع‌بندی داده‌ها و نتایج حاصل از این تحقیق به چند نکته اشاره کرد و افزود: هیچ سوالی خارج از محتوا و اهداف کتاب درسی در هیچ نوبت آزمون نهایی طراحی نشده و سوالات طرح شده در آزمون در هیچ نوبتی دشوار نبوده‌اند، بلکه اکثر سوالات در سطح «متوسط» طراحی شده بودند.
وی ادامه داد: تحلیل آزمون‌ها از این موضوع حکایت دارد که معمولاً در سالهای گذشته تیپ و نوع سوالات، تکرار شونده بوده و تقریبا قالب مشخصی داشتند لذا معمولا اگر کسی نمونه سوالات سالهای گذشته را مرور و حل می‌کرد، نمره قابل قبولی کسب می‌کرد که به نظر می‌رسد همین امر باعث شده بود دانش آموزان اشتیاق زیادی به مطالعه کامل کتاب درسی و آموزش مفاهیم آن نداشته باشند.
اگر کسی می‌خواهد در آزمون نهایی نمره بهتری کسب کند، کتاب درسی را با دقت بخواند
توصیه‌ای به دوازدهمی‌ها؛ تا زمان اتمام کتاب درسی سر کلاس حاضر شوید
گنج با تاکید بر اینکه مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور، باعث امیدواری درباره برگشتن مرجعیت آموزشی به کتاب و کلاس درسی و جایگزینی یادگیری پایدار به جای یادگیری نکته و تست محور شده است، گفت: اگر کسی می‌خواهد در آزمون نهایی نمره بهتری کسب کند لازم است کل کتاب درسی را با دقت بخواند و همه پرسش‌ها، مثال‌ها و تمرین‌های کتاب را با توجه به نمودارهای مربوط به مفاهیم کتاب درسی، کار کند.
وی در پایان صحبت‌های خود به دانش آموزان پایه دوازدهم امسال توصیه کرد که برای آمادگی در آزمون نهایی فیزیک، هیچ بخشی از کتاب درسی را حذف نکنند و طبق برنامه مدرسه و تا زمان اتمام کتاب درسی، فرصت یادگیری را مغتنم شمرده و سر کلاس درس حضور داشته باشند.
این در حالیست که محسن زارعی رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش نیز در گفت‌وگو با ایسنا، در پاسخ به اینکه عنوان می‌شود سطح سوالات طراحی شده برای آزمون نهایی «متوسط به بالا» بوده است که این امر شائبه سختی سوالات را برای دانش‌آموزان شهرهای کوچک و حاشیه‌ای به لحاظ عدم دسترسی شایسته به آموزش با کیفیت بدنبال دارد، توضیح داد: در این رابطه دبیرخانه‌های راهبری آموزش و پرورش کارهای تحقیقی خوبی انجام داده‌اند که بر اساس آن؛ درصدی از سوالات متوسط به بالا بوده است و نسبت به سالهای قبل این درصد بیشتر شده است؛ البته یک آزمون استاندارد هم همین است.
وی افزود: طراحی سوالات صرفا از کتب درسی است و از طراحان خواسته شده درصدی از سوالات به سوالات آسان و بخش عمده سوالات در حد «متوسط » باشد. همچنین تعدادی از سوالات، سطوح بالای شناختی را مورد ارزشیابی قرار می‌دهد.
زارعی تاکید کرد: وقتی می‌گوییم آزمون نهایی است یعنی رویکرد، ارزشیابی دانش‌آموزان سراسر کشور است؛ به عبارت دیگر سوال طراحی شده برای کل کشور یکسان است.
وی یادآور شد: در طراحی سوال یکی از قواعدی که رعایت می‌کنیم این است که از طراحان سراسر کشور بهره ببریم و این موضوع ناظر به دانش آموزانی است که در مناطق مختلف کشور مشغول تحصیل هستند و طراحی اینگونه صورت می‌گیرد. قطعا این طراحی سوالات برای سراسر کشور یکدست خواهد بود و یک نمونه سوال ارائه خواهد شد اما اینکه در طراحی سوالات تفکیک مناطق کمتر برخوردار از مناطق برخوردار لحاظ شود، باید گفت که در اعلام نتایج ، «سهمیه بندی مناطق» براساس سوابق تحصیلی لحاظ می‌شود و آنجاست که این تقسیم اتفاق می‌افتد.