در نشست علمی-تخصصی مطرح شد: بخش تعاونی با ساخت بیش از هشتصد هزار واحد مسکونی در طرح مسکن مهر در طول شش سال عملکرد درخشانی داشت، ایجاد جاذبه برای سرمایه گذاران و سیاست گذاری درست از هر اقدامی مهمتر است. مدل توسعه منطقه 22 تهران می تواند مبنای عمل ورود سرمایه گذاران به ساخت مسکن باشد. عدم ثبات در بازار مهمترین عامل اختلاف در تعاونی هاست. ابر بحران مسکن با حضور تعاونی ها قابل کنترل خواهد بود.
به گزارش الف به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهشهای توسعه و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه کشور، یکصد و هجدهمین نشست علمی-تخصصی با عنوان"نقش تعاون در رشد تولید و ساخت انبوه مسکن (چالش ها و توصیه های سیاستی)" با حضور دکتر حمید محمّدی؛ عضو هیئت علمی و مدیر گروه آینده نگری و فناوری های نو مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری به عنوان مدیر علمی نشست و مهندس مهدی مسکنی؛ معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عنوان سخنران، برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکترحمید محمّدی؛ مدیر گروه آینده نگری و فناوری های نو مرکز، ضمن بیان اهمیت بحران مسکن در کشور گفت: مسکن یکی از دوازده موضوع کلیدی است که برنامه هفتم بر آن تاکید دارد. در حال حاضر شاخص دسترسی به مسکن بسیار بالا رفته است و این شاخص بیانگر تعداد سالهای مورد نیاز برای خرید یک خانه است، به شرطی که کل درآمد خانوار به خرید مسکن اختصاص یابد. بررسی های صورت گرفته در شاخص دسترسی به مسکن نشان می دهند که به صورت متوسط یک خانوار با درآمد متوسط، پس از پنجاه سال میتواند مسکن خریداری کند. این زمان انتظار برای دهک های پایین، به نزدیک دویست سال رسیده است.
این پژوهشگر ارشد حوزه برنامه ریزی شهری، ادامه داد: سهم هزینه مسکن از درآمد خانوارها در دهک های پایین نزدیک به 65 درصد است لذا در این حالت دولت باید به سمتی حرکت کند تا میزان صاحبخانه شدن مردم افزایش پیدا کند.
وی با اشاره به مواردی که خانه دار شدن مردم را با چالش مواجه ساخته، خاطر نشان کرد: هم اکنون ارزش یک متر مربع آپارتمان در تهران به صورت متوسط 65 میلیون تومان شده است. لذا دولت باید با اتخاذ سیاست های دقیق در سمت عرضه و تقاضا به شکلی حرکت کند که این بحران را کنترل کند.
این محقق با اشاره به اهمیت تعاونی ها گفت: بر اساس قانون، تعاونی ها باید به شکلی اقدام کنند که خانه با قیمت تمام شده به دست مخاطب برسد. از سوی دیگر تعاونی ها با مدل های انبوه سازی می توانند به دولت در طرح جهش مسکن کمک کند.
وی ضمن اشاره به نیاز 600 هزار واحد مسکونی به صورت سالانه به دلایل گوناگونی همچون ازدواج و طلاق، گفت: ما بر اساس برنامه های موجود باید هشت میلیون خانه موجود در بافت های فرسوده را در طول برنامه هفتم نوسازی کنیم.
دکتر حمید محمدی با اشاره به سهم زیر پنج درصد تعاونی ها در تامین مسکن کشور، گفت: با وجود امکانات موجود و بر اساس برنامه های توسعه قبلی، سهم تعاونی ها در تامین مسکن باید تا 25 درصد رشد می کرد. این مهم در قانون جهش مسکن نیز ده درصد دیده شده است که بر اساس واقعیات و شواهد موجود به نظر می رسد نتوان به این اعداد دست پیدا کرد.
مدیر گروه آینده نگری و فناوری های نو مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری، با این طرح سوال که چرا تعاونی ها با وجود قوانین مرتبط، کماکان سهم پایینی در تولید مسکن دارند؟ ادامه داد: بعد از پاسخ به سوال قبلی باید پرسید با چه سیاست هایی می توان نقش تعاونی ها را در تولید مسکن پر رنگ ترکرد.
در ادامه این نشست مهندس مهدی مسکنی؛ معاون امور تعاون وزارت تعاون، ضمن اشاره به سه ضلع اقتصاد کشور گفت: دولت، بخش خصوصی و تعاونی سه ضلع اصلی اقتصاد کشور را تشکیل می دهند که متاسفانه در این میان ضلع اصلی دولت است، به گونه ای که دولت کماکان 80 درصد از سهم اقتصاد کشور را در اختیار دارد.
وی ضمن اشاره به سیاست های برنامه پنجم توسعه کشور گفت: بر اساس برنامه، سهم تعاونی در اقتصاد کشور می بایست 25 درصد می بود اما این در حالی است که بر اساس آمار موجود، سهم بخش تعاون در GDP کشور 4.9 درصد است. بررسی دقیق علت اختلاف وضعیت موجود با هدف گذاری انجام شده در برنامه های توسعه نیازمند پژوهش است.
این مقام مسئول در حوزه تعاون کشور، ضمن اشاره به تجربه ساخت مسکن در جریان پروژه مسکن مهر، گفت: در طول شش سال از مجموع دو میلیون و دویست هزار مسکن مهر، هشتصد و دو هزار واحد مسکن، توسط تعاونی ها در کشور ساخته شده است که این عدد به تنهایی نشانه ای از توانمندی بخش تعاونی در کشور است و باید اشاره کنم در مجموع سی و هشت هزار واحد از ساخت مسکن مهر در قالب تعهدات تعاونی ها باقیمانده است که هم اکنون در پی تکمیل این تعداد هستیم.
مهندس مسکنی ادامه داد: جالب است بدانیم این 38 هزار مسکن مهر باقیمانده مربوط به تعاونی هایی است که بعد از سال 1390 تاسیس شده اند و در آن برهه زمانی به دلیل مواجهة سیاسی دولت وقت با طرح مسکن مهر، ساخت آنها با چالش مواجه شد که البته هم اکنون ما در حال رفع این امر هستیم.
وی ضمن انتقاد از مواجهه معاون اول رئیس جمهور وقت با پروژه مساکن مهر در ماجرای زلزله کرمانشاه خاطر نشان کرد: مواجهة سیاسی با پروژه ملی مسکن مهر، در واقع یک اقدام اجتماعی و مردمی را به یک پروژه سیاسی تبدیل کرد و این یک اشتباه استراتژیک بود. این جریان در زلزله کرمانشاه زمانی اتفاق افتاد که معاون اول دولت وقت با انتخاب لوکیشن مصاحبه مطبوعاتی در محل احداث مساکن مهر به طرح سخنانی پرداخت و به آن دامن زد.
معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ضمن اشاره به برخی مسائل تعاونی ها در کشور گفت: تعاونی ها بر اساس قیمت تمام شده و پرهیز سودآوری و همچنین اصول رفتار کار جمعی عمل می کنند و از سوی دیگر در بخش مدیران باید اشاره کرد، ذائقه برخی از مدیران، کار با تعداد زیادی از افراد را نمی پذیرد و ترجیح می دهند با یک نفر عمل کنند و این میل مدیریتی در برابر فلسفه وجودی تعاونی ها قرار دارد.
وی ضمن اشاره به اهمیت پیوست اجتماعی در مسائل تعاونی ها خاطر نشان کرد: عدم ثبات در بازار مهمترین عامل اختلاف در تعاونی هاست. به عنوان مثال با افزایش قیمت آهن و... فردی که برای خانه دار شدن برنامه دقیق مالی را طراحی کرده است با عقب ماندگی مالی مواجه می شود و این عقب ماندگی مالی موجب نزاع و درگیری در تعاونی ها می شود. از سوی دیگر دخالت بیش از حد قانون تعاون در تعاونی ها یکی دیگر از مسائل بحرانی تعاونی هاست.
مهندس مسکنی ضمن اشاره به اهمیت مشارکت مردم در حوزه ساخت تعاونی، گفت: اختلاف عمودی ساختن و یا افقی ساختن در وزارت راه و شهرسازی باید به نقطه پایان برسد و به نظر می رسد این اختلاف تبدیل به یک جدال ایدئولوژیک شده است.
وی ضمن اشاره به تجربه توسعه منطقه 22 تهران گفت: بهتر است مدل توسعه منطقه 22 تهران مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد و بر اساس دستاوردهای آن اقدام کنیم. در واقع بر اساس این الگو، نه وزارت راه و شهرسازی و نه دولت هیچ کدام نباید مسکن بسازند بلکه باید تسهیلگر جذب سرمایه با سیاست گذاری صحیح باشند تا مردم آن گونه که می پسندند و علاقه دارند پیش بروند. بر اساس این مدل ما فقط باید راه را باز کنیم تا مردم و سرمایه گذار آن کاری را که می خواهند انجام بدهند و باید مراقب باشیم در این بین سوداگری ها را کنترل کنیم.
وی ضمن اشاره به تجربه ساخت شهرک ژاندارمری تهران و همچنین اولین تجربه تشکیل تعاونی در سال 1334 در شرکت نفت، گفت: هرچند تجربه های موفقی در کشور با کار ویژه خانه دار شدن مسکن توسط تعاونی ها داشته ایم، اما در ایجاد مدل های جدید با مشکل مواجه شده ایم.
وی ضمن انتقاد از مدل های کنونی در خصوص اجرای قانون نهضت ملی مسکن، گفت: عملاً به نظر نمی رسد بدنه فنی دولت در وزارت راه و شهرسازی اراده لازم برای انجام این برنامه ملی را داشته باشد. لذا باید این مهم برای ساخت حجم انبوه مسکن در کشور محقق شود.
مهندس مسکنی در پایان گفت: اگر بتوانیم اقدامات تعاونی ها و سامانه جامع تعاون را با سند آمایش سرزمین هم سو کنیم می توان هماهنگی و مشارکت بیشتر تعاونی ها را در دستور کار قرار داد و این اقدامات در کنار حکمرانی صحیح داده ها می تواند رافع بسیاری از مشکلات موجود باشد.
در ادامه این نشست مهندس شافعی معاون مسکن اداره کل راه و شهرسازی استان تهران گفت: بسیاری از تعاونی ها املاکی را خریداری کرده اند که فاقد کاربری مسکونی است و این موارد مهمترین مشکلات تعاونی ها در حوزه مسکن است.
این مقام مسئول استانی در حوزه مسکن خاطر نشان کرد: در طرح نهضت ملی هنوز تعاونی ها وارد اقدام نشده اند و این در حالی است که ما در این طرح آمادگی داریم با مشارکت تعاونی ها بسیاری از مسائل ساخت مسکن را مرتفع کنیم.
لازم به ذکر است این نشست به همت دفتر آموزش مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه کشور، روز سهشنبه 5 اردیبهشت ماه 1402، برگزار شد.
