به گزارش الف، بعد از پایان بیست و یکمین نشست سران سازمان شانگهای که هفته گذشته در تاجیکستان برگزار شد سران ۸ کشور عضو اصلی این سازمان، نظر موافق خود را با تبدیل عضویت جمهوری اسلامی ایران از عضو ناظر به عضو اصلی اعلام و اسناد مربوط به آن را امضا کردند.

به این ترتیب جمهوری اسلامی ایران تبدیل به یک عضو اصلی در این سازمان مهم شده که اهمیت و امتیازات آن از چند جنبه در سطح داخلی و منطقه‌ای قابل بررسی است.

سازمان شانگهای یک سازمان بین دولتی است که در سال ۲۰۰۱ میلادی توسط کشور‌های چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان با هدف انجام همکاری‌های امنیتی تشکیل شد. لازم به ذکر است که ایالات‌متحده درخواست خود را برای تبدیل شدن به عضو ناظر سازمان همکاری‌های شانگهای ارائه کرد، اما این در‌خواست در سال ۲۰۰۵ رد شد.

نخستین امتیاز عضویت ایران در سازمان شانگهای به جایگاه این سازمان به دلیل قدرت گرفتن چین در عرصه جهانی و بعد از آن تحولات اخیر در افغانستان برمی‌گردد. عضویت ایران در این سازمان مهم منطقه‌ای می‌تواند پتانسیل‌های جدیدی در حوزه نظامی و امنیتی برای کشورمان به وجود بیاورد.

همه کشورهای منطقه‌ای که به نحوی با سازمان شانگهای در ارتباط هستند عضویت رسمی در آن یک امتیاز مهم محسوب می‌گردد و  جدا از مزایای داخلی این اقدام، بسیاری از کارشناسان تاثیرات آن را در سطح منطقه‌ای مورد ارزیابی قرار می‌دهند.

افزایش تعداد اعضای این سازمان جایگاه و قدرت آن را در سطح بین‌المللی افزایش می‌دهد و همین امر می‌تواند به نفع همه کشورهای منطقه باشد. به ویژه اینکه آمریکا و متحدان آن سالهاست برای گسترش نفوذ خود در منطقه تلاش می‌کنند. بنابراین افزایش قدرت یک سازمان منطقه‌ای متشکل از برخی مخالفان آمریکا برای همه کشورهای این منطقه سودمند خواهد بود.

ایران به عنوان رهبر مقاومت منطقه با عضویت در این سازمان می‌تواند تلاش‌های خود را در مقابله با پروژه‌های آمریکایی درچارچوب محکم‌تری ادامه دهد.

علاوه بر آن اعضای سازمان مذکور می‌توانند از ظرفیت‌های یکدیگر در راستای منافع منطقه استفاده کنند. از جمله ایران به دلیل در اختیار داشتن ظرفیت‌های بالا در زمینه انرژی و منابع طبیعی عنصر مهم و تاثیرگذاری در سازمان شانگهای خواهد بود.

گذشته از آن عضویت ایران در شانگهای به معنای گسترش همکاری‌های تجاری و امنیتی با سایر اعضای این سازمان است که سود متقابل در پی دارد، به ویژه نقش ایران را در پروژه راه ابریشم چین پررنگ تر می‌کند.

همچنین عضویت ایران در سازمان شانگهای راه را برای عضویت کشورهای دیگر و به دنبال آن افزایش قدرت و اعتبار این سازمان در سطح جهانی کمک می‌کند.

جدا از مزایای اقتصادی و امنیتی عضویت ایران در سازمان شانگهای مهمترین مسئله‌ای که کارشناسان درباره آن اتفاق نظر دارند محدود شدن نقش سازمان‌های بین‌المللی در منطقه و در نتیجه استقلال این کشورها از سیطره و تصمیمات غرب است.

درحال حاضر، روسیه و چین و ایران 3 کشوری هستند که بنا به دلایل مختلف هدف برنامه‌های آمریکا قرار گرفته‌اند و همین امر می‌تواند همکاری مشترک راهبردی میان این 3 طرف را بیشتر کند که فضای لازم به این منظور با عضویت ایران در سازمان شانگهای بیش از قبل باز می‌شود.

سازمان همکاری‌های شانگهای شاید یکی از معدود نهادهای بین‌المللی است که توانمندی مقاومت در مقابل سیاست یکجانبه آمریکا را دارد. نمونه آن درخواست رسمی از آمریکا برای خروج از پایگاه نظامی در منطقه «دره فراغنه» در کشور ازبکستان در سال 2005 بود. همچنین در پی رسمی شدن سازمان همکاری شانگهای قرقیزستان نیز خواستار خروج آمریکایی‌ها از «پایگاه هوایی کی2» شد.

با عضویت ایران در این سازمان به عنوان یکی از بزرگترین مخالفان حضور نظامی آمریکا در غرب آسیا گمانه‌‌زنی‌های متعددی درباره افزایش فشارها علیه ایالات متحده برای خروج از منطقه بعد از این مرحله مطرح می‌شود.

پیش از این درخواست برای عضویت ایران در شورای همکاری خلیج فارس به دلیل مخالفت کشورهای عربی این شورا رد شده بود؛ اما بعد از ظهور نتایج عضویت ایران در سازمان شانگهای که از نظر قدرت و اعتبار در جایگاه بسیار بالاتری نسبت به شورای همکاری خلیج فارس قرار دارد، ممکن است زمینه لازم برای عضویت ایران در محافل مشابه منطقه‌ای نیز فراهم گردد.

علاوه بر آن در شرایطی که آمریکا و متحدان آن در خاورمیانه برای تضعیف جایگاه ایران در غرب آسیا تلاش می‌کنند، عضویت در یک سازمان رسمی مانند شانگهای موقعیت ایران را در منطقه حفظ و نیز افزایش می‌دهد که تاثیر مستقیمی بر شرایط کشورهای هم‌پیمان آن خواهد داشت.