به گزارش الف؛ مدت زمان زیادی از برگزاری نمایشگاه ایران اکسپو 2023(با تمرکز بر توانمندی های صادراتی ایران) نمی گذرد با این حال، هنوز هم تحلیل و تفسیرهای مختلفی در مورد ماهیت و ابعاد مختلف این رویدادِ مهم مطرح می شود. به بیان ساده‌تر، ناظران و تحلیلگران حوزه های اقتصاد و سیاست خارجی(با تمرکز بر ایده "دیپلماسی اقتصادی")، هرکدام سعی دارند تا با توجه به شرایط کنونی کشور، با دست گذاشتن روی مسائلی خاص، به واکاوی دلایل اهمیت برگزاری رویدادهایی همچون ایران اکسپو 2023 بپردازند.  اینطور به نظر می رسد که در تحلیل رویداد مذکور، توجه به ۵نکته از اهمیت بالا و راهبردی برخوردار است. 

۱-، ایران از جمله کشورهایی است که توانمندی های آن در حوزه های مختلف نظیر فناوری، فعالیت های عمرانی‌، مهندسی و زیرساختی، کشاورزی، گردشگری، و البته حوزه های مختلف صنعتی، جدای از اینکه در داخل به خوبی معرفی نشده، در عرصه بین المللی نیز در رابطه با ایجاد شناخت و آگاهیِ دیگر کشورها در مورد آن ها، تلاش‌های جدی صورت نگرفته است. گزاره ای که البته به دو دلیل رنگ واقعیت به خود گرفته است: نخست اینکه برنامه ای منسجم در داخل برای معرفی توانمندی های ایران که البته از جنبه های قابل توجه صادراتی نیز برخوردارند، وجود نداشته(عمدتا اقداماتِ جزیره ای و نه مدام در حوزه معرفی توانمندی های صادراتی ایران صورت گرفته است) و دیگر اینکه، جریان های سیاسی و رسانه ای غربی و مخالف با ایران که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، یک اتاق فکر قدرتمند را برای بایکوت خبری و رسانه ای ایران و ارائه تصویری سیاه از این کشور در پیش گرفته اند، تا حد زیادی فضا را برای معرفی توانمندی های قابل توجه ایران در حوزه های مختلف محدود کرده‌اند و حتی همکاری با ایران را به یک خط قرمز نامرئی در دیگر کشورها تبدیل کرده اند. 

از این رو، برگزاری رویدادهایی نظیر ایران اکسپو 2023، تا حد زیادی معطوف به طرحواره ای کلان برای از بین‌بردن ضعف کشورمان در معرفی توانمندی های صادراتی خود به جهانیان است. به بیان ساده تر، حتی اگر ما توانمندی های قابل توجهی نیز در عرصه های مختلف داشته باشیم که از ظرفیت های صادراتی برخوردار باشند، اگر نتوانیم آن ها را به خوبی به دیگر کشورهای جهان و به طور خاص بخش های اقتصادی آن ها معرفی کنیم، بایستی گفت که توانمندی های خود را تلف و بهره‌وری لازم را در چهارچوب آن ها فعال نکرده ایم. مساله ای که از چشم اندازی کلان، نوعی وارد آمدن خسارت به منافع ملی کشورمان ارزیابی می شود. 

۲- رویدادهای مهمی نظیر ایران اکسپو 2023، جدای از معرفی توانمندی های صادراتی کشورمان در حوزه های مختلف، زمینه های قابل توجهی را برای ایجاد ارتباط میان فعالان اقتصادی ایران و کنشگران خارجی که به توانمندی های کشورمان نیازمند هستند، ایجاد می کند. به بیان دیگر، رویداد ایران اکسپو 2023 عملا به مثابه یک حلقه واسطه جهت پیوند دادن تولید کنندگان و کارآفرینان ایرانی با آن دسته از کشورها، شرکت ها و افرادی عمل می کند که به توانمندی های کشورمان به شدت نیاز دارند. البته که همین فعالان و کنشگران اقتصادی خارجی، خود پس از آشنایی با توانمندی های مختلف صادراتی کشورمان، به سُفرایی ناملموس جهت توسعه دیپلماسی اقتصادی ایران تبدیل می شوند. 

در این میان، توجه به دو نکته بسیار ضروری به نظر می رسد. اول اینکه باید توجه داشته باشیم کالاها و خدمات ارائه شده توسط فعالان اقتصادی کشورمان، تا حد زیادی از مزایای رقابتی قابل توجهی به ویژه برای ملل در حال توسعه که به دنبال پرداخت هزینه های کمتر و در عین حال، دریافت کالاها و خدمات باکیفیت تر هستند، برخوردار هستند. این مساله خود برای بازیگران اقتصادی خارجی یک جذابیت قابل توجه را در جهت توسعه همکار‌یهای اقتصادی با ایران فراهم می کند. 

