«کلمه‌های بزرگ برای آدمهای کوچک»
نویسنده: جیمی لی کرتیس
تصویرگر: لورا کورنل
مترجم: سمیرا کمالی
ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1397
40 صفحه، 33000 تومان
****
انتقال مهارت‌ها و ارزش‌های زندگی به نسل جدید، یکی از دغدغه‌های اساسی والدین و مسئولان آموزش کودکان در سراسر دنیا به‌شمار می‌رود که تاکنون، راه‌های متعددی برای آن تجربه‌شده. استفاده از کتاب‌ها و محصولات فرهنگی با زبان طنز یکی از راهکارهای موثر است. چراکه کودکان از آن لذت می‌برند و پیچیده‌ترین مفاهیم را در این پوشش به خوبی می‌پذیرند و می‌فهمند.
« کلمه‌های بزرگ برای آدمهای کوچک » دقیقاً از همین تکنیک، البته به شکلی غیرقابل انتظار و متفاوت بهره‌برده‌است. اثری که روایت غیرداستانی و جدی خود را با تصاویر جذاب و خنده‌دار همراه کرده تا مخاطب، با برداشتی شخصی که در هر مرتبه خوانش می‌تواند متفاوت باشد، دریافت خود را شکل بدهد. درحقیقت، داستان مورد‌توجه کودکان، نه با واژه‌ها، بلکه با تصاویر بیان می‌شود. خواننده‌ی دبستانی از همان روی جلد با شش کودک از ملیت‌ها و نژادهای مختلف همراه می‌شود و پس از ورودی آرام، در صفحات ابتدایی، ناگهان با اتاق درهم‌ریخته و دوست‌داشتنی آنها پا به دنیای اختصاصی‌شان می‌گذارد. خانه‌ای که مفهوم « صلح » و « پذیرش و احترام به تفاوت‌ها » در آن جاریست و اغلب باعث بروز اتفاقات خنده‌داری می‌شود که بچه‌ها انتظار دیدن‌شان را ندارند. مثل طرح واژه‌ی مهم «حریم شخصی» و آموزش رفتار جرات‌مندانه به کودک در زمان نیاز به دستشویی که با تصویر صف طولانی مقابل سرویس بهداشتی و چهره‌ی سبز از ماسک صورت دختر بزرگ و بی‌خیالی او نسبت به شرایط بقیه همراه شده.
کتاب پر از لحظه‌های ناب زندگی کودکانست که متاسفانه، ما بزرگترها به‌سادگی از کنارشان رد می‌شویم. مثل شادی پس از درست بخش کردن یک کلمه‌ی بزرگ که با واژه‌هایی مثل باوقار برای بچه‌های بزرگتر و چه‌چه‌زدن و ناپدید شدن برای کوچکترها بیان می‌شود و علاوه بر آوزش بیان احساسات، دامنه‌ی واژگانی آنها را نیز گسترش می‌دهد.
باوجود همه‌ی لحظات پر از هیجان، « کلمه‌های بزرگ برای آدمهای کوچک » لحظات ناخوشایند زندگی، کارهای ناپسند و عواقب آنها را نیز نادیده نمی‌گیرد: « وقتی در مدرسه به‌خاطر جویدن و ترکاندن آدامست به دردسر می‌افتی، نتیجه‌ی کارت این است که آن روز از زنگ تفریح خبری نیست و وقتی دوستانت دارند در حیاط بازی می‌کنند، تو مجبوری در کلاس بمانی. » البته همین صفحه هم با تصاویری مثل پوستر همه چیز درباره‌ی من و مجموعه نقاشی‌هایی با عنوان « می‌خواهم چه‌کاره شوم؟ » تلطیف یافته.
توجه به احساسات دیگران به عنوان یکی از شاخصه‌های هوش هیجانی بالا، نکته‌ی دیگریست که توسط پدیدآورندگان مورد توجه قرار گرفته‌است. مثلاً بچه‌ها کلمه‌ی « خشمگین » را در کنار « همکاری » می‌بینند.
« شکیبایی »، « فهمیدن »، « با ملاحظه و مسئولیت‌پذیر » از جمله دیگر مفاهیم به‌شمار می‌روند که یادگیری‌شان برای کودک ایرانی نیز واجب است. اما آنچه بیش از همه، مورد تاکید قرار گرفته « متفاوت بودن »، « خانواده »، « احترام » و « عشق » است. مفاهیمی بی‌مرز که در هر زمان و هر مکانی باعث صلح و دوستی میان انسان‌ها و ساختن دنیایی به مراتب بهتر و زیباتر از دنیای پر از خشونت امروز می‌شود. شاید بی‌جا به‌نظر برسد اما، شاید اگرسردمداران جنگ‌افروز دنیای سرمایه‌داری، این اثر و آثار مشابه آن را می‌خواندند و رویاهای معصومانه‌ی کودکان را درک می‌کردند، دیگر شاهد فجایعی مثل مرگ اطفال در یمن و سوریه و ... نمی‌شدیم و در دنیایی عادلانه‌تر زندگی می‌کردیم. با این‌همه، آموزش کودکان، از جمله معدود ابزاریست که در اختیار داریم و با امید به فردایی بهتر و جهانی با مناسبات انسانی‌تر می‌توانیم استفاده کنیم.
خانم سمیرا کمالی با دقت و وسواس این کتاب را به فارسی برگردانده‌است. این مترجم با توجه از دامنه‌ی واژگانی مخاطبان خود، ترجمه‌ای شسته رفته و قابل فهم برای آنها ارائه کرده است. نسخه‌ی اصلی کتاب « کلمه‌های بزرگ برای آدمهای کوچک »، محصول انتشاراتی معروف هارپرکالینز، پر از تایپوگرافی انگلیسی بوده که « کتاب نیستان » به‌زیبایی و باسلیقه‌ی تمام، حروف‌نگاری را به فارسی تغییر داده، طوری‌که با ورق زدن کتاب، نمی‌توان متوجه این تغییر اساسی شد.
کتابپردازی خوب، با توجه به استفاده از کاغذ گلاسه و انتخاب قطع مناسب، در مجموع کتابی شکیل و مقبول را تدارک دیده که می‌تواند برای مخاطبان جذاب باشد.استفاده از منگنه به جای چسب در شیرازه کتاب، باعث شده تا کودک با مشکل ورق ورق شدن کتاب که معضل رایجی طی سال‌های اخیر است مواجه نشود و با آرامش بتواند، هر چند بار که دوست دارد، آن را بخواند.
کتاب « کلمه‌های بزرگ برای آدمهای کوچک »، اثری در خور اعتنا و متفاوت محسوب می شود که برای پسرها و دخترها به یک اندازه، می‌تواند جذاب باشد. امید که کودکان و خانواده‌های زیادی با مفهوم « صلح در بستر زندگی روزمره » آشنا شده و آن را به کار بگیرند.
