نظر منتشر شده
۱۵
توصيه به ديگران
 
کد مطلب: 387258
هیاهوی ۳۳ ساله در بانکداری بدون ربا
بخش اقتصادی الف، ۱۰ شهریور ۹۵
تاریخ انتشار : چهارشنبه ۱۰ شهريور ۱۳۹۵ ساعت ۱۷:۱۶
در بیش از سه دهه از تصویب و اجرای قانون بانکداری اسلامی در ایران و در شرایطی که آمارها از ایستادن نظام بانکی در رتبه نخست در اختیار داشتن دارایی های اسلامی خبر می دهد و بانک های ایرانی در جایگاه ویژه ای بین رقبای خود در رده های بالای این رتبه بندی قرار دارند، هنوز قوانین موجود و روال فعالیت در شبکه بانکی نتوانسته برای خواسته ها در برابر اجرای کامل یک بانکداری اسلامی پاسخی راضی‌کننده داشته باشد.

به گزارش ایسنا،امروز - چهارشنبه - همزمان با دهم شهریور ماه روز بانکداری اسلامی بوده و حدود ۳۳ سال از تصویب قانون عملیات بانکی بدون ربا در مجلس گذشته است؛ قانونی که یکسال بعد و از سال ۱۳۶۳ به مرحله اجرا رسید.

استقرار نظام پولی و اداری مبنی بر ضوابط اسلامی، فعالیت در جهت تحقق اهداف و سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی دولت، ایجاد تسهیلات لازم برای گسترش تعاون عمومی و قرض‌الحسنه از طریق جذب و جلب وجوه آزاد، اندوخته‌ها، پس‌انداز، سپرده‌ها و تجهیز آن برای تامین شرایط سرمایه‌گذاری، حفظ ارزش پول و ایجاد تعادل در موازنه پرداخت‌ها و تسهیل مبادلات بازرگانی همچنین تسهیل در امور پرداخت‌ها، دریافت‌ها، مبادلات و معاملات و سایر خدماتی که برعهده بانک‌ها گذاشته شده، از جمله اهدافی بود که قانون بانکداری بدون ربا (بهره) براساس آن در دستور کار قرار گرفت.

در این میان بانک‌ها نیز دارای وظایفی شدند اما پرچالش ترین آن، اعطای وام و اعتبار بدون ربا (بهره) طبق قانون و مقررات بود. این از جمله مواردی است که در طول سال‌های گذشته در کنار انتقاداتی که نسبت به شیوه بانکداری در ایران مطرح و در مواردی عدم انطباق آن با بانکداری اسلامی عنوان می‌شود مورد توجه قرار دارد؛ به‌طوری که بارها مراجع تقلید در رابطه با این موضوع هشدار داده و حتی در دیدارهای خود با روسای کل بانک مرکزی خواسته‌اند تا بیش از پیش به مبانی و معیارهای بانکداری اسلامی توجه شده تا بتوان اقتصادی قدرتمند با تقویت تولید مستقر کرد.

با این‌که ظاهرا بیش از ۳۰ سال است به لحاظ قانونی و رسمی، بانکداری اسلامی سرلوحه نظام پولی و مالی ایران بوده و مسئولیتی سنگین در داخل به دلیل انتظارات و توقعات افکار عمومی برای رفع شبهات ربوی بودن و در خارج به دلیل توجه جهان به شیوه‌ی عملی اجرای بانکداری اسلامی درایران به همراه داشته ولی در نهایت به سمتی پیش رفت که از نگاه کارشناسان و حتی مدیران بانکی این قانون در گذر زمان و تغییر در نوع بانکداری بین الملل و فضای اقتصادی دنیا، از قدرت کافی برای ایجاد رشدی پایدار در اقتصاد همراه نبوده و نیاز به بازنگری داشت. این در حالی است که حتی بارها مقامات اقتصادی در کنار کارشناسان تاکید کرده بودند در شرایطی که بار سنگینی از تامین مالی اقتصاد برعهده بانک‌هاست باید بانکداری اسلامی به نحوی اجرا شود که بتواند موجب رشد در اقتصاد شده و اهداف آن را محقق کند.

