«تن‌پروری»

نویسنده: وندی واسراشتاین

مترجم: نسترن ظهیری

ناشر: ققنوس، چاپ اول 1396

135 صفحه، 8000 تومان

 

***

 در سنت مسیحی هفت گناه کبیره که تحت عنوان غرور، طمع، بی بند و باری، حسد، شکمبارگی، غضب و تن پروری می شناسیم در واقع همان هشت عمل شیطانی یعنی تکبر، حرص و آز، بی بند و باری، خودستایی، شکمبارگی، غضب و غم و یاس هستند که ابتدا راهبی یونانی به نام اِواگریوس پونتیکوس از آنها سخن به میان آورده بود؛ اما فهرست او با جایگزینی تن پروری به جای غم و یاس توسط پاپ گرگوری در قرن شانزدهم به هفت گناه مهلک یا کبیره کاهش یافت. گناهانی که مستوجب دوزخ هستند و در سنت مسیحی تنها از راه اعتراف و توبه‌ی همراه با پرهیز بخشوده می‌شوند. نشر ققنوس در مجموعه ای که تحت عنوان «هفت گناه کبیره» منتشر می سازد، آثاری خواندنی و همه فهم را که به همت کتابخانه عمومی نیویورک و انتشارات دانشگاه آکسفورد چاپ شده، در اختیار علاقمندان فارسی زبان قرار داده است.مجموعه ای در قالب کتابهایی مستقل و موجز که از چشم انداز جهان امروز به ویژه سنت فرهنگی غرب، به این گناهان پرداخته است.

یکی از مزیت‌های مجموعه هفت گناه کبیره آن است که هر کدام سبک و سیاق خاصی دارد. هیچ‌کدام جایگزین دیگری نمی‌شود و هر کدام جذابیت و تازگی خود را دارد. «تن‌پروری» در میان آنها از این جهت کاملا منحصربه‌فرد است. این کتاب را وندی واسراشتاین در سال ۲۰۰۵ با بیانی طنزآمیز  در دو بخشِ «چرا تن‌پروری چاره ساز است» و «چگونه به تن‌پروری تمام عیار تبدیل شویم» نوشته است.

خانم واسرشتاین در این اثر هیچکدام از رویکردهای متعارف علمی را در پیش نگرفته است. او با هوشمندی سبک طنزگونه را برگزیده و تن‌پروری را به عنوان یک خصلت مثبت ستوده است. کسانی که این کتاب را به‌دست می‌گیرند، در ابتدا خیال می‌کنند که سراسر اثر در نکوهش تن‌پروری است، اما در واقع کاملا برعکس است! نویسنده در سراسر این نوشته تن‌پروری را می‌ستاید و آن را نه‌فقط بهترین وسیله برای جلوگیری از هر گونه گناه، بلکه آن را بهترین و سالم‌ترین شیوه زندگی می‌داند. از نظر او تن‌پروری خوب است و اصلا مانع از هر گونه گناهی از جمله گناهان کبیره است؛ زیرا انجام آنها نیاز به فعالیت و انرژی فراوان دارد و شخصی که به معنای حقیقی کلمه تن‌پرور باشد، به هیچ وجه حال و حوصله اقدام به آنها را نخواهد داشت. برای مثال قتل و در پیش گرفتن طمع انرژی زیادی از انسان می‌برد و حقیقتا کدام انسان تنبلی می‌تواند سر در پی این امور طاقت‌فرسا بگذارد؟ برخی از متالهان بر این باورند که ملاک گناهان کبیره دوری از خداوند است. راه رسیدن به خداوند نیز سخت و دشوار است و با تنبلی نمی‌توان به خداوند رسید. تلاش پیوسته بسیار لازم است. ولی خب البته اگر کسی مایل نباشد که خیلی به خداوند نزدیک شود، تن‌پروری دیگر گزینه چندان بدی نخواهد بود. رابطه با خداوند هم می‌تواند از نوع دوری و دوستی باشد!

البته تن‌پروری فقط مانع از گناهان نیست، بلکه اساسا یک شیوه خوب و مثبت برای زندگی است. همه بلایا و مصائب و دردسرهای عظیم زندگی فردی و جمعی ناشی از بیش‌فعالی بوده‌اند. واقعا اگر استالین و هیتلر تنبل و تن‌پرور بودند و در خانه روی کاناپه لم می‌دادند، لای آرواره‌های خود ذرت بوداده می‌گذاشتند یا پفک می‌جویدند و کلا دهان خود را به خوردنی‌های خوشمزه مشغول می‌کردند و فیلم‌های کارتون می‌دیدند، اوضاع خودشان و کل جهان بهتر نبود؟

نویسنده با چنین مفروضاتی مباحث کتاب را در دو بخش کلی سامان داده است. او در بخش اول دلایلی را ارائه می‌کند که نشان می‌دهد تن‌پروری روش خوبی برای زندگی است. اما وی به تعریف و توصیف تن‌پروری نمی‌پردازد. او واقعا می‌خواهد تن‌پروری را به‌طور عملی آموزش دهد. از این روی، بخش دوم که مفصلتر است، شامل مجموعه متنوعی از روش‌ها و توصیه‌های علمی است برای این‌که در همه عرصه‌های زندگی تبدیل به یک تن‌پرور تمام‌عیار شویم.

بدیهی است که طنز کاملا درست نیست، اما کاملا هم غلط نیست. آمیزه‌ای از دروغ و حقیقت است. می‌توان گفت طنز تصویری کاریکاتور از واقعیت است. کاریکاتور نه کاملا واقعی است و نه کاملا غیرواقعی. ترکیبی از هر دو است. طنز نیز همین گونه است. خواننده خود باید با هوشمندی و رویکردی خلاقانه و انتقادی، طنز را سبک و سنگین کند و پیام اصلی را بیرون بکشد. طنز نگاهی دیگرگون به واقعیت است که هدفش هشدار به خواننده است که تامل متفاوتی بر موضوع داشته باشد. به‌نظر می‌رسد قصد نویسنده نیز همین است که غیرمستقیم خواننده را به تفکری جدی در باب تن‌پروری وادارد. آیا این طنز عجیب وضعیت واقعی و بالفعل و البته ناگفته زندگی رفاه‌زده غالب انسان‌های امروزی نیست؟
*دکترای فلسفه