دوم اینکه توجه داشته باشیم که بخش های قابل توجهی از ملل در حال توسعه در مناطقی نظیر آفریقا و آمریکای لاتین و آسیای میانه، قویا به توانمندی های کشورمان در حوزه های عمرانی و زیرساختی، فناوری، کشاورزی و غیره نیازمند هستند و همسویی این مساله با راهبرد کلانِ سیاست خارجی دولت سیزدهم که توسعه روابط با ملت‌های در حال توسعه و کشف ظرفیت های مغفول در این حوزه است، عملا فضایی مساعد را برای ارتقا توانمندی‌های صادراتی ایران و در عین حال، توسعه پیوندهای اقتصادی کشورمان با طیف گسترده ای از کشورها در عرصه بین المللی هموار می کند. 

از این رو، باید گفت عملا تمامی زمینه های لازم برای تسهیل همکاری های اقتصادی فعالان اقتصادی کشورمان در زمینه صادرات کالاها و خدماتشان به کشورهای در حال توسعه فراهم است و رویدادی نظیر ایران اکسپو 2023 نیز این روند را تسریع می کند. 

۳- تجربیات تاریخی نشان داده است که اتکای اقتصاد ایران به فروش نفت، به نوعی تکیه بر باد است و دشمنان و رقبای کشورمان هر زمان که لازم ببینند، این پایه و ستون مهم اقتصاد کشورمان را که سال ها به آن تکیه داشته ایم، هدف قرار می دهند. از این رو، تقویت پایه های اقتصاد غیرنفتی از جمله دستورکارهایی بوده و هست که به ویژه دولت سیزدهم کشورمان توجه ویژه ای را به آن معطوف کرده است. 

کافی است توجه داشته باشیم که بر اساس برخی ارزیابی های مسوولان کشورمان، رویداد ایران اکسپوی 2023 زمینه را برای انعقاد قراردادهایی که مجموع ارزش آن ها به یک میلیارد دلار می رسد، فراهم کرده است. حال اگر پا را از یک رویداد 3 روزه فراتر بگذاریم و رویدادهایی نظیر ایران اکسپو را صرفا به مثابه کاتالیزورهای یک روند ارزیابی کنیم متوجه می شویم که اساسا برگزاری یکچنین رویدادهایی از اهمیتی راهبردی جهت تقویت بنیان‌های اقتصاد ایران در شرایطی که تاکیدات گسترده ای بر تقویت بخش غیرنفتی اقتصاد کشورمان می شود، برخوردار هستند. 

در این راستا، ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان نیز در آیین افتتاح نمایشگاه ایران اکسپو 2023 با اشاره به رکورد‌زنی صادرات 50 میلیارد دلاری کشور از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم، به نوعی توسعه سریعتر و گسترده تر صادرات غیرنفتی را مورد اشاره قرار داد. دستوکاری که جز با حمایت از فعالان اقتصادی مختلف کشورمان و تقویت ظرفیت های صادراتی و تسهیل این روند، محقق نمی شود. 

۴- باید توجه داشته باشیم که صِرف برگزاری رویداد ایران اکسپو 2023 به معنای اوج گیری ظرفیت های صادراتی ایران نخواهد بود. بلکه همانطور که پیشتر نیز گفته شد، رویدادهایی از این نوع صرفا گام های مثبتی در قالب یک طرحواره کلان‌تر هستند که در حقیقت بایستی مدیریت آن ها در قالب اتاق فکر دیپلماسی اقتصادی کشور صورت گیرد. 

در این معادله، بدون تردید رسانه های برون مرزی کشورمان نظیر پرس تی وی، هیسپان تی وی، هوسا تی وی، و غیره، از اهمیت قالب توجهی برخوردار می شوند و بایستی تا جای ممکن، مانور رسانه ای قالب توجهی را، هم در مورد رویدادهایی نظیر ایران اکسپو 2023 انجام دهند و هم به صورت مرتب جامعه هدفِ خود در اقصی نقاط جهان را در جریان توانمندی های صادراتی ایران قرار دهند و به بیان ساده تر، زمینه را برای تسهیل مراودات فعالان اقتصادی کشورمان با دیگر فعالان در سایر کشورها هموار سازند. 

۵- در نهایت باید گفت که رویدادهایی نظیر ایران اکسپو 2023، بایستی به نحوی نهادینه، به بخشی از دیپلماسی اقتصادی رسمی کشورمان تبدیل شوند. در این چهارچوب، نه تنها دستگاه سیاست خارجی کشورمان بایستی به نحوی هدفمند، پیگیری این قبیل رویدادها را در دستورکار داشته باشد، بلکه سفارتخانه ها و دفاتر کنسولی ایران در اقصی نقاط جهان نیز باید از صِرف کاری اداری خود خارج شده و دیپلماسی اقتصادی کشور را به معنای واقعی کلمه هضم کرده و به نحوی منسجم در راستای آن گام بردارند. 

در این چهارچوب، به طور خاص مراکز دیپلماتیک ایران در کشورهای مختلف جهان بایستی فعالانه تر از هر زمان دیگری، به دنبال معرفی دستاوردهای ایران در حوزه های مختلف اقتصادی و فناوری به کشورهای مختلف جهان و به ویژه فعالان اقتصادی آنها باشند. به بیان ساده تر، آن ها خود بایستی هرکدام به شعب محلی رویدادهای کلانی نظیر ایران اکسپو 2023 تبدیل شوند و دیپلماسی اقتصادی کشور را در هماهنگی با کنشگران دیگر نظیر رسانه های برون مرزی و فعالان اقتصادی کشورمان، به پیش برند.