در عین حال این نظر نیز وجود دارد که تناقض موجود بین بانکداری اسلامی و بانکداری متعارف در شبکه بانکداری، موجب مشکلاتی شده که باید پایان یابد. در این بین ایجاد آرامش و رشد در شبکه بانکی مورد توجه بوده و تاکید می‌شد که بخش مالی باید در خدمت بخش واقعی اقتصاد قرار گرفته و بانکداری اسلامی بتواند با رویکرد مشارکتی از طریق ابزارهای مالی در این راستا به‌طور قدرتمند عمل کند؛ بنابر این باید نقایص آن برطرف شود. موضوعی که سیف- رییس کل بانک مرکزی- نیز آن را مورد اشاره قرار داد و گفت که اکنون با توجه به ناکارآیی که در قانون عملیات بانکی بدون ربا وجود دارد، چرا این قانون هنوز نماینده ایران در بانکداری بدون ربا محسوب می‌شود؟

سیف البته معتقد بود اگر تصور کنیم هدف از بانکداری اسلامی تنها حذف ظاهری ربا از معاملات بانکی است، شاید به خطا رفته باشیم. آیا می‌توان گفت نظام بانکی که در آن قوانین، بخشنامه‌ها، دستورالعمل و قراردادها با ضوابط شرعی انطباق دارد، اما از اخلاق دور است، حقوق سپرده‌گذاران و سایر ذینفعان را تضییع، در ارائه‌ تسهیلات تبعیض آمیز رفتار می‌کنند و توزیع منابع ناکارآمد دارد، اسلامی است؟

با این حال وی این را هم گفته بود که گرچه بانک مرکزی مدعی نیست بانکداری بدون ربا به صورت دقیق به اجرا در آمده، اما دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های اجرایی که صادر شده کاملا غیر ربوی بوده و شبهه‌ای از ربا در آن وجود ندارد، ولی می‌پذیریم که در شیوه اجرا در برخی شعب اشکالات و نقاط ضعف هستند.

به هر صورت بعد از سال‌ها تاکید بر بازنگری برای قوانین بانکداری و به ویژه بانکداری اسلامی چندی پیش بود که پس از کش‌مکش‌های فراوان بین مجلس و دولت، دو لایحه بانکداری "بانک مرکزی" در (۳۴) ماده و (۲۹) تبصره و همچنین لایحه "بانکداری اسلامی" در (۱۰) فصل و (۱۳۷) ماده در دولت نهایی و منتشر شد. براساس آن شورای پول و اعتبار به هیات سیاست‌گذاری پولی و بانکی و همچنین هیات نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری تفکیک شده و شورای فقهی و رئیس کل بانک مرکزی به عنوان ارکان آن تعیین شدند.

بانک مرکزی مدعی است که درلوایح جدید، تغییرات عمده‌ای در روش‌های تخصیص منابع ایجاد کرده است. در عین حال که ضعف‌ها و کاستی‌های قوانین موجود به ویژه در زمینه‌ نظارت موثر و کارآمد بر بانک‌ها و سایر موسسات اعتباری تا حدی برطرف شده، قوانین و اسناد بالادستی مورد توجه قرار گرفته و در بسیاری دیگر از قوانین یکپارچه‌سازی شده است. یا اینکه در این لایحه اشتغال به عملیات بانکی بدون مجوز به نفع بازدارنده و موثر جرم‌انگاری شده، احکام مربوط به صندوق ضمانت سپرده‌ها تغییر، قواعد و حداقل‌ها و الزامات حاکمیت شرکتی در موسسات اعتباری تبیین و بندها و تبصره‌های دیگری در آن گنجانده شده است.

این در حالی است که رئیس کل بانک مرکزی در تازه ترین اظهارات خود در همایش سالانه بانکداری ضمن تاکید بر لزوم بازنگری و اصلاح قوانین و مقررات به عنوان ضرورت های تحقق دورنمای بلندمدت بانکداری اسلامی در نظام بانکی ایران، اهمیت تقویت ابزارهای منطبق با شرع برای تحقق دورنمای بانکداری اسلامی را مورد اشاره قرار داده است. وی صراحتا عنوان کرده که برخی از حوزه‌ها همانند سیاست‌گذاری پولی یا بازار بین‌بانکی، ابزارهای منطبق با شریعت کافی وجود ندارد آن‌هم در شرایطی که استفاده از ظرفیت عقود اسلامی در طراحی محصولات و خدمات جدید منطبق با شریعت و نیز استانداردسازی محصولات و خدمات از جمله راهبردهای قابل استفاده در این محور محسوب می شود.

با این حال کارشناسان در رابطه با عقب ماندن بانکداری ایران از بانکداری اسلامی و ارئه لوایح جدید نظرات متفاوتی دارند؛ به طوری که حسن سبحانی - کارشناس امور اقتصادی و نماینده سابق مجلس - معتقد است که همان قانون سال ۱۳۶۲ ‌کفایت می‌کند و به این ترتیب اگر قانون بانکداری بدون ربا درست اجرا شود، احتیاج به شورای فقهی نداریم ولی مشکل اینجاست که بانک مرکزی در ۳۵ سال گذشته قانون بانکداری بدون ربا را کنار گذاشته و بخش‌نامه‌های خود، ‌ مصوبه‌های شورای پول و اعتبار و تصویب‌نامه‌های هیات وزیران را اجرا کرده است.

