به گزارش الف به نقل از روابط عمومي مركز پژوهش های توسعه و آینده نگری، نودمين نشست علمي-تخصصي با مديريت علمي دكتر حميد محمدي؛ عضو هيات علمي، رئيس گروه آينده نگري و فناوري هاي نو مركز پژوهش هاي توسعه و آينده نگري و همچنين با سخنراني: دكتر آرمان خالدي؛ عضو هيات علمي گروه سياست نوآوري و آينده نگري پژوهشكده مطالعات فناوري، دكتر يداله ديوسالار؛ پژوهشگر مركز پژوهش هاي توسعه و آينده نگري، مهندس گل نساء صلواتي؛ پژوهشگر مركز پژوهش هاي توسعه و آينده نگري، مهندس محدثه بشير مشهدي؛ پژوهشگر مركز پژوهش هاي توسعه و آينده نگري با مشاركت فعال جامعه علمي، پژوهشي، دانشگاهي، انديشگاهي، صاحب­نظران، مديران و كارشناسان دستگاه­هاي اجرايي ملّي و استاني به صورت مجازي برگزار شد.

در ابتدای این نشست دکتر حمید محمدی؛ عضو هیات علمی و رئیس گروه آینده نگری و فناوری های نو مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری در خصوص اهمیت برگزاری این نشست گفت: در زمینه بررسی دانش بنیان دو محور داریم که می بایست مورد توجه قرار گیرد. محور اول نظام مسائل دانش بنیانی است و محور دوم، یافتن راه حل ها و راه کارهاست. لذا گروه آینده نگری مرکز به عنوان دبیرخانه شعار سال در این مرکز پژوهشی، پروژه نظام مسائل دانش بنیانی را طراحی و اجرا کرد.

وی خاطر نشان کرد: یکی از مسائل مهم نظام مسائل دانش بنیانی، ضعف در تعامل با دیگران است که بر این باوریم با برگزاری این نشست ها می توانیم به توسعه این ارتباطات کمک کنیم. این نشست در ادامه مطالعات انجام شده در این گروه طراحی شده تا ضمن ارائه یافته های مطالعاتی این گروه علمی، در ادامه راه همکاری دیگران را نیز جلب کنیم.

محمدی ادامه داد: تقویت بازار سازی و بازاریابی، حمایت از فروش محصولات و اصلاح مدل های حکمرانی و همچنین توجه به پارکها و استارتآپ ها باید مورد نظر قرار گیرد.

مهندس گل نساء صلواتی؛ پژوهشگر مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری به عنوان سخنران ابتدایی این نشست به تعاریف مفاهیم دانش بنیانی پرداخت وگفت: دانش بنیانی تولید خلاقیت بیشتر در مدل های کسب و کار است و کلید واژه ی اصلی دانش بنیانی، خلاقیت به همراه دانش و فناوری است.

صلواتی ادامه داد: سرمایه انسانی متشکل از دانش، مهارت و سلامتی، که افراد در طول زندگی خود کسب می کنند و آنها را قادر می سازد تا توانایی های بالقوه خود را به عنوان اعضای مولد جامعه تحقق بخشند. لذا سرمایه انسانی نیاز به سرمایه گذاری در افراد از طریق تغذیه، مراقبت های بهداشتی، آموزش با کیفیت، شغل و مهارت دارد.

این پژوهشگر با اشاره به دسته بندی شرکت های دانش بنیان ادامه داد: شرکت های دانش بنیان به 3 دسته از جمله از لحاظ مالکیت، و بر مبنای نوع فعالیت آن ها و همچنین براساس مزایای تعلق گرفته تقسیم بندی می شوند.

این محقق در تعریف مفاهیم مطالعه انجام شده ادامه داد: کار آفرینی فرایند کشف، ارزیابی و بهره برداری از فرصت های ایجاد کالا ها و خدمات جدید است.

مهندس محدثه بشیر مشهدی؛ پژوهشگر مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری به عنوان سخنران دوم این نشست به بیان مسئله مطالعه انجام شده در گروه آینده نگری پرداخت و گفت: در دو دهه اخیر توجه سیاست گذاران داخلی به اهمیت حرکت از اقتصاد و مبتنی بر منابع به اقتصاد دانش بنیان جلب شده و در چشم انداز 20 ساله (1384) به این مهم تاکید ویژه ای شده است. این تاکیدات پس از آن که تحریم های بین المللی از سال 1385 به تدریج شتاب بیشتری گرفت و پس از تحریم فروش نفت شدت زیادی یافت و بدین ترتیب اقتصاد دانش بینان در اولویت بیشتری قرار گرفت.

بشیر مشهدی افزود: در سال 1389 با تصویب قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان، صندوقی تحت عنوان صندوق نوآوری و شکوفایی وابسته به شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری تاسیس گردید. در برنامه توسعه اقتصادی اشاره شده است به منظور ایجاد و توسعه شرکت های دانش بنیان و تقویت همکاری های بین المللی، اجازه داده می شود واحد های پژوهشی و فناوری مستقر در پارک علم و فناوری از مزایای مناطق آزاد برخوردار گردند.

این محقق در تشریح لزوم پرداختن به مطالعه مورد اشاره در گروه ادامه داد: برنامه پنج ساله پنجم توسعه اقتصادی (1390-1394) در فصل دوم برای تغییر جهت گیری پروژه های تحقیقاتی، ارتقاء اساتید را منوط به انجام تحقیقاتی در جهت حل مسائل جامعه نمود. همچنین صندوق توسعه ملی برای تامین هزینه های متنوع سازی اقتصاد تاسیس شده است که درصدی از درآمد نفت و گاز را دریافت می کرد.

محدثه بشیر مشهدی همچنین به جایگاه ایران در بین کشور های دنیا در خصوص نوآوری اشاره کرد و گفت: تقسیم بندی کشور ها در حوزه نوآوری به ارکان مختلفی تقسیم می شود که ایران در اکثر این ارکان وضعیت صعودی را در یازده سال گذشته تجربه کرده است با این وجود در کشور های خاورمیانه رتبه اول خود را از دست داده است و سیاستگذاران می بایست به این مهم توجه کنند.

دکتر یدالله دیوسالار به عنوان سخنران سوم این نشست در قسمت جمع بندی مطالعه انجام شده در گروه آینده نگری مرکز گفت: در خصوص اقتصاد دانش بنیان برای شناسایی مسائل و استخراج مسائل روش دقیق علمی باید مدنظر پژوهشگر باشد.

وی ضمن بررسی برخی از یافته های پژوهشی این مطالعه گفت: پایین بودن مسئولیت پذیری دستگاه های متولی، استفاده از زنجیره کار آفرینی سنتی، عدم وجود باور ملی به دانش بنیان ها، ضعف شرکت های تامین مالی در زمینه نوآوری وکیفیت پایین محصولات شرکت های دانش بنیان از جمله مهمترین چالش های شناسایی شده در این بخش هستند.

دیوسالار در تشریح و جستجوی این سوال که کدام مسئله روی مسائل دیگر تاثیر گذار است؟ گفت: بر اساس مطالعه انجام شده علت ضعف در بستر های دانش بنیانی 12 مسئله اساسی وجود دارد. اما برای رسیدن به ریشه ها ما به 144 ریشه رسیدیم. که در این بین در پاسخ به اینکه کدام یک از ریشه ها بر ریشه های دیگر تاثیر بیشتر دارد؟ بر اساس یافته های این پژوهش عدم شایسته سالاری، سوء مدیریت، ضعف در آموزش های پایه و تعارض منافع به عنوان ریشه های اصلی در مسائل دانش بنیان به شمار می روند.

دكتر آرمان خالدي؛ عضو هيات علمي گروه سياست نوآوري و آينده نگري پژوهشكده مطالعات فناوري ریاست جمهوری در خصوص بحث همکاری بین شرکت های دانش بنیان و شرکت های بزرگ صنعتی گفت: هدف گذاری سیاستگذارن در سال 1404 رسیدن به سهم 20 درصدی اقتصاد کشور برای شرکت های دانش بنیان است.

وی ادامه داد: طبق آمار موجود 7245 شرکت دانش بنیان داریم که سهم شرکت های دانش بنیان تا سال گذشته در اقتصاد ملی کمتر از 5 درصد بوده است و به منظور رسیدن به هدف گذاری مشخص شده راه طولانی را خواهیم داشت.

خالدی ادامه داد: سهم دانش بنیان ها از صادرات کشور هم کمتر از 2 درصد است. از بعد اشتغال نیز سهم دانش بنیان ها زیر 1 درصد است. البته نباید از یاد برد که سهم اشتغال در تمام دنیا متعلق به شرکت های بزرگ صنعتی است. فلذا با توجه به آمار موجود نقش دانش بنیان ها در اقتصاد ملی مطلوب نیست. یک راه این است که دانش بنیان ها خودشان بزرگ شوند که البته این امر مطلوب نیست و راه دیگر مشارکت با شرکت های بزرگ دیگر است.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: از سوی دیگر در فضای کسب و کار فناوری ها به سرعت در حال دگرگونی است. شرکت های بزرگ هم از سوی دیگر به این نتیجه رسیدند که باید به خلق نوآوری روی بیاورند. تعامل شرکت های بزرگ با منابع مالی خوب با شرکت های کوچک با نوآوری و خلاقیت اما با منابع کم، راهکار خوبی است که باید پیگیری شود.

وی در خصوص مکمل بودن شرکت های کوچک و بزرگ به صورت مشارکتی ادامه داد: ضعف های شرکت های دانش بنیان کوچک توانمندی های شرکت های بزرگ صنعتی است و همچنین ریسک پذیری بالا و چابک بودن آنها به عنوان نقطه قوت شرکت های کوچک است که از سوی دیگر همین نقاط قوت به عنوان نقطه ضعف شرکت های بزرگ به حساب می آید. لذا با بررسی 500 شرکت بزرگ در دنیا متوجه می شویم این شرکت های بزرگ صنعتی با شرکت های نوپا همکاری دارند. شرکت های بزرگ صنعتی بزرگ ما باید سطح همکاری را با این شرکت های کوچک توسعه بدهند.

دكتر آرمان خالدي افزود: نهاد های واسط و برنامه های دولت می تواند این شبکه و همکاری را به وجود بیاورد. با بررسی های متنوع برنامه های کشورهای مختلف از مدل های خرید تضمینی نوآوری می توان استفاده کرد. هزینه های انجام شده باید در خدمت رفع یک نیاز واقعی باشد. لذا ترویج مدل های کوچک و بزرگ و ایجاد چارچوب این همکاری ها اهمیت زیادی دارد. متاسفانه ما در کشور میزان همکاری شرکت های بزرگ و کوچک را رصد نمی کنیم و تحلیل واقعی از شرایط واقعی نداریم.

این محقق حوزه دانش بنیانی ادامه داد: برخی از چالش های عدم تحقق این همکاری ها قبل از شروع همکاری است، برخی از چالش ها بعد از آغاز همکاری است. به عنوان مثال مالکیت فکری یکی از مسائل بعد از آغاز همکاری است. با این وجود مهمترین دلیل در عدم تحقق همکاری شرکت های بزرگ صنعتی و شرکت های دانش بنیان بی ثباتی مدیران است. در این بین تقارن اطلاعات و ضعف شرکت های دانش بنیان نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.

دکتر خالدی ادامه داد: ما باید شرکت های بزرگ را برای ورود به این همکاری دعوت کنیم و ایجاد تعاملات بزرگ و کوچک بسیار مهم است. کاهش ریسک همکاری و ارتقای فرهنگ همکاری از اهمیت زیادی برخوردار است.

وی افزود: معمولا مقیاس محصولات دانش بنیان ها در حد آزمایشگاهی است و یا به صورت کامل منطبق بر نیاز شرکت بزرگ نیست. حمایت دولت می تواند با اعطای گرنت های حمایتی به شرکت های دانش بنیان و اعطای وام و طراحی جایزه نوآوری می تواند بسیاری از مشکلات را حل کند. همچنین تدوین استاندارد های اجباری در صنایع کشور و اعطای معافیت های مالیاتی می تواند این مسئله را راهبری کند.

خالدی در خاتمه خاطر نشان کرد: تسهیل گری و آشنا کردن نیاز های شرکت های بزرگ و شرکت های دانش بنیان می تواند این دو قسمت را به هم نزدیک کند. ارائه نشست های فناوری نیز بسیار مهم است که شرکت های بزرگ می توانند از این ارتباطات استفاده کنند. البته باید فرهنگ همکاری را نیز شکل دهیم. بحث شراکت و همکاری را باید به لحاظ فرهنگی تغییر دهیم. گسترش تجربیات موفق همکاری و گسترش یک اقدام مشارکت موفق می تواند گاردها را نسبت به همکاری تغییر دهد.