خانه‌تکانی یکی از آداب‌ورسوم قدیمی در فرهنگ ایرانی است که به‌منظور پاک‌سازی و نظافت فضای خانه انجام می‌شود. این عمل برای تمیزکردن خانه از آلودگی‌های محیطی و ایجاد یک حس طراوت و آرامش انجام می‌شود. عموماً این سنت کهن قبل از آغاز سال جدید شروع شده و چند روز مانده به عید نوروز پایان می‌یابد. در این آیین تمامی خانه و وسایل موجود در آن شست‌وشو شده و مورد نظافت قرار می‌گیرند.
شاید خانه‌تکانی به نظر خیلی‌ها بی‌فایده باشد؛ ولی در واقعیت مکان‌های مختلف خانه به پاک‌سازی عمیق و اساسی نیاز دارند. شاید نیازی نباشد که قبل از عید نوروز این کار را انجام دهیم؛ ولی این تمیزکاری اساسی حداکثر باید سالی یکبار انجام شود تا در جاهایی که خاک جمع شده ولی دیده نمی‌شوند مثل زیر تخت، زیر فرش، زیر کابینت، بالای کابینت و یخچال و کمدها و ... تمیزکاری انجام شود.
در سال گذشته مطالب مفیدی در زمینه خانه‌داری در الف منتشر کردیم که در این مطلب لینک آنها را قرار داده و نکات جدیدی در زمینه خانه‌تکانی بیان می کنیم.
نحوه جرم گیری ماشین لباسشویی در خانه برای افزایش عمر آن
با این ۳ نکته احتمالا به شرکت‌های نظافتی احتیاج نخواهید داشت!
روش‌های خانگی و ارزان برای رفع بوی بد یخچال
ترتیب تمیزکردن خانه در خانه‌تکانی
- نظافت آشپزخانه
- بررسی هر کمد و دورریختن وسایل کهنه و بلااستفاده از قبیل لباس، کاغذ، وسایل خانه و …
- شست‌وشو و گردگیری فرش و پرده و دیوارها و پنجره هر اتاق
- نظافت همان اتاق
- تکرار مراحل ۳ و ۴ برای بقیه اتاق‌ها
- تمیزکردن پذیرایی با ترتیب شماره ۳ و ۴
- شست‌وشوی سرویس بهداشتی و حمام
- بررسی چیدمان نهایی
تمیزکردن آشپزخانه سخت‌ترین مرحله خانه‌تکانی
بیشترین میزان کثیفی و به‌هم‌ریختگی، معمولاً به آشپزخانه مربوط می‌شود. به همین دلیل هم هست که معمولاً نظافت این قسمت بیشتر از بقیه بخش‌ها طول می‌کشد. حتی بعضی افراد معتقدند که باید لیست کارهای خانه‌تکانی را به دو قسمت کلی آشپزخانه و سایر بخش‌های خانه تقسیم کرد. به همین دلیل هم بهتر است خانه‌تکانی را از قسمت سخت آن یعنی آشپزخانه شروع کنید تا همان اول خیالتان راحت باشد. مرتب‌کردن کابینت، جرم‌زدایی سینک، چربی‌زدایی گاز، تمیزکردن یخچال و … زمان و انرژی زیادی می‌طلبد.
ابتدا گردوخاک را از سقف آشپزخانه تمیز کنید.
تمیزکردن یخچال
- اول‌ازهمه به سراغ یخچال و فریزر بروید. به طبقات یخچال سازمان بدهید و مواد غذایی بی‌مصرف و تاریخ‌گذشته را دور بریزید.
- اگر طبقات یخچال با لکه‌های مواد غذایی چسبناک شده‌اند محتویات یخچال را بیرون ریخته و آنها را بشویید و سپس وسایل داخل یخچال را تمیز کرده و بانظم بچینید.
- برای تمیزکردن فریزر باید از یک دستمال نیمه‌خیس استفاده کنید؛ چون سرمای فریزر کمی در تمیزکردن اختلال ایجاد می‌کند.
- به مواد غذایی داخل فریز نظم دهید و تا حد ممکن مواد غذایی گوشتی را در کشویی جدا از سبزیجات و.. قرار دهید.
تمیزکردن داخل کابینت‌ها
- اگر سری به داخل کابینت‌ها بزنید حتماً ظروفی داخل آنها هست که به دلیل کمبود وقت و یا... تمیز شسته نشده‌اند و نیاز به بازشویی دارند. آنها را جدا کرده و داخل سینک بریزید و بعد از شست‌وشو به‌درستی و باز هم بانظم سر جای خود بچینید.
- بسته‌های مقوایی و پلاستیکی مواد غذایی را دور بیندازید. آنها زیبا نیستند و فضایی اضافه اشغال می‌کنند، غذا را تازه و سالم نگه نمی‌دارند. در عوض از بطری‌های شیشه‌ای برای نگهداری مواد غذایی خشک استفاده کنید.
