کد مطلب: 348583
وجود فساد در بنزین دونرخی؛ از واقعیت تا توهم
محسن دانشمند، 8 اردیبهشت 95
تاریخ انتشار : چهارشنبه ۸ ارديبهشت ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۱۰
مسئولان ارشد وزارت نفت در حالی سوء استفادههای ناشی از بنزین دونرخی را بزرگنمایی میکنند که ارقام مربوط به آن در مقابل صرفه جوییهای ناشی از سهمیهبندی بسیار ناچیز است و در برخی موارد، اصلاً مصداق فساد نیست.
طبق مصوبۀ ۳۱ اردیبهشتماه سال جاری در مجلس شورای اسلامی، دولت مکلف است برای مصارف مازاد بر سهمیۀ پایه و سوختگیری با کارت جایگاهدارها، بنزین را به قیمت تمامشده (قیمت فوب به علاوۀ هزینههای تبخیر و ریزش، حمل، انتقال و توزیع، بیمه، مالیات و کارمزد) عرضه نماید.
این مصوبۀ مجلس عملاً به معنای دونرخی شدن بنزین در سال ۹۵ است. پس از گذشت چند روز از تصویب این تبصره، وزیر نفت مجدداً بر فسادآور بودن بنزین دونرخی تاکید کرد؛ اما اظهار نظرهای مسئولان این وزارتخانه در مورد فساد بنزین دونرخی همواره مبهم و غیرشفاف بوده بهگونهای که هیچگاه اشارۀ مستقیمی به نوع سوء استفادهها و عدد و رقم آنها نمیشود. به ناچار در این یادداشت به بررسی انواع احتمالات در مورد فساد بنزین دونرخی و تخمین میزان آنها میپردازیم:
۱- فروش سهمیۀ خودرویهای شخصی: احتمالاً یکی از موارد فساد مورد نظر وزیر نفت این است که برخی صاحبان خودروهای شخصی، سهمیۀ خود را به قیمتی بالاتر از قیمت پایه به سایرین بفروشند. در این حالت چون یک خودروی شخصی (و نه عمومی) سهمیۀ خود را فروخته، عملاً هیچ فساد و یا انحرافی رخ نداده است؛ چرا که به جای استفاده از حق قانونی خود، امتیاز استفاده از آن را به یک خودروی دیگر واگذار کرده است. پس این مورد اساساً هیچ فسادی ندارد.
۲- فروش سهمیۀ خودروهای عمومی: اگر یک خودروی عمومی، مثل تاکسی، بهجای اینکه در بخش حملونقل عمومی فعالیت کند، سهمیۀ خود را به خودروهای شخصی بفروشد عملاً انحراف از اهداف سهمیۀبندی رخ میدهد؛ اما آیا حجم این انحراف قابل توجه است؟
فرض کنیم ۲۰% از کل تاکسیهای فعال، ماهانه ۱۰۰ لیتر از سهمیۀ خود را بفروشند. با توجه به تعداد حدود ۳۵۰ هزار ناوگان تاکسی در کشور [۱]، اگر قیمت تمامشدۀ بنزین را ۱۴۰۰ تومان فرض کنیم، حجم انحراف مذکور، ماهانه تنها ۲.۸ میلیارد تومان خواهد بود. این در حالی است که طبق گزارش رسمی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، در ۸ سال اجرای سهمیهبندی، بهطور متوسط ماهانه حدود ۱ میلیارد دلار (معادل بیش از ۳۰۰۰ میلیارد تومان) از محل کاهش تقاضای بنزین عاید کشور شده است [۲]؛ بنابراین فساد ناشی از فروش سهمیۀ تاکسیها ۱۰۰۰ برابر کمتر از صرفهجویی ناشی از سهمیهبندی در سالهای گذشته بوده است. لازم به ذکر است آژانسهای مسافربری جزء حملونقل شخصی هستند و نباید از سهمیۀ ویژهای برخوردار شوند؛ بلکه باید تسهیلاتی برای گازسوز شدن آنها فراهم گردد.
