به گزارش ایسنا، اهداف کلان سند ملی توسعه علوم و فناوری نانو شامل «حفظ جایگاه علمی و ارتقای اقتدار کشور در علم و فناوری نانو»، «ارتقای نوآوری بر پایه فناوری‌های بدیع با اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی بالا»، «ارتقای صنایع موجود با بهره‌گیری از فناوری نانو»، «صادرات پایدار و ارتقای نشان ساخت ایران» و «اثرگذاری فناوری نانو در بهبود کیفیت زندگی و اثرگذاری اجتماعی» است.
راهبردها و اقدامات ملی برای نیل به اهداف یادشده عبارتند از:
* ترویج و فرهنگ‌سازی برای افزایش مشارکت ذی‌نفعان در توسعه و به‌کارگیری فناوری نانو
* ارتقای کیفیت علمی و پرورش سرمایه‌های انسانی کارآمد متناسب با نیازهای آتی جامعه علمی، فناوری و صنعتی نانو
* ارتقای توان نوآوری تخصصی و عمومی مبتنی بر فناوری‌های بدیع نانو با هدایت پژوهشگران و فناوران
* ارتقای دانش‌بنیان صنایع موجود بر پایه فناوری نانو
* توسعه و مدیریت بازار محصولات نانو در سطح ملی، منطقه و جهانی
* تدوین استانداردهای ملی و بین‌المللی و مقررات مرتبط باکیفیت محصولات و ایمنی فناوری نانو
* ارتقای همکاری‌ها و تعاملات بین‌المللی در راستای سند جامع روابط علمی بین‌المللی جمهوری اسامی ایران.
در این راستا، واحد ارزیابی محصولات فناوری نانوی ایران با هدف ایجاد شفافیت بازار، افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان و ارتقای کیفی محصولات فناوری نانو در سال ۱۳۸۶ با حمایت‌های ستاد ویژه توسعه فناوری نانو تأسیس و در مؤسسه خدمات توسعه فناوری تا بازار ایرانیان مستقر شد.
مأموریت اصلی این واحد ارزیابی خواص و اثبات مقیاس نانویی محصولات و اعطای گواهینامه نانومقیاس است.
به محصولاتی که مطابق با استاندارد بین‌المللی ISO/TS ۸۰۰۰۴ و استاندارد ملی ۲۱۱۴۵ در حوزه فناوری نانو قرار می‌گیرند، پس از بازرسی و انجام آزمون‌های مرتبط، گواهینامه نانومقیاس اعطا می‌شود.
گواهینامه نانومقیاس با اعتبار یک ساله صادر شده و قابل تمدید است. همچنین در طول مدت اعتبار جهت اطمینان از ثبات مقیاس و خواص محصول تولیدی، بازرسی‌های دوره‌ای از شرکت انجام می‌شود.
به فناوری‌ها و محصولاتی که تولیدکننده آن صرفا الزامات فنی محصول را برآورد کرده و الزامات تولیدی و تجاری مندرج در آیین‌نامه‌های مؤسسه ازجمله پروانه ساخت و بهره‌برداری، واحد کنترل کیفی فعال، سایر مجوزهای مورد نیاز و… را دارا نباشد، گواهینامه آزمایشی نانومقیاس اعطا می‌شود.
تا شهریور ماه سال جاری در مجموع برای ۱۶۰۸ محصول و تجهیزات فناوری نانو گواهینامه نانو مقیاس صادر شد که از این تعداد ۱۳۵۵ محصول و ۲۵۳ تجهیز نانویی بوده است. این تعداد گواهینامه نانو مقیاس برای ۳۵۸ شرکت تولیدکننده صادر شد که ۲۹۱ مورد آنها شرکت‌های تولیدکننده محصول و ۶۷ مورد شرکت تجهیزات‌ساز بوده است.
بیشترین گواهینامه‌های نانو مقیاس در حوزه حمل و نقل (۲۷ درصد) بوده و پس از آن حوزه‌های مواد اولیه (۱۸ درصد) و تجهیزات (۱۶ درصد) بوده است. عمران و ساختمان، دارو، بهداشت و سلامت و انرژی، نفت و صنایع وابسته در رده‌های بعدی قرار دارند.
