به گزارش تسنیم، خشونت در ترکیