به گزارش الف، «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه برای نخستین بار از سال 2017 و بعد از بحران دیپلماتیک عمیق با سعودی‌ها (به دلیل ماجرای قتل «جمال خاشقجی» روزنامه‌نگار منتقد سعودی در کنسولگری ریاض در استانبول)، روز پنجشنبه وارد عربستان شد. اردوغان بعد از ورود به فرودگاه بین‌المللی «ملک عبدالعزیز» در جده مورد استقبال «خالد الفیصل»، امیر مکه قرار گرفت.

اردوغان بعد از ورود به مکه لباس احرام به تن کرده و بعد از انجام مراسم حج عمره مورد استقبال مسئولان مسجدالحرام و مسجدالنبی قرار گرفت.  رئیس جمهور ترکیه سپس در کاخ «السلام» در جده با «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه سعودی دیدار و گفتگو کرد. او همچنین نشست جداگانه‌ای با «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان که از زمان قتل خاشقجی، روابط سرد و شاید خصمانه‌ای میان آنها حاکم بود، داشت.

اردوغان در دیدار با مقامات سعودی درباره راهکارهای تقویت روابط دوجانبه و تعمیق مناسبات میان عربستان و ترکیه در آینده نزدیک صحبت کرد.  وی خواستار افزایش همکاری‌ها در زمینه بهداشت، انرژی، امنیت غذایی، فناوری کشاورزی، صنایع دفاعی و مالی و ... شد.

اما بعد از موضع تندی که آنکارا و شخص رجب طیب اردوغان به دنبال ماجرای قتل خاشقجی علیه عربستان و به ویژه محمد بن سلمان اتخاذ کرده بودند، چرا رئیس جمهور ترکیه در بازه زمانی کنونی تصمیم به ترمیم روابط با سعودی‌ها گرفته است و آیا این مناسبات به شکلی که اردوغان می‌خواهد پیش می‌رود یا نه؟

چند ماه قبل که رسانه‌ها گزارش دادند دادستانی استانبول روند رسیدگی به پرونده قتل جمال خاشقجی را متوقف کرده و تصمیم گرفته این پرونده را در اختیار عربستان قرار دهد زمزمه‌هایی درباره اهداف ترکیه از این اقدام مطرح شد. به ویژه اینکه خود اردوغان قبلا بارها تاکید کرده بود همه قاتلان خاشقجی باید محاکمه شوند و عربستان موظف است همه متهمان در این زمینه را شناسایی و معرفی کند.

اما آنکارا ناگهان تصمیم گرفت از این پرونده چشم‌پوشی کرده و در مسیر بهبود روابط با ریاض گام بردارد. حتی اطلاعات حاکی از آن است که «عبدالحمید گل» وزیر سابق دادگستری ترکیه راضی به تحویل پرونده خاشقجی به سعودی‌ها نبوده و همین مسئله منجر به برکناری وی شد.

در هر صورت معادله روشن اینجاست که رجب طیب اردوغان بعد از شرایط آشفته‌ای که این روزها و یک سال مانده تا انتخابات ترکیه درگیر آن شده، در تلاش است تا در روابط خود با کشورهایی که قبلا در موضع مخالفت یا دشمنی با آنها قرار داشت بازنگری کند. 

در همین چارچوب آذرماه سال گذشته بود که «محمد بن زاید» ولیعهد ابوظبی به دعوت رسمی اردوغان به ترکیه رفت. این درحالی است که مناسبات میان امارات و ترکیه از یک دهه گذشته و به دلیل مسائلی همچون نفوذ منطقه‌ای و پرونده‌های لیبی و سوریه و ... رو به سردی گراییده بود. 

سفر «اسحاق هرتزوگ» رئیس رژیم صهیونیستی به آنکارا بنا به دعوت اردوغان در سال جاری میلادی و همچنین تلاش ترکیه برای همگرایی با مصر از دیگر شاخص‌های چرخش مواضع اردوغان در دوره جدید بوده است.

اکنون نیز می‌بینیم که رئیس جمهور جاه‌طلب ترکیه، عربستان را به عنوان مقصد بعدی جهت عادی‌سازی روابطش انتخاب کرده است. در توضیح علت این سیاست‌گذاری‌های جدید اردوغان، بسیاری از ناظران انگیزه اقتصادی را مهمترین عامل می‌دانند. در دوره فعلی ترک‌ها بدترین بحران اقتصادی خود را تجربه می‌کنند.  کاهش ذخایر ارزی بانک مرکزی، افزایش تورم و نرخ دلار و گرفتاری های دکترین موسوم به «میهن آبی» در شرق مدیترانه، از جمله بحران‌هایی است که این روزها گریبان‌گیر اردوغان شده و او را وادار به دوستی با کشورهایی همچون عربستان می‌کند.

ماحصل سفر بن زاید به ترکیه و بهبود روابط میان دو طرف فراهم شدن مقدمات امضای  توافقنامه مشارکت جامع اقتصادی(CEPA)  به منظور گسترش روابط تجاری و سرمایه گذاری و حمایت از بهبود و رشد اقتصادی دو طرف بود که انتظار می‌رود مبادلات تجاری میان آنکارا و ابوظبی را به بیش از 13 میلیارد دلار افزایش دهد.

بنابراین اردوغان همین هدف، یعنی تلاش برای بهبود وضعیت اقتصادی ترکیه را در همگرایی با عربستان نیز دنبال می‌کند. آنگونه که منابع ترکیه قبل از سفر اردوغان به عربستان گزارش دادند، تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری سعودی‌ها در ترکیه، در دستور کار سفر رئیس جمهور این کشور بوده است. همچنین تحریم کالاهای ترکیه در عربستان بعد از ماجرای خاشقجی، از جمله مسائلی بود که اقتصاد ترک‌ها را تحت تاثیر قرار داد و انتظار می‌رود بعد از سفر اردوغان به عربستان، این تحریم‌ها به طور کامل رفع شود.

برخی نیز معتقدند که در سایه درگیری روسیه و آمریکا در بحران اوکراین و دور شدن آنها به ویژه واشنگتن از منطقه، ترکیه به دنبال جای پایی در غرب آسیا می‌گردد و کشورهای عربی با ثروت‌های کلان ناشی از تولیدات نفتی مقصد خوبی برای اهداف اردوغان هستند. آنگونه که اطلاعات نشان می‌دهد، بحرینی‌ها و قطری‌ها و اماراتی‌ها و همچنین چند شرکت سعودی سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در ترکیه انجام داده‌اند و آنکارا به دنبال جذب بیشتر این سرمایه‌هاست.

اما اینکه اردوغان موفق به تحقق اهدافش در روابط با کشوری همچون عربستان خواهد شد یا نه، باید زمان مشخصی بگذرد؛ چرا که در سایه سیاست‌های متزلزل اردوغان، به نظر نمی‌رسد که سعودی‌ها و به ویژه شخص بن سلمان به راحتی بتوانند به ترک‌ها اعتماد کنند.