وی در توضیحاتی دیگر عنوان می کند که در واقع قانون نظام بانکداری ما نه توسط قانون بلکه با بخشنامه‌ها اداره می‌شود. این در حالی است که باید کسانی که درصدد اصلاح نظام بانک‌داری هستند باید به این‌ موارد توجه کنند که مشکلات امروز به دلیل اجرای قانون ایجاد نشده، بلکه به دلیل عدم اجرای قانون ایجاد شده است. همچنانکه امروز آنچه در نظام بانکی می‌گذرد با روح قانون متفاوت بوده و اگر بنا بر اصلاح نظام بانکداری است پافشاری شود که دولت قانون را اجرا کند.

از سوی دیگر جمال بحری - کارشناس امور بانکی- در رابطه با لوایح دوقلو به ابزارآلات مربوط به سیاست‌های پولی و مالی آن انتقاد کرده و معتقد است که از شفافیت لازم برخوردار نیست ؛ به طوری که در بحث سپرده‌ها، تسهیلات و غیره، به طور دقیق و شفاف روشن نیست که چه دستورالعملی پیش رو خواهد بود.

وی همچنین اعتقاد دارد که در بحث این ابزارها با توجه به شرایط اقتصادی باید مراجع عظام و پژوهشگران دینی بیشتر کار کنند، چراکه در مواردی مراجع اهل تسنن در مباحث اقتصادی ورود بیشتری کرده و دستورالعمل‌های کمتری در اختیار جوامع خود قرار داده‌اند ولی در ایران این موضوع بسیار محدود است.

به هر صورت نمی توان در بین نظرات متفاوتی که در رابطه با بانکداری اسلامی در ایران مطرح می شود نه می توان به صراحت گفت نظام بانکداری ما اسلامی نیست و نه می توان افراطانه و از روی تعصب عنوان کرد که عین همان بندها و تبصره هایی که در قانون مصوب ۱۳۶۲ گنجانده شده، به مرحله اجرا درآمده است. اما مشخص آن است که با وجود تاکیداتی که بر لزوم بازنگری در قانون فعلی وجود دارد، عدم رعایت و عملیات منطبق با آن بیش از نقایص قانونی نمایان بوده و قابل پیش بینی خواهد بود که حتی در صورت تصویب لوایح دوقلو در مجلس و ابلاغ برای اجرا، اگر روال نظارت و عملیاتی شدن آن به مانند گذشته باشد، سالها بعد شاید بازهم قرار باشد خلأ موجود با پیشنهاد لوایحی دیگر پر شود.
 
کلمات کلیدی : بانکداری اسلامی+بانکداری بدون ربا+ربا
 
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۵-۰۶-۱۰ ۱۷:۴۰:۴۹
بانکداری اسلامی فقط در صورتی اجرائی می شود ، که نظام اداری ما ، قوانین مالیات ، بیمه کار ، گمرک ، تعزیرات ، قیمت گذاری اجباری و.....در یک جمله تمام اجزاءاقتصاد کشورهم زمان اسلامی شود . (3913399) (alef-13)
 
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۵-۰۶-۱۰ ۱۷:۴۸:۴۰
بانکداری دستوری,ورود بانکها به معاملات ملک, دلالی, کاهش سود سپرده‌های مردم اما قواعد پیچیده برای گرفتن بیشترین سود از وام های مردم را اجرا کردن وجدیدا هم حقوق های نجومی روسای بانکها,مشتی از خروار معایب بانکهای ماست (3913405) (alef-11)
 
۱۳۹۵-۰۶-۱۰ ۱۸:۰۴:۴۲
قربان بانك داري بدون ربا ريسك داره ،، مردم ايران نميتونن ريسك رو قبول كنن.
بري به يكي بگي پولت رو گذاشتي تو بانك ، بانك تو پروژه گذاشته ، كه سود نكرده ، ضرر داده
پولت سوخته ،، ببينين چي كار ميكنند مردم.
همين الان انواع اين موسسه هاي مالي ورشكسته رو دولت مجبوره ضررشون رو ورداره كه به مردم اسيب نرسه.
در صورتي كه بدون ربا ، سود و زيان پاي انتخاب خود مردم هست. خود مردم مسئولند
مردم ايران نميپذيرند. (3913428) (alef-13)
 
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۵-۰۶-۱۰ ۲۱:۳۱:۰۳
واقعا شما فکر می کنی این بانکدار اسلامی است!!!! ما رو سر کار گذاشتی!!!! خود دوستان بانکی هم به حرف شما می خندند. آیا یک مرجع هست که بگوید این اسلامی است؟ سود 35 درصدی با اسم 27 درصد و جریمه و از این بگیر 22 درصد بده به نفر بعدی 35 درصد بانکداری است که حالا بخواهد اسلامی هم باشد؟ (3913723) (alef-13)
 
حسن جعفری
۱۳۹۵-۰۶-۱۰ ۲۲:۱۱:۵۰
با سلام
اگر بانکداری بدون ربا حکایت بانک های کشورماست که با سودهای بالای 20 درصد به مردم وام می دهند ( یعنی از فقرا میگیرند و به داراها می دهند ) پس بانکداری کشورهایی اروپایی چیست . (3913798) (alef-13)
 
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۵-۰۶-۱۰ ۲۳:۰۷:۰۵
ول کنیدبابا کدام بی ربا (3913856) (alef-13)
 
Romania
۱۳۹۵-۰۶-۱۱ ۰۸:۴۱:۳۶
مروري بر تاريخچه پيدايش بانك و بانكداري در اقتصادغرب،‌روشن مي كند كه نقش بانك دراقتصاد چيست و اين نقش چگونه شكل گرفته و با افزودن كلمه اسلامي بر بانكداري، تنها دو كار مي توان انجام داد يا به بانك ها اجازه داده شود كه در زمينه اي غير از وظيفه اصلي خود نيز فعاليت كنند كه اين روزها نمونه هاي فراواني از اين اجازه تلويحي قابل مشاهده است و يا تنها به عنوان اسلامي دلخوش داشت و به نظام بانكي اجازه داد كه بر مبناي همان عينيت اقتصادي كه شكل گرفته به حيات خود ادامه دهد كه ظاهرا با فشار غرب بر اصلاح نظام بانكي ايران اين دومي اين روزها مورد توجه قرار گرفته است. (3914203) (alef-13)
 
علی کریمی
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۵-۰۶-۱۱ ۰۹:۰۱:۴۲
در عدم انطباق نظام بانکداری با ضوابط اسلامی جای هیچ شکی وجود ندارد. برای یافتن راه حل اولین قدم قبول صورت مسئله است. (3914233) (alef-13)
 
مازندرانی
۱۳۹۵-۰۶-۱۱ ۱۰:۴۵:۲۳
آیا میتوان گفت بانکداری اسلامی ؟ دراسلام بعد از انکار خدا که مشرک میشوی در مرحله بعد رباخواری دومین گناه بزرگ است . (3914365) (alef-13)
 
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۵-۰۶-۱۱ ۱۶:۵۴:۴۶
اگر از سرمایه گذاری های کوچک حمایت شود که لازمه آن جلوگیری از قاچاق, نظام تعرفه گمرکی کارآمد و اصلاح قوانین مالیاتی به نفع سرمایه گذاری به جای اخذ وام است, احتیاج به بانک کمتر خواهد شد. ما باید به دنبال نظام سرمایه کارآمد(البته اعم از بازار بورس ) باشیم. به نظرم بانکها نیز اگر بخواهند نقش مفیدتری در اقتصاد داشته باشند باید تا 51 درصد منابع سرمایه داشته باشند تا با افق بلندتری منابع راتخصیص دهند. اما متاسفانه به پیروی محض از عرف بانکداری بانکها با حداقل سرمایه (8 درصد و کمتر ) مجوز تاسیس می گیرند و اداره می شوند. اگر سرمایه و بازده سرمایه به جای بدهی و سود بنشیند هم اقتصاد بهتر رشد می کند و هم ثروت بهتر توزیع می شود و هم اسلامی تر است. اشکال فقط در قوانین بانکداری و یا اجرای آن نیست بلکه اشکال در این است که الگوی توسعه اسلامی را در بخش اقتصاد تعریف نکرده ایم و بانکها را متولی رشد می دانیم و توقع داریم اسلامی هم باشد. بانک موتور تولید بدهی در اقتصاد است و با توزیع بدهی رشد اقتصادی ایجاد می کند چراکه هزینه بدهی از مالیات معاف است !!!!!عقود اسلامی با سود ثابت همگی تبدیل به دین (بدهی ) می شوند و همان کارکرد بانک غربی را دارند آنهم با کارایی کمتر. عقود مشارکتی نیز در ظرف بانکداری جای نمی گیرند و تجربه خوبی از اجرا ندارند. دیدگاه ها باید به سمت سرمایه باشد و شرکتهای کوچک و متوسط وبزرگ با سرمایه خود تامین منابع کنند نه بدهی!!!!همچنین نظام راهبری بانک مرکزی نیز نیازمند اصلاح است و باید عرضه پول و خلق پول در آن از درآمدهای ارزی دولت جداشود و به عبارت دیگر دولت ارز خود را از طریق بانک مرکزی به ریال تبدیل نکند بلکه به تدریج در بازار بین بانکی بفروشد. خلق پول بانک مرکزی اقتصاد رافلج می کند. (3914909) (alef-13)
 
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۵-۰۶-۱۲ ۱۳:۵۱:۵۶
مشکل اساسی بانک داری در ایران عدم خصوصی سازی واقعی است و همچنین پدیده خطرناک خلق پول کاذب الترونیکی است. یعنی بدون آن که سپرده و سرمایه واقعی در کار باشد، اعتبار و پول به صورت الترنیکی و مثلا در قالب وام به مردم بدهند و سودش بگیرند! (3915855) (alef-13)
 
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۵-۰۶-۱۲ ۱۳:۵۳:۱۸
سود ربائی بانکی صفر شکل ایده ال است. این در صورتی است که ساختار اقتصاد سالم باشد و بانک ها از محل ارئه خدمت و یا مشارکت در پروژه یا فاینانس باشد. (3915858) (alef-13)
 
جوانمرد
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۵-۰۶-۱۲ ۱۵:۰۰:۴۸
بسلام چطور میشود نظام بانکی ما اسلامی و بدون ربا باشد و اینقدر پول ما بصورت سوری 10001000میلیارد تومان شده باشد هر ادمی که تحصیلکرده اقتصاد و بانک و حسابداری و مدیریت نباشد با یه حساب سر انگشتی میتواند حساب کند که بانکها به واسطه گری بانک مرکزی پول مردم را به 10 برابر ارتقادادند و بودن ضابطه انها را نه برای تولید بلکه برای واسطه گری در اقتصاد بین صنعت و کشاورزی و مسکن و خدمات و صادرات و واردات تزریق کرد و به نسبتی که خودشان دوست داشتند بطور مثال برای مسکن 70 تا 80 درصد ملک و با بهره 30 درصد و برای کارخانه و ساخت و تجهیز ان هم با بهره 30 درصدی وام میدادند طوری که یک کارخانه بخواد پا بگیره و به سود دهی پایداربرسه به 5 سال تا 10 سال زمان احتیاج دارد ولی مسکن بعد از 18 ماه به سود دهی میرسد حال بگوید کدام یک زیر قسط وام بانکی کمرشان میشکند ......هر دوشان چرا کارخانه با نفروختن اجناسش ضربه میخوره و همین رکود که داریم میبینیم و ورشکسته شدن کارخانه ها و ملکهایی که روی دست بانکها مانده که برای سود بیشتر انبار شده و به احتکار رسیده و در زمان خودش به فروش نرسیده والان مثل قارچ در خیابانها روئیدن پس هر دو اشتباه است بهترین راه این است که ناظری بر بانک مرکزی وجود ندارد و اگر هم باشد به صورت سوری است و این فشار برای مردم بوجود امده طوری که بیکاری و حتی معیشت مردم هم به خطر افتاده پس بعد از 30 سال و پنج دوره برنامه نباید به افرادی که صلاحیت امور مملکت را ندارند و ناتوان در پستهای کلیدی هستند اجازه ورود داد ......چندین مرتبه اقای رزاقی پیشنهاد داد ولی کسی گوش ندادلطفا از این مرد با سواد استفاده کنید ....... (3915916) (alef-13)
 
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۵-۰۶-۱۳ ۱۲:۰۰:۴۷
طنز جالبی است .
ده میلیون وام 4 سال 90 گرفتم این وسط 350 به فردی که کار را دست کرد پرداخت کردم 100 تومان برای فاکتور فروش دادم . ماهی 400 پرداخت کردم .
تقریبا منظم این وسط دیرکردهایی هم داشتم ده تومان گرفتم حدود 19 باید برگردانم . دو قسط آخر را بنا به دلایلی نریختم از بانک زنگ زدن که خانم 650 دیرکرد دارین . با دو ماه عدم پرداخت .
پیدا کنید بانکداری اسلامی را . (3916951) (alef-11)
 
احمدی
۱۳۹۵-۰۸-۰۸ ۰۹:۴۵:۵۴
سلام متاسفانه مردم ومسئولین در نزد خدا وایندگان برای ربای بانکی موجود مسئولند وخواری وذلت را برای خود در صورت ادامه این گناه رقم خواهند زد (3992305) (alef-3)
 


نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.