- به حبوبات داخل کابینت‌ها سری بزنید. شیشه‌های خالی حبوبات را پر کنید و بی‌مصرف‌ها را از داخل کابینت خارج کنید تا جاگیر نباشند
- کابینت و یا کشویی را که داروهایتان را نگهداری می‌کنید به‌دقت خانه‌تکانی کنید. کمی وقت بگذارید و آنجا را تا حد ممکن خلوت کنید.
برای تمیزکردن انواع کابینت‌ها به این نکات دقت کنید
- برای پاک‌کردن لک، اثرات دست، جوهر و ماژیک هرگز از موادی چون وایتکس، استون و الکل صنعتی مستقیماً استفاده نکنید؛ زیرا این مواد می‌تواند به سطح روکش‌دار mdf آسیب برساند. برای استفاده از این مواد بهتر است آنها را با آب رقیق کرده و مورد استفاده قرار دهید.
- اما برای تمیزکردن کابینت‌های فلزی استفاده از پودرهای ماشین لباسشویی و اسپری‌های پاک‌کننده چندمنظوره به‌خوبی می‌توانند لکه‌ها و چربی‌ها را از بین ببرند.
نحوه تمیزکردن اجاق‌گاز در خانه‌تکانی آشپزخانه
زمانی که قسمت فر اجاقتان را باز می‌کنید با کلی لکه که جا خشک کرده‌اند روبرو می‌شوید که برای تمیزکردن و ازبین‌بردن آنها باید این‌طور عمل کنید:
- در شیشه خالی اسپری، مخلوطی از یک پیمانه نمک، یک پیمانه جوش‌شیرین و یک پیمانه آب تهیه کنید و در قسمت‌های داخل فر خاموش بپاشید و بگذارید بماند تا کم‌کم کثیفی داخل آن جدا شود.
- سپس با پارچه مرطوب داخل فر را دستمال بکشید.
- درصورتی‌که احساس می‌کنید کثیفی‌ها کاملاً از بین نرفته است مقدار جوش‌شیرین را اضافه کنید.
- از قسمت بالای شیشه فر محلول را نپاشید؛ زیرا بین دو جداره شیشه نفوذ پیدا می‌کند. برای پیشگیری می‌توانید قسمت‌های باز شیشه‌ای را با پارچه بپوشانید تا مانع ورود آب شود یا این که به‌جای استفاده از آبپاش با دستمال این کار را انجام دهید.
- برای تمیزکردن صفحه اجاق‌گازتان بهتر است از اسپری‌های چندمنظوره استفاده کنید.
تمیزکردن سرامیک کف آشپزخانه
برای تمیزکردن سرامیک‌ها هم یک سری خیس و یک سری خشک قدیمی‌ها بهترین روش است و اگر برای تمیزکردن لکه‌های سخت چربی از مواد شوینده استفاده کردید بعد با دستمال خیس چندین بار آن را تمیز کنید تا سرامیک‌ها کدر نشوند.
تمیزکردن چربی سینک ظرف‌شویی
- با مخلوطی از مقادیر مساوی نمک پودر و جوش‌شیرین خمیری تهیه کنید. سپس با خمیر به‌دست‌آمده و یک دستمال نرم، سینک ظرف‌شویی را تمیز و براق کنید.
- برای ازبین‌بردن رسوب آهک از باقی‌مانده شست‌وشوی ظروف می‌توانید آخر شب یک دستمال یا حوله کاغذی را روی محل‌های مورد نظر پهن کنید و آن را با سرکه خیس کنید و صبح روز بعد، با آب بشویید.
- خمیری از سرکه و نمک درست کنید و با آن رسوب را بسایید تا به طور کامل پاک شود.
- همچنین نصف لیموترش تازه آغشته به نمک پودر نیز برای ساییدن و براق کردن سینک ظرف‌شویی استیل مناسب است.
تمیزکردن و باز کردن لوله ظرف‌شویی
برای شست‌وشوی لوله ظرف‌شویی که از چربی و مواد غذایی باقی‌مانده در آن اشباع شده است، مقداری جوش‌شیرین و نمک را به نسبت مساوی مخلوط کنید و در سوراخ سینک بریزید و بلافاصله مقداری سرکه به این مخلوط اضافه کنید و در حد امکان راه‌آب را برای مدت کوتاهی ببندید. پس از مدتی، کار را با ریختن یک کتری آب جوش به اتمام برسانید.
برای جلوگیری از گرفتگی لوله‌های تخلیه آب در ظرف‌شویی بهتر است هر چند وقت یکبار یک کتری آب جوش داخل آن بریزید یا اینکه مخلوط مساوی نمک و جوش‌شیرین را در سوراخ ظرف‌شویی بریزید.
توجه داشته باشید که از ریختن مواد چرب و روغن داخل ظرف‌شویی خودداری کنید؛ زیرا این کار علاوه بر تجمع چربی در لوله‌های تخلیه آشپزخانه، موجب گرفتگی این لوله‌ها در خانه شما یا خانه‌های زیرین آپارتمان‌های دیگر می‌شود و دردسرهای فراوانی برای شما و به‌ویژه دیگر همسایه‌ها فراهم می‌کند.
نظافت اتاق‌ها و پذیرایی در خانه‌تکانی
اتاق‌خواب‌ها بخش بعدی هستند که برای خانه‌تکانی باید به سراغشان بروید.
- در اتاق‌ها و پذیرایی هم اول، دیوارها، در و پنجره را تمیز کنید.
- پرده را به خشک‌شویی بدهید یا در لباسشویی بیندازید.
- سپس کمدها را مرتب کرده، گردگیری کنید و وسایلی که درون آنها است را بهتر بچینید.
- مرتب‌کردن لباس‌ها و جمع‌کردن لباس‌های بلااستفاده نقطه خوبی برای شروع خانه‌تکانی و تمیزکردن اتاق‌ها است.
- اگر روتختی، روبالشی، پتو، لباس‌ها و … هم نیاز به شست‌وشو دارند، آنها را در ماشین بیندازید.
- زمانی که دیوار و پنجره را تمیز کردید و کل اتاق و پذیرایی تمیز شد، می‌توانید پرده را آویزان کنید.
تمیزکردن سرویس بهداشتی و حمام
باتوجه‌به بالابودن میزان رطوبت حمام و دستشویی، امکان آلودگی در آنها بسیار زیاد است. برای تمیزکردن این قسمت‌ها، هرگز استفاده از دستکش و لباس مناسب را فراموش نکنید؛ زیرا به شوینده و ضدعفونی‌کننده‌های قوی نیاز دارید. البته، دقت داشته باشید که شوینده‌های قوی مانند وایتکس و جوهرنمک را باتوجه‌به دستور روی قوطی استفاده کنید و از مخلوط‌کردن آنها جداً پرهیز کنید.
سرویس بهداشتی و حمام نیز به‌شدت مستعد آلودگی هستند و لازم است که تمامی دیواره‌ها، سقف، میز توالت، شیرآلات و … با استفاده از مواد شوینده مخصوص و موادی همچون سرکه و جوش‌شیرین کاملاً تمیز و شسته شوند و تمامی زباله و آشغال‌های سرویس بهداشتی جمع‌آوری شود.
تمیزکردن انباری، راهرو و پارکینگ
بعد از تمیزکاری و نظافت قسمت‌های داخلی ساختمان لازم است که بخش‌هایی همچون راهروها، انباری و پارکینگ نیز کاملاً مرتب، گردگیری و شسته شوند تا از ورود دوباره هرگونه آلودگی به داخل خانه جلوگیری کرد.
ترفندهای خانه‌تکانی سریع و آسان
برنامه‌ریزی داشته باشید
کاهش زمان تمیزکردن با یک برنامه‌ریزی شروع می‌شود. این بدان معناست که خانه خود را به ترتیب تمیز کنید. شروع از مناطق پرکاربرد مانند آشپزخانه، توجه به شرایط آب‌وهوایی برای شست‌وشوی فرش‌ها و پرده‌ها، و اختصاص روزهای پایانی به جزئیات و تزیینات، خانه را برای سال نو آماده می‌کند.
هر بار در یک اتاق کار کنید
برای این کار از یک نقطه اتاق شروع کنید و آن به پایان برسانید تا زمان زیادی را برای دویدن به این طرف و آن طرف تلف نکنید. در ضمن اگر همه خانه را با هم شروع کنید چند هفته کل خانه شلوغ و بی‌نظم است و همه افراد خانه روتین زندگی و خواب خود را از دست می‌دهند.
برای جلوگیری از پراکندگی و بی‌نظمی در خانه‌تکانی، بهتر است کار را از بخش‌هایی که بیشتر استفاده می‌شوند، مانند آشپزخانه و نشیمن، آغاز کنید. این مناطق معمولاً بیشترین آلودگی را دارند و نیاز به تمیزکاری دقیق‌تری دارند. بعد از آن می‌توانید به سراغ اتاق‌خواب‌ها، حمام و سرویس بهداشتی بروید. در نهایت، فضاهایی که کمتر در معرض استفاده هستند، مانند انباری و راهروها را تمیز کنید. با این روش، خانه‌تکانی به‌صورت اصولی و با نتیجه بهتر انجام خواهد شد.
از بالابه‌پایین تمیز کنید
بیشتر مردم هر چیزی که در ابتدا می‌بینند تمیز می‌کنند، سپس به بالا نگاه می‌کنند و چیز دیگری را می‌بینند و آن را تمیز می‌کنند. به‌این‌ترتیب تمام گردوغبار روی وسایلی که تازه تمیز کرده‌اید، می‌ریزد. اگر از بالابه‌پایین کار کنید، دوباره‌کاری نخواهید کرد.
برای مثال به یاد داشته باشید که هیچ‌گاه یک اتاق را با پاک‌کردن میز و سپس تمیزکردن پرده‌ها تمیز نکنید، زیرا گردوغبار پرده‌ها روی میز تازه تمیزشده شما را می‌پوشاند. یکی از رموز خانه‌تکانی این است که از بالای اتاق شروع کنید، مانند گردگیری پنکه سقفی و لوستر، و سپس به سمت پایین بروید تا آلودگی‌ها را از بین بروند.