۳- سوء استفادۀ جایگاهداران از بنزین دونرخی: احتمالاً مهمترین نوع فساد مورد نظر وزیر نفت، سوء استفاده از اختلاف نرخ اول و دوم توسط برخی جایگاهداران متخلف است. طبق اظهارنظر مسئولان شرکت پخش، در زمان سهمیهبندی، خرید اولیۀ سوخت توسط جایگاهداران بر اساس نرخ سهمیهای بوده است. پس از تسویۀ حواله و ثبت میزان فروش در روزهای آینده، جایگاهداران میزان فروش بنزین آزاد را به شرکت پخش اعلام میکردند و مابهالتفاوت نرخ سهمیهای و آزاد را به این شرکت میپرداختند. در طی این فرآیند، برخی از جایگاهداران متخلف، اطلاعات و فاکتورهای فروش جایگاه را دستکاری و میزان فروش بنزین آزاد را کمتر از واقعیت گزارش میکردند و این سبب بروز اختلافات قضایی در پارهای از موارد شده که در حال پیگیری است؛ اما آمارها نشان میدهد میزان این تخلفات بسیار ناچیز بوده و تنها در حدود ۱۰ میلیارد تومان در سال، یعنی کمتر از ۱ میلیارد تومان در ماه است؛ بنابراین نمیتوان به بهانۀ سوء استفادۀ تعداد اندکی از جایگاهداران زحمتکش، مزایای بزرگ دونرخی بودن بنزین را نادیده انگاشت. ضمن اینکه بهراحتی میتوان با اصلاح سازوکار تبادل مالی و استفادۀ هوشمندانه از فناوری اطلاعات، از بروز این فساد جلوگیری کرد. برای نمونه لازم است تسویه حساب اولیه بر اساس قیمت آزاد و تسویۀ نهایی بر اساس میزان فروش بنزین سهمیهای باشد.
از آنچه گفته شد مشخص میشود کل فساد احتمالی ناشی از بنزین دونرخی بسیار کمتر از عواید ناشی از کاهش تقاضای بنزین بعد از سهمیهبندی است. ضمناً باید در نظر داشت به علت وجود سامانۀ هوشمند سوخت و ضابطهمند شدن توزیع، قاچاق بنزین نیز تقریباً متوقف شد. بر اساس آمارهای رسمی، قاچاق بنزین قبل از سهمیهبندی آن، روزانه ۳ تا ۹ میلیون لیتر (معادل ۹۰ تا ۲۷۰ میلیارد تومان در ماه با نرخ کنونی فوب) بوده است که با استفاده از طرح کارت سوخت و دونرخی شدن بنزین، قاچاق آن تقریباً به صفر رسید. این در حالی است که با تکنرخی کردن بنزین، احتمال نابودی سامانۀ هوشمند و رشد مجدد قاچاق بنزین وجود دارد.
حال باید از مسئولان وزارت نفت پرسید فساد سهمیهبندی بیشتر است یا فساد قاچاق بنزین؟ اگر بنزین دونرخی نباشد و کارت سوخت از بین برود، درصورت افزایش مجدد قیمت نفت، دولت با چه ابزاری از قاچاق بنزین جلوگیری میکند؟
منابع:
۱- چالشهای حمل ونقل کشور و مصرف انرژی در بخش زمینی (زیربخش های جاده ای و ریلی)؛ مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی؛ دفتر مطالعات زیربنایی؛ آذرماه ۹۴
۲- دستاوردهای کارت هوشمند سوخت و راهکارهای حفظ و ارتقای آن؛ مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی؛ دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن؛ اسفند ۹۴
کلمات کلیدی : توکلی+طرح پلکانی نرخ بنزین+کارت سوخت
صلاحي
۱۳۹۵-۰۲-۰۸ ۰۸:۴۵:۱۰
به منظور جلوگيري از فساد مذکور در بند دوم مي توان سهميه خودروهاي عمومي را هم مانند خودروهاي شخصي قرار داد. براي جلوگيري از ضرر رانندگان محترم تاکسي هم بايد عادلانه نرخ کرايه ها افزايش يابد. با اين روش هيچ يک از فسادهاي سه گانه رخ نخواهد داد و از سرمايه هاي کشور بهتر صيانت مي شود. (3669917) (alef-13)
با کمال احترام متاسفانه سایت الف هم در قضیه بنزین دیده شده که داره با مردم و خوانندگان بی صداقتی نشون میده..در مورد قیمت تمام شده بنزین مرتب صحبت از قیمت 1400 تومان میکنه..در حالیکه قیمت هر لیتر بنزین وارداتی با اکتان بالا لیتری 1050 تومان میباشد که صددرصد هزینه های جانبی آن تا ورود به کشور 35 درصد نیست که صحبت از بنزین لیتری 1400 تومان برای بنزین وارداتی بکنیم.از آن مهمتر مگر نه این است که روزانه فقط 8 میلیون لیتر از روزی حدود 70 تا 80 میلیون لیتر بنزین مصرفی کشور وارداتی است؟پس چرا مدام مبنا را برای قیمت تمام شده بنزین برای کشور قیمت بنزین وارداتی قرار میدهید؟حدود 90 درصد بنزین وارداتی کشور از پالایشگاههای داخلی تامین میشود که در بدترین حالت بیش از لیتری 700 تومان قیمت تمام شده ندارد.سایت الف سایت خوب و وزینی است ولی باید توجه داشته باشد حتی یک بی صداقتی میتواند تاثیر بسیار بدی بر ذهن طرفداران پروپاقرص سایت و جناب توکلی بگذارد..به نظر بنده جناب توکلی بعد از سالها تلاش و درستی و مبارزه با اقدام کنندگان علیه معیشت مردم توانسته چهره خوب ومثبتی از خود بر اذهان بسیاری از مردم از جمله خود بنده بر جای بگذارد ولی با این قضیه اخیر در مورد بنزین و طرح موضوع عوارض برای بنزین و اصرار بر روی این موضوع در حال از دست دادن تدریجی و خاموش این اعتبار و پشتوانه مردمی هستند که دود این مسئله با کم رنگ شدن سرمایه های اجتماعی مانند احمد توکلی که در بسیاری از زمینه ها امید قشر متوسط وضعیف هستند به چشم مردم و جامعه خواهد رفت... (3670036) (alef-13)
پالايشگاه هاي داخلي يك نهاد تجاري هستند كه بر اساس قيمت هاي بين المللي خريد و فروش مي كنند. (3670585) (alef-13)
با تشکر از سایت الف. به نظرم اگرچه قیمت بنزین فوب هزار تومان است اما اگر هزینه های توزیع و انبارداری و بیمه و تبخیر و غیره را اضافه کنیم می شود رقمی حدود هزار و سیصد تومان. در نتیجه این رقم 1400 تومن از هزینه آزاد فاصله چندانی ندارد و الان بنزین 1000 تومنی یارانه ای است. ضمن آن که هزینه فرصت را با قیمت فوب سنجید نه این که مناابع ورودی نفت را ارزان بگیریم و بگوییم برای ما 700 تومن در می آید. اگر بتونیم مصرف رو کن کنیم که می شه همان هزار تومانی صادرات کنیم و به نفع کشور است. (3670644) (alef-13)
همیشه همینطور بوده ارز چند نرخی بنزین چند نرخی کاغذ چند نرخی یکی مال از ما بهتران یکی هم مال مردم بدبخت (3671973) (alef-11)
SMAH1
۱۳۹۵-۰۲-۰۸ ۱۰:۰۱:۰۸
ااتفاقا این خودش نقض غرض است!
باید تدابیر طوری اتخاذ شود که مردم به سیستم های حمل و نقل عمومی رغبت پیدا کنند.به عبارت دیگر باید هزینه استفاده از خودرو شخصی بالا رفته تا مردم از تاکسی و اتوبوس استفاده کنند.
