الف- علماي علم اقتصاد، طراحان برنامه‌وبودجه يك واژه‌اي اختراع كرده‌اند كه مي‌تواند همه مشكلات و معضلات اقتصادي را تعريف، ترجمه و توجيه كند: «ناترازي»!
ناترازي چيست؟ ناترازي به وضعيتي گفته مي‌شود كه در آن منابع و مصارف يك بنگاه اقتصادي یا يك بنگاه خدماتي همخواني نداشته باشد.
سؤال مي‌شود چرا كسري بودجه داريم مي‌گويند براي اين‌كه ناترازي وجود دارد.
سؤال مي‌شود چرا مشكل انرژي وجود دارد مي‌گويند ناترازي وجود دارد.
سؤال مي‌شود چرا پول پرستاران، بازنشستگان و كشاورزان را نمي‌دهيد مي‌گويند ناترازي وجود دارد.
مي‌پرسيم مشكل ناترازي چگونه حل مي‌شود، مي‌گويند:
1- استقراض از بانك مركزي
2- تأمين كسري از صندوق ذخيره ارزي
3- چاپ اوراق قرضه
4- چاپ پول
5- استقراض خارجي
ب- با اوصاف فوق در مورد ناترازي و چگونگي نحوه تأمين و نوع رفع ناترازي مي‌رويم سراغ يكي از نهادهاي ناتراز!
صندوق بازنشستگي كه متكفل حقوق كارمندان بازنشسته دولت است يك صندوق ناتراز است كه در قانون بودجه پيش‌بيني شده مشكل آن از طريق پرداخت دولت از درآمد عمومي حل شود.
حال ببينيم چرا صندوق بازنشستگي كشوري ناتراز است؟
ديوان محاسبات به عنوان نهاد ناظر مالي مجلس شوراي اسلامي به اين سؤال اين‌گونه پاسخ مي‌دهد.
- صندوق بازنشستگي كشوري 2052 فقره املاك و مستغلات خريده است كه در ايام ناترازي بتواند چاله‌هاي كسري خود را پر كند.
- 813 فقره از اين املاك و مستغلات كه كاربري تجاري، اداري و مسكوني دارد به شرح زير بلااستفاده و غيرفعال است:
- 11 فقره هتل!
- 33 هزار متر مربع ملك تجاري و اداري در الهيه، نياوران، شهرك غرب و يوسف آباد يعني گران‌ترين نقاط پايتخت!
- 716 فقره از املاك و 496 قطعه از اراضي تهرانپارس در تصرف غير است!
- 941 فقره از املاك و مستغلات فاقد سند مالكيت است!
- اسناد مالكيت 58 فقره از املاك و اراضي و 115 واحد آپارتمان به نام اشخاص غير است!
- 70 واحد آپارتمان در مشهد و 3 واحد آپارتمان در خيابان فرشته تهران واگذار كرده‌اند، اما وجهي بابت آن دريافت نكردند.
آيا وظيفه صندوق هتل‌داري آن‌هم بدون بازدهي سرمايه و به تعبير گزارش تفريغ «غيرفعال» و «بلااستفاده» است؟!
به گزارش ديوان محاسبات مالكيت اين مجموعه از ثروت و دارايي بلااستفاده مانده است!
ج- گزارش ديوان نشان مي‌دهد بخش عظيمي از موجودي اين صندوق از حالت نقد خارج شده و به صورت دارايي غيرنقد درآمده است. بخشي از اين موجودي «حيف» و بخشي ديگر «ميل» شده است! خب طبيعي است صندوق دچار «ناترازي» مي‌شود آيا بايد اين ناترازي از طريق فشار به «بودجه» كشور و «درآمد عمومي» تأمين شود؟!
گفته مي‌شود ناترازي در صندوق بازنشستگي معادل نيمي از كسري بودجه در سال 1402 بوده است!
د- اگر دولت و مجلس به جای مشغولیت شش ماهه روی «بودجه»، روی «تفریغ بودجه» تمرکز کنند مشکل ناترازی از طریق «بازیافت منابع» و «مدیریت هزینه» حل می‌شود. دومینوی ناترازی با اهتمام به «مالیه عمومی» متوقف می‌شود.