به گزارش فارس، روزنامه فرهیختگان در گزارشی به بازار سرمایه و مقایسه بازدهی آن با سایر بازارها پرداخته است که بخش‌های مهم آن را در ادامه می‌خوانید.

نرخ‌‌های بالای تورم در دو سال اخیر و انتظار افزایش آن در سال جاری با توجه به بروز بحران اقتصادی و دامن زدن کرونا به آن و همچنین درنظر گرفتن این مساله که متوسط نرخ تورم در چهار دهه گذشته حدود 20درصد بوده، این تلقی را بین عموم مردم ایجاد کرده است که نگهداری ریال به‎عنوان پس‎انداز معنی‌ای جز از دست دادن قدرت خرید در کوتاه‌مدت ندارد. توسل مردم به هج (Hedging) کردن یا همان مصون ماندن از تورم در پی بروز این مشکلات است.

در اقتصاد ایران برای محافظت از خود در برابر تورم دارایی‌‌های شناخته‎شد‌ه‎ای وجود دارد که سال‎هاست مورد استفاده قرار می‌گیرد. زمان استفاده و هجوم به‌سمت این دارایی‌‌ها ازقبیل؛ مسکن، طلا، سهام و... نیز زمانی است که دیگر یا سود بانکی ارزشی نداشته و یا تولید کالا و خدمات مسدود شده باشد. در این گزارش ضمن توضیح چرایی هجوم مردم در دو سال اخیر به دارایی‌‌های مالی، شکل‌گیری انتظارات تورمی 55 درصدی را علت اصلی تقویت آن ذکر کرده‌ایم. همچنین نتایج بررسی‌‌ها نشان می‌دهد بازده دارایی‌‌ها در هفت سال اخیر به‎ترتیب؛ بورس 1590 درصد، طلا حدود 977 درصد، دلار با رقم 558 درصد و درنهایت مسکن با 544 درصد بوده است. بررسی‌‌ها نشان می‌دهد که تنها درصورت سیاست‌‌های درست دولت، این بازار سهام است که به‎طور همزمان می‌تواند از پس‎انداز‌‌های عموم مردم محافظت کرده و تولید را رونق بخشد.

بازدهی 1590 درصدی بورس

بازار سهام در بسیاری از کشور‌‌ها به‌عنوان یکی از بهترین روش‌‌های تامین سرمایه شرکت‌‌ها و بنگاه‌ها، مخصوصا بنگاه‌‌های تولیدی در‌ بخش صنعت به شمار می‌رود و رونق بازار سهام یکی از شاخص‌‌های مهم رونق اقتصادی هر کشور تلقی می‌شود.

بازار بورس تهران در دو سال گذشته میزبان حدود پنج میلیون سرمایه‌گذار جدید بوده و به‎طور کلی چیزی حدود 150 هزار میلیارد را به خود جذب کرده است. شاخص قیمت (وزنی–ارزشی) این بازار با احتساب معاملات دیروز (برای دقیق‌تر شدن مقایسه بین دارایی‌‌ها بهتر است برای نشان دادن بازدهی بازار سهام از شاخص قیمت (وزنی–ارزشی) استفاده شود)، نسبت به آخرین روز کاری 98، تقریبا 249درصد، در مقایسه با اواخر اسفند 93 تقریبا 1590درصد و شاخص کل نیز در 10 سال اخیر حدود 20 هزار درصد بازدهی را ثبت کرده که رشد 200 برابری را نشان می‌دهد.

با این وجود آن‌طور که باید و شاید از این بازار در جهت کمک به ‌بخش حقیقی استفاده نشده است. هرچند تعداد عرضه اولیه‌‌ها در ماه‌‌های اخیر بالا رفته، متاسفانه عمده آنها از جنس تامین مالی نبوده و افزایش سرمایه‌‌ها از جنس سود انباشته که می‌تواند به‎معنای تامین مالی باشد هم آن‌طور که باید انجام نشده است.

به‎طور کلی به دلایل مختلف این بازار با وجود آنکه می‌تواند محلی برای تامین مالی باشد، برای سرمایه‎گذاران پرریسک محسوب می‌شود. مخصوصا که مکررا با ظهور و ترکیدن حباب‌‌های قیمتی در بسیاری از کشور‌‌ها مواجه است. شاخص کل این بازار تنها در سال 99 با 256درصد رشد از 512 هزار به یک میلیون و 825 هزار واحد رسیده است. درنهایت وجود رونق بازار سهام در اقتصاد کشور می‌تواند نقدینگی را از بازار‌‌های مخربی همچون ارز و طلا دور نگه دارد و از این جهت اتفاق مبارکی به شمار می‌رود، نبود مبانی اقتصادی برای این رشد جهش‎گونه و نیز آشنایی ناکافی برخی تازه‎واردان با این بازار و مبانی تحولات آن می‌تواند خطر ترکیدن حباب قیمتی در آن و سرایتش به سایر بخش‌‌های اقتصادی را تشدید کند. نمونه آنکه در همین چند روز اخیر و با اصلاح حدود 200 تا 300 هزاری بازار سهام بسیاری از افراد متحمل ضرر‌‌های هنگفتی شدند.

بازدهی 977 درصدی طلا

بازار طلا ازجمله قدیمی‌ترین و دیرپاترین بازار‌های دارایی موجود در اقتصاد ایران و جهان است که مهم‌ترین ویژگی آن آشنایی اکثر مردم با این بازار و سازوکار‌های حاکم بر آن است. دقیق‌تر آنکه این کالا به‌دلیل مقاومت بالایی که دربرابر بسیاری از حوادث داشته، قابل اطمینان و مورد قبول همه واقع شده است. به‌عنوان مثال حتی بشر ابتدا مازاد پس‌انداز خود را به‌صورت کالا‌های خوراکی نگهداری می‌کرد که درمعرض خرابی یا هرچیز دیگری قرار داشت و بعد از آشنایی با طلا بود که تحول عظیمی در نگهداری و پس‌انداز و تعویق مصرف حال به آینده اتفاق افتاد.

بازدهی طلا 24 عیار و سکه تمام از اواخر سال 93 تا روزگذشته به ترتیب حدود 977 و 1044 درصد بوده است. اما در بررسی بلندمدت‌تر و 10ساله هر دو حدود 3800 درصد بازدهی را به‌ثبت رسانده‌اند.

تبدیل ریال به طلا در بلندمدت، سرمایه‌گذران را تهدید نمی‌کند و به‌خوبی از ارزش پس‌انداز‌ها محافظت می‌کند، اما نگهداری طلا بیش از مصارف ظاهری یا اطمینانی درگوشه خانه نمی‌تواند هیچ‌تاثیر مثبتی در روند اقتصاد کشور داشته باشد. لازم به‌ذکر است که تبدیل ریال به سکه در کوتاه‌مدت می‌تواند ریسک‌های نسبتا بالایی را داشته باشد، چراکه حباب سکه که از آن گفته شد، می‌تواند تخلیه شود.

بازدهی 544 درصدی مسکن به قیمت نابودی مستاجران

شاید بتوان گفت مهم‌ترین ویژگی بازار مسکن، جذب سرمایه‌های بالا‌تر از متوسط است و سرمایه‌های خرد به‌دلیل نبود قدرت خرید از این بازار جا می‌مانند. به‌طور دقیق‌تر آنکه حدود 25 تا 35 میلیون مستاجر ایرانی از رشد قیمت در این بازار جا مانده‌اند و درصورت اجرا نکردن سیاست‌های موثر ممکن است همیشه مستاجران هم با کوچک کردن دائمی خانه‌ها بمانند.

قیمت یک متر مربع مسکن در شهر تهران در تیرماه 99 در مقایسه با اسفندماه 93، در حدود 544 درصد افزایش را نشان می‌دهد. همچنین از ابتدای سال 99 و با وجود ثبت تورم 22 درصدی تا تیرماه این سال، بخش مسکن رشد قیمتی 40 درصدی را به‌ثبت رسانده است. این بازار هرچند می‌تواند بسیاری از فعالان اقتصادی خود را -که سرمایه‌های هنگفتی نیز دارند- دربرابر تورم و حتی بیش از آن مصون کند، اما اگر این رشد، واقعی نباشد و تنها ناشی از انتظارات تورمی و فعالیت‌های سوداگری باشد، آسیب‌های بسیار سنگینی را به قشر بدون‌مسکن و مستاجران وارد می‌سازد.

دلار محافظ تورمی خوبی نیست

نرخ دلار در بازار آزاد از متوسط حدود 41 تومانی در اوایل دهه 1360 به بیش از 22هزار و 400 تومان درلحظه تنظیم این گزارش در 28 مرداد 99 افزایش یافته است و این موضوع به‌خوبی نشان می‌دهد به‌واسطه این میزان جهش ارزی، ممکن است تبدیل ریال به ارزهای خارجی یکی از گزینه‌های پیش‌روی خانوار‌ها برای نجات از تورم باشد. به‌طور خاص، دلار از پایان اسفند 93 تاکنون رشد 558 درصدی را ثبت کرده که قبل از مسکن سومین بازدهی در بین بازار‌های مالی محسوب می‌شود.

دو نکته درمورد ارز و افزایش قیمت‌های آن می‌توان متذکر بود؛ اول اینکه افزایش نرخ ارز در ایران بستگی به صادرات نفتی و غیرنفتی کشور دارد و جهش‌های ارزی عموما درمواقعی رخ می‌دهد که صادرات نفت به هردلیلی انجام نشده باشد. کنترل نرخ ارز جزء شاخص‌های موفقیت برای دولتمردان محسوب می‌شود، به‌همین‌دلیل ممکن است درمواقع رونق نفتی، دلار نتواند ابزار خوبی برای مصون ماندن از تورم باشد.

دوم اینکه به‌دلیل وابستگی قابل‌توجه اقتصاد به واردات، افزایش نرخ ارز می‌تواند به‌معنی افزایش متعاقب تورم باشد. بنابراین اثر محافظتی نگهداری ارز پس از جهش‌های ارزی با بروز بعدی تورم آسیب خواهد دید. راحت‌تر آنکه مثلا پس از جهش ارزی سال 97، در سال 98 بازده دلار در حدود 22 درصد ماند، این درحالی بود که تورم در این سال به 41 درصد هم رسیده بود.