بهترین راه برای کنترل تاکسی ها،استفاده از یک سیستم هوشمند است.مثلا GPS یا ... که بتوان حرکت دقیق ماشین ها را در طول روز (و کیلومتر حرکتی) را کنترل کرد تا هم از فعال بودن تاکسی مطمئن بود و هم سهمیه آن به صورت غیر قانونی استفاده نشود.اینگونه سیستم های هوشمند هم به راحتی قابل پیاده سازی است و هیچ تکنولوژی خاصی نمی خواهد. (3670054) (alef-13)
محمد مهدی
۱۳۹۵-۰۲-۰۸ ۰۹:۰۲:۴۳
انحراف و فساد از آنچه در میان مردم میگذرد آغاز نمی شود بلکه سر منشاء آن همان نقطه ایست که بنزین دو نرخی را در اختیار میگذارد آنانکه خود سهمیه بندی میکنند و سهمیه ها را به دلخواه تغییر میدهند (3669946) (alef-13)
معلوم نیست هدف آقای زنگنه از مقاومت در برابر «باقی ماندن زیرساخت کارت سوخت» چیست؟
پر واضح است که مطرح کردن مباحثی مانند فساد آور بودن و ... بهانه است. مگر می شود زیرساختی که برای دولت این امکان را ایجاد می کند که به لحظه آمار دقیق فروش بنزین را در کل کشور به «لیتر» داشته باشد و ابزار قدرتمند کنترلی باشد، فساد آور محسوب شود؟
من یکی که واقعا نمیدانم پشت مقاومت ایشان چه چیزی نهفته است؟ (3669974) (alef-13)
اگر (معادل بیش از ۳۰۰۰ میلیارد تومان) از محل کاهش تقاضای بنزین عاید کشور شده است پس چرا دولت این همه ناله میکنه که پرداخت یارانه مصیبت عظما است و تا حالا یک ریال یارانه ها را افزایش نداده اند در حالی که یارانه تمام ایران فقط از کاهش تقاضای بنزین تامین میشود؟ (3670005) (alef-13)
من یک دفعه دیگه هم در مورد قیمت بنزین نظر دادم ولی نمی دونم چرا سایت محترم الف نظرم را تایید نکرد. با این حال دوباره نظرم ار می نویسم.
اولا مسئولین باید صادقانه جواب بدن که می خوان مشکل قیمت و یارانه بنزین، قیمت خودرو، آلودگی هوا و حمل و نقل عمومی را ریشه ای حل کنند و یا به دنبال سرگرم کردن مردم هستند. اگر واقعا هدف سرگرم کردن مردم هست که هیچی. به همین روال ادامه بدید ولی اگر هدف حل مشکل هست. راه حلش بسیار ساده است . اصلا لازم نیست کار عجیب و غریبی انجام بدین. فقط کافیه یک نگاهی بکنید ببینید کشور های پیشرفته چه کار کردند شما هم همین کار را انجام بدید. در ضمن به نظر من تمام این مشکلاتی را که گفتم به هم مربوط هستند و برای حل ریشه ای آنها باید همه با هم حل بشوند. برای این کار فقط یک برنامه ریزی 4-5 ساله نیاز هست. به این شکل :
1- حالا بهترین زمان برای آزاد کردن قیمت سوخت هست. در حال حاضر به علت ارزان شدن نفت خام قیمت جهانی بنزین حدود 900 تومان هست. اگر مجلس محترم قانونی را تصویب کند که قیمت بنزین طبق یک فرمول و با محاسبه قیمت جهانی حساب شود مسئله قیمت سوخت برای همیشه حل می شود. مثلا قیمت سوخت در هر جایگاهی برابر باشد با قیمت روز فوب خلیج فارس + کرایه حمل + مالیات آلایندگی هوا + سود جایگاه دار. یا هر فرمول دیگه ای.
2- دولت باید سیاسی بازی را کنار بگذاره. باید یارانه 70 درصد مردم را حذف کند و اون را برای توسعه زیرساخت حمل و نقل عمومی در هر منطقه هزینه کند. یعنی یارانه مردم تهران برای زیرساخت حمل و نقل عمومی شهر تهران هزینه شود و الی آخر.
3- موازی با این کار ها کلیه شرکت های خودرو سازی به بخش خصوصی واقعی واگذار بشوند و دولت هم هیچ گونه دخالتی در قیمت گذاری آنها نداشته باشد.
4- طی یک برنامه 5 ساله تعرفه واردات خودرو به صورت سالانه کم شود تا به حداکثر 10 درصد برسد. (3670193) (alef-13)
دوباره خرید وفروش کارت سوخت وقاچاق سوخت آغاز خواهد شد خیلی از افراد هستند که مصرف سوخت در بیشتر ایام سال را ندارند ویا درخارج از کشور به سر می برند یا خودرو دارند با دوچرخه یا موتور سیکلت تردد می کنند و در کنار آن هم یک یا دو خودرو دارند که سهمیه سوخت دارد و دولت به طریقی آنها را مجبور به فروش وقاچاق کارت ها وسوخت های شارژ شده می نماید-این بی عدالتی دوباره امتداد پیدا خواهد نمود که هر کسی که وسیله نقلیه بیشتری دارد سهم بیشری از یارانه و درآمد حاصل از آن خواهد داشت ولی شخصی که فقیر است وتوان خرید وسیله نقلیه شخصی ندارد از این یارانه محروم می باشد صحبت از بی عدالتی است نه صرفه اقتصادی. درست است بایستی صرف وسود اقتصادی در الویت باشد ولی نه به قیمت بی عدالتی و ظلم به عده ای خاص-مجلس اگر می خواهد یارانه ای به مردم بدهد بایستی به همه اعم از ثروتمند وفقیر و مالک خودرو ومالک دوچرخه وکسی که هیچ وسیله نقلیه ای ندارد به یک چشم ودید بنگرد اینها می خواهند جبران مافات کنند کسانی که دارا هستند و یارانه ماهیانه اشان قطع شده به طریقی دیگر راضی نگهدارند ویک رقابتی درخرید خودرو برای جبران خسارت های دو شرکت خودرو ساز داخلی برای خرید خودرو بیشتر دو یا چند خورو برای استفاده از سوخت یارانه ای اضافه تر برای پولدارها را ایجاد نمایند (3670216) (alef-13)
بنده به عنوان شهروند دارای خودرو معتقدم هر نوع سهمیه بندی و تفاوت نرخ جز در مواقع بحران مانند جنگ ها روا نیست و باعث زحمت مردم ، رانت برای بعضی ها و القای وجود شرایط بحرانی در کشور میشود. کنترل مصرف باید باید با تعیین نرخ مناسب صورت گیرد.
در انگلستان به عنوان کشوری که تراکم جمعیت بالا و جاده های محدود یکی از گرانترین بنزین های اروپا را دارد و در امریکا با توجه به وسعت سرزمین یکی از ارزانترین بنزین های کشور های توسعه یافته.
مردم اینقدر از این کارت بنزین خاطرات بد دارند که ارزو میکنند زودتر جمع شود. (3670232) (alef-13)
سوء استفاده تعدادی از جایگاه داران زحمت کش! دیگه چه صیغه ای هستش؟ کسی که سوء استفاده میکنه مگه زحمت کشه؟ (3670282) (alef-13)
بنزین رو به بالای 2000 برسونید تا الودگی کم بشه خیابونها خلوت بشن مردم هم یاد بگیرن از وسایل عمومی استفاده کنن غر هم زیاد میزنن توجه نکنید (3670542) (alef-13)
بله راست می گید گرون گنید بره ای کاش من هم آقازاده بودم. (3670837) (alef-11)
سلام به همه دوستان
از يكي از دوستان شنيدم كه آقاي وزير نسبت به سامانه هوشمند سوخت ديد خوبي ندارن تا اينكه صحبتهاي آقاي هاشمي معاونت وقت سازمان مديريت حمل ونقل سوخت رو خوندم كه نقل قول كردن از خود آقاي وزير كه آقاي وزير فرمودن چون سامانه هوشمند از دولت قبلي مونده پس چيز بيخوديه
خدمت دوستان خودم عارضم كه اگه حافظتون ياري بده اين آقاي وزير در دولت آقاي خاتمي اومدن تلوزيون ومكررا فرمودن ساخت پالايشگاه صرفه اقتصادي ندارن ولي حالا هر روز كه سخن از بنزين ميشه ميفرمايند اگه پالايشگاه خليج فارس بياد به مدار فلان ميشود وبهمان ميشود
هرروز آقاي وزير با سوژه اي ميان تلويزيون ويه چيزي رو مطرح ميكنه يه روز از كم فروشي مجاري عرضه ميگه ويه روز از برند سازي جايگاهها ميگه وخودش هم ميدونن كه تو جايگاهها اتهاماتي كه زدن محلي از اعراب ندارد چرا كه واحدهايي در شركت پخش وجود داره كه نه بصورت ماهانه بلكه به صورت روزانه از مجاري عرضه نه با هماهنگي با جايگاهداران بلكه بصورت كاملا بيخبر از جايگاهها بازرسي ميكنه پس نتيجه ميگيريم پس حرف آقاي وزير نيات سياسي نهفته هستش پس همون طوريكه تو متن گزارش هم هستش فساد واز اون حرفا تو ارائه بنزين دونرخي بهونه اي بيش نيست مگر نابودي سيستم سامانه هوشمند سوخت كه جلوي خيلي از فسادهارو گرفته
در پايان ازدوستان گرامي خواهش ميكنم به نتيجه نظرسنجي تو سايت خود كاركنان نفت رو به عملكرد آقاي وزير رو جلب ميكنم كه ٨٠درصد كاركنان نفت نمره صفر رو به آقاي وزير وتيمشون دادن
باتشكر (3670589) (alef-13)
قاچاق بنزین زمانی اتفاق می افتد که قیمت بنزین در کشورهای همسایه بیشتر از ایران باشد در حالی که اینطور نیست این چه حرفیه دیگه ؟؟؟!!!!
بیشترین اصراف کننده در کشور ادارات و شرکت ها هستند . شب همه بانک ها و ادارات روشن هستند حتی روز هم برق روشن می کنن بنزین هم همینطوره مشکل از طرف مردم نیست از طرف مسئولین هست . (3670655) (alef-13)
میدانم کاربران مخالف حرف بنده هستند ولی باید بگويم تک نرخی وشناور بودن بنزین همگام با قیمت نفت همانند اکثر کشورها بهترین راه مبارزه با قاچاق بنزین و سو استفاده میباشد و علت صرفه جویی که در گذارش بالا ذکر شده بخاطر دو نرخی کردن بنزین نبوده بلکه بخاطر قیمت بنزین بوده است و تنها راه مقابله با همان درصد ناچیز سو استفاده که در بالا حدودا ۴ميلياردتومان ذکر شده تک نرخی کردن و واقعی بودن قیمت میباشد.
یک سؤال میماند و آنکه از نظر نگارنده متن ماهانه ۴ميلياردتومان مبلغ ناچیزی است????
پس باید بگويم همین ناچیز بودن ها است که قطره قطره جمع شده و...... (3670745) (alef-11)
kazemi
۱۳۹۵-۰۲-۰۸ ۱۸:۰۹:۱۲
واقعامتاسفم ازاين اظهارنظرها چون اين حرفا وقتي درست بود كه حقوق ماهم قابل قياس بود با حقوق جهاني كيفيت خودرو وقيمتش برابر بود باقيمت جهاني حمل ونقل عمومي هم همچنين واقعا حق ما بيش از نيست چون مسولين هم ميدونن كه ماها هم بستگي نداريم ازجمله قيمت خودرو وكمپينش من كه ديگه هيچ انتظاري ندارم از اين مردم (3671174) (alef-11)