تاریخ آیینه‌ای است برای عبرت‌آموزی و چراغی است برای راهیابی. با نگاه به تاریخ غرب از ظهور یهودیت و مسیحیت تا امروز، درس‌هایی ارزشمند می توان آموخت. 

ادیان الهی برای احیای توحید، شکوفایی معنویت، گسترش اخلاق و نجات انسان از تاریکی‌های جهل و بندگی هوای نفس ظهور کردند. انبیا و اولیای الهی و مؤمنان راستین برای حفظ و گسترش دین فداکاری ها و جان‌نثاری ها کردند، اما دریغا که به مرور زمان، دو آفت بزرگ این ادیان را تهدید کرد: تحریف متون و فهم نادرست از آموزه‌های دین از یک سو، و عدم التزام عملی بسیاری از پیروان ادیان به تعالیم دین و سوءاستفاده نهادهای دینی از جایگاه مقدسشان از سوی دیگر. ادیان آسمانی، که برای اصلاح و رشد بشر و رهایی از بندگی نفس و محو ستمگری آمده بودند، در چنگال کج اندیشان و هواپرستان اسیر شدند. 

تحریف عمدی یا فهم نادرست از متون مقدس، و مهم‌تر از آن، رفتارهای ناهمسو با اخلاق دینی توسط مدعیان رهبری دینی، چهرۀ دین را مخدوش کرد.

تاریخ اسلام نیز به راهی که پیام آور بزرگ این دین آسمانی طراحی کرده بود پیش نرفت. فهم بسیاری از مدعیان دین شناسی از دین و رفتار حاکمانی که قدرت را در جهان اسلام قبضه کردند، از خلفای بنی امیه و بنی عباس تا پادشاهان و مستبدان متأخر، در تعارض صریح با آموزه های اسلام و سنت پیامبر قرار گرفت.

این روند انحرافی، دین گریزی و دین‌ستیزی را دامن زد و سکولاریسم را به عنوان جایگزینی فریبنده مطرح کرد؛ اسطوره‌ای که عقل و علمِ بدون دین را منجی نهایی بشر خواند؛ اما آنچه در عمل رخ داد شکاکیت و لاادریگری در مقام نظر و دوری از اخلاق و معنویت در مقام عمل بود.

غرب مدرن، با طرد دین و تکیه بر عقل ابزاری، وعده داد که آزادی، برابری و حقوق بشر را به ارمغان می‌آورد، اما امروز به رغم پیشرفت هایی که در برخی ابعاد ظاهری زندگی بشر بدست آمده است، بحران های تهدید کنندۀ بی سابقه ای را شاهد هستیم، مانند بحران در امنیت، محیط زیست، اخلاق، خانواده و بحران بی عدالتی و بی معنایی.

در دوران استعمار قدرتهای سلطه گر با اشغال سرزمین ها و کشتار ملتهای دیگر دارایی‌ها و منابع آنها را به یغما بردند و فرهنگ خود را بر آنها تحمیل کردند. قدرت های سلطه گر امروز نیز به رغم شعارهای بشردوستانه همان قتل و غارت و تحمیل را به صورت های دیگر ادامه می دهند. دولت آمریکا به هرجا که بخواهد لشکرکشی می کند و هر کس را که اراده کند ترور می کند و رژیم صهیونیستی با حمایت مطلق آمریکا و اروپا وحشیانه ترین جنایات تاریخ را با اشغال سرزمین فلسطین و ترور و نسل کشی مرتکب می شود. بسیاری از کشورهای مدعی حقوق بشر نیز با حمایت از این جنایات و یا دستکم سکوت در برابر آن، همۀ ارزش ها را فدای منافع اقتصادی خود می‌کنند.

 این تناقض آشکار، اثبات می‌کند که عقلِ جدا از وحی، در نهایت به بردگی قدرت و ثروت تن می‌دهد و علمِ بریده از اخلاق و معنویت، به جای نجات بشر بحران می آفریند، و حقوق بشرِ بی‌خدا، به ابزاری برای توجیه ستمگری تبدیل می‌شود.

درسی که باید آموخت این است که مشکلات و بحران های بشریت نه از دین، که از تحریف دین در مقام باور و عدم پایبندی به دین در مقام عمل ناشی می‌شود.

ناتوانی در تفکیک بین آموزه های اصیل دین و آنچه در نظر و عمل بسیاری از مدعیان دینداری رخ داده است منجر به این نتیجه نادرست شده است که دین و دینداری را ناسازگار با خرد و تجربۀ بشری و عامل بحران ها و رهایی از آن را راه نجات بپندارند؛ در حالی که ادیان الهی، نه برای نفی خرد و تجربۀ بشری، که برای هدایت آن‌ها به سوی حقیقت آمده‌اند.

نجات بشر در گروِ بازخوانی متون مقدس اصیل و تحریف نشده، پالایش دین از خرافه و قدرت‌طلبی، و پیوند زدن وحی الهی با عقلانیت انتقادی و تجربۀ بشری، و پایبندی عملی به آن است. تنها در سایۀ همراهی عقل و ایمان، و علم و اخلاق می‌توان به جامعه‌ای انسانی و عادلانه و بهروزی راستین دست یافت.