این روند موجب نفوذ نانو فناوری در حوزه سلامت و بهداشت شد و محصولات متعددی به تولید رسید که به این شرح است:
داروی ضدسرطان پاکلی‌نب
این دارو برای درمان سرطان‌هایی چون پستان، ریه و پانکراس به تولید رسید. پاکلی‌نب با نفوذ به بافت سرطانی از پیشرفت تومور جلوگیری کرده و باعث نابودی بافت سرطانی می‌شود. این دارو مشابه داروی امریکایی "آبراکسان" با قیمت یک پنجم آن است.
نانو داروی سینادوکسوزوم
داروی سینادوکسوزوم به عنوان یک نانو داروی ضد تومور در درمان سرطان پستان متاستازدهنده به‌ویژه در بیمارانی که در معرض یا دارای مشکلات قلبی هستند و همچنین درمان سرطان تخمدان پیشرفته استفاده می‌شود.
به دلیل تولید این دارو در داخل کشور علاوه بر کاهش قیمت تمام شده این محصول برای بیماران، سالانه از خروج تقریبا ۷ میلیون دلار ارز از کشور جلوگیری شده است.
پماد ضد سالک
سالک یک بیماری پوستی طولانی‌مدت است که عامل آن نوعی انگل است. یکی از موادی که می‌تواند بر آن غلبه کند، مولکول دارویی به نام «آمفوتریسین B» است. در حالت طبیعی جذب این مولکول از طریق پوست بسیار پایین است. این پماد یک ژل موضعی است که با عوارض کمتر بیماری سالک را پس از ۳ تا ۴ هفته درمان می‌کند.
مکمل خوراکی نانویی
زردچوبه به دلیل خصوصیات آنتی اکسیدانی قوی خود یکی از مؤثرترین مواد در جلوگیری از سرطان و التهاب است. ماده مؤثره دارویی «سیناکورکومین» از زردچوبه (کورکومین) گرفته شده است.
به دلیل اینکه زردچوبه نامحلول در آب است، در عمل جذب بدن نمی‌شود؛ در حالی که در شکل نانویی آن حلالیت کورکومین در خون افزایش یافته و سبب بهبود جذب آن می‌شود. قیمت آن در مقایسه با نمونه مشابه خارجی یک سوم آن است.
نانو قطره آهن
با کاهش ابعاد ذرات سازنده دارو، مساحت سطحی دارو افزایش می‌یابد که این موضوع موجب افزایش سرعت حل شدن دارو و افزایش ذرات حل شده در محیط محلول می‌شود. از آنجایی که داروها در روده جذب می‌شوند، باید در محیط روده دارو به خوبی حل شود، اما ۷۰ درصد داروهای موجود در بازار مشکل انحلال دارند؛ از این رو با کاهش ابعاد ذرات دارو، توان انحلال افزایش می‌یابد و این موضوع به جذب بهتر دارو در روده کمک شایانی می‌کند. در این مکمل از نانو استفاده شده و موجب شد تا عوارض دارو به حداقل برسد و تکرارپذیری افزایش یابد.
نمونه این دارو قطره نانو آهن خوراکی کودکان است که با اثرگذاری بالا مانع از سیاه شدن دندان در کودکان شده است، ضمن آنکه از طعم خوبی برخودار است.
قرص آنتی بیوگرام
آنتی بیوگرام (آزمایش‌های حساسیت دارویی) به آزمایش‌هایی گفته می‌شود که برای کشف آنتی بیوتیک مؤثر بر میکروب‌های مورد نظر صورت می‌گیرد.
این آزمایش‌ها به صورت روتین در آزمایشگاه‌های میکروبیولوژی انجام می‌گیرد. دیسک یا قرص آنتی‌بیوگرام در تیوپ‌های رنگی بر اساس خانواده آنتی‌بیوتیک‌ها تهیه شده و برای تست آنتی بیوگرام یا حساسیت دارویی کاربرد دارد.
کیفیت بالاتر، نتایج سریع‌تر و دقیق‌تر و سهولت استفاده از مزایای این محصول است.
خانواده کیت‌های تشخیص مواد مخدر
تست اعتیاد به عنوان یک آزمون قانونی جهت بررسی سوء مصرف مواد مخدر و میزان اعتیاد افراد به آن مواد انجام می‌گیرد. روش معمول در آزمایشگاه‌ها، غربالگری نمونه‌های افراد با تست‌های سریع جهت شناسایی افراد مشکوک و انجام آزمایش تأییدی با یک روش استاندارد مبتنی بر تجزیه شیمیایی است.
استفاده از این کیت‌ها به دلیل استفاده از فناوری نانو دقت و سرعت بالاتری را در اختیار مصرف کننده قرار می‌دهد. این کیت‌های تشخیصی به این شرح است:
* کیت پنج تستی تشخیص سریع مورفین، آمفتامین، مت آمفتامین، متادون و حشیش
* کیت تشخیص سریع حشیش
* کیت تشخیص سریع متادون
* کیت تشخیص سریع مورفین
* کیت سه تستی تشخیص سریع مورفین، آمفتامین و مت آمفتامین.
کیت استخراج مغناطیسی RNA ویروسی
کیت استخراج مغناطیسی RNA ویروس بر پایه فناوری نانو، استخراج نوکلئیک اسید ویروس( RNA) را با سرعت بالا و کیفیت بالا انجام می‌دهد. در این کیت ابتدا بافت اطراف سلول (ویروس) باز شده و RNA ویروس به نانوبیدهای مغناطیسی متصل می‌شود. سپس نانوبیدها توسط یک آهن‌ربا از باقی محلول جدا شده و توسط محلول شستشو تمیز شده و در مرحله بعد RNA خالص از نانوبیدها جدا می‌شود.
پانسمان نانو کریستال
در زخم‌ها به علت ورود میکروب‌ها و خار و خاشاک به عمق بافت و بسته شدن سریع محل زخم، یک محیط مطلوب برای رشد میکروب‌ها فراهم می‌شود و زخم عفونت می‌کند. این محصول باند پانسمان حاوی نانوذرات نقره با خاصیت ضدباکتری است. فرایند بهبود زخم‌ها توسط عفونت‌های باکتریایی به تأخیر می‌افتد، بنابراین پیشگیری و درمان عفونت بخش مهمی از بهبود زخم است.
باند پانسمان و گاز نانویی به منظور کنترل عفونت در محل سوختگی و زخم کاربرد دارد و با آزادسازی آهسته یون نقره اثرات ضدمیکروبی و ضدالتهابی خود را اعمال می‌کند. این محصول برای سوختگی‌های حاد، زخم‌های دیابتی حاد، زخم‌های بستر حاد و زخم‌های مزمن بسیار اثربخش است.
فیلتر نانویی سرنگ
فیلترهای سرنگی، فیلترهایی هستند که برای آلاینده‌زدایی به‌ویژه میکروب‌زدایی انواع سیالات در حجم کم و معمولاً با اتصال به سرنگ استفاده می‌شوند. فیلتر سرنگی از دو جزء اصلی تشکیل شده است، یک جزء فیلتر سرنگی غشای پلیمری دارای تخلخل، اندازه، منافذ مشخص و ماژول نگهدارنده است که قابلیت اتصال به سرنگ یا هر سیستم دارای مسیر مشابه انتهای سرنگ را دارد و جزء دوم فیلتر سرنگی، پلیمری دارای استحکام نسبتا بالا است که از غشاء به خوبی محافظت می‌کند.
محلول داخل سرنگ، پس از عبور از فیلتر سرنگی، عاری از هر گونه باکتری و ذرات ناخواسته می‌شود. در صورتی که بار آلودگی یا میکروبی سیال بالا باشد، در حین فیلتراسیون، گرفتگی منافذ رخ داده و ادامه عملیات مختل می‌شود. یکی از شرکت‌های فعال در حوزه نانوغشاء با استفاده از فناوری نانو در ساخت این محصول، موجب افزایش و بهبود کارایی این محصول شده است.
دستگاه خشک‌کن سرمایشی
خشک‌کن سرمایشی یا فریز درایر دارویی، دستگاهی منحصربه فرد برای خشک کردن کردن داروهای حساس به دماست که غالباً در آزمایشگاه‌های صنایع دارویی، غذایی، پزشکی و بیوشیمی و تحقیقاتی استفاده می‌شود. در این دستگاه حذف آب از نمونه مبتنی بر فرایند تصعید است.
در خشک‌کردن تصعیدی، ابتدا محصول موردنظر منجمد می‌شود، سپس حلال (معمولاً آب) منجمد شده و از طریق تصعید تحت خلأ از نمونه خارج می‌شود. یخ تصعیدشده توسط پمپ خلأ یا انژکتور بخار، از داخل اتاقک خشک‌کن مکیده می‌شود و گرمای مورد نیاز برای تصعید از طریق هدایت یا تشعشع، تأمین می‌شود. خشک‌کن‌های سرمایشی مورد استفاده در صنایع داروسازی دارای الزامات GMP خاصی هستند و بر اساس URS توافقی طراحی و ساخته می‌شوند.
یکی از شرکت‌های فناور در حال حاضر توانایی ساخت دستگاه‌های خشک‌کن سرمایشی دارویی از یک مترمربع تا ۱۰ مترمربع را یافته است.
اسپری التیام‌بخش زخم
این اسپری دربرگیرنده ذراتی در اندازه نانومتری است که روند التیام زخم و شکل‌گیری بافت جدید را تسریع می‌کند. این محلول به منظور درمان آسیب‌های پوستی و ترمیم آثار به جای مانده از جوش، ضربه، جراحی، تغییر رنگ موضعی پوست ناشی از سوختگی، تماس با مواد آسیب‌رسان پوستی و بیماری‌های مختلف پوستی و همچنین به منظور پانسمان موضع زخم، پس از عمل‌های جراحی زیبایی به کار می‌رود.
ضدعفونی‌کننده‌های نانویی
مقاومت میکروبی و سویه‌های مقاوم بیمارستانی از جمله چالش‌های اساسی در حوزه سلامت محسوب می‌شوند. ضدعفونی کننده‌های نانویی به عنوان یک راهکار جدید جهت مقابله با این مشکلات به تأیید مجامع معتبر علمی رسیده‌اند؛ این نانوضدعفونی کننده‌ها، ماندگاری و اثربخشی بالایی دارند. از جمله مزیت‌های ضدعفونی‌کننده نانویی می‌توان به پایه آبی محصول، نداشتن سمیت استنشاقی، عدم ایجاد حساسیت تنفسی، عدم سمیت سلولی و پوستی و عدم ایجاد مقاومت در میکروارگانیسم‌ها و قرارگرفتن نانوذرات به دلیل سایز نانو در خلل و فرج سطوح و ابزارها اشاره کرد.
ضدعفونی‌کننده دست حاوی نانوذرات نقره با غلظت ۸۰ppm، ضدعفونی کننده سطوح بیمارستانی حاوی نانوذرات نقره با غلظت ۲۰۰۰ppm، ضدعفونی کننده ابزار و تجهیزات پزشکی حاوی نانوذرات نقره با غلظت ۲۰۰۰ppm، ضدعفونی‌کننده سطوح، محیط زندگی و نگهداری حیوانات و پرندگان حاوی نانوذرات نقره با غلظت ۱۰۰ppm و ضدعفونی کننده آماده به مصرف سطوح بیمارستانی حاوی نانوذرات نقره با غلظت ۱۰۰ppm از جمله محصولات تولیدی در این حوزه است.
خمیردندان نانو
این خمیردندان با بهره‌گیری از فناوری نانو، ترکیبات زیست سازگار و مشابه مینای دندان را در فرمولاسیون خود به کار گرفته است. این ترکیب ویژه با نفوذ به منافذ ریز دندان علاوه بر ترمیم تدریجی پوسیدگی‌های سطح مینای دندان و استحکام هر چه بیشتر آن باعث سفیدی و درخشندگی دندان‌ها می‌شود. کاهش حساسیت‌های دندانی ویژگی دیگر خمیر دندان نانویی است.
کامپوزیت‌های پلیمری دندانی
کامپوزیت‌های دندانی تولیدشده به دلیل زیبایی قابل توجه و همرنگ بودن آنها با دندان، خواص فیزیکی و مکانیکی مناسب و عدم عوارض جانبی برای بیمار و دندانپزشک و نیز کاربرد راحت، جایگاه ویژه‌ای در بین مواد دندانی ترمیمی به خود اختصاص داده‌اند. استفاده از نانوذرات در ساخت این نانوکامپوزیت‌ها منجر به ویژگی‌های برتر از جمله بهبود پرداخت سطحی و استحکام خمشی این کامپوزیت‌ها نسبت به نمونه‌هایی که دارای فیلرهایی با ابعاد میکرو هستند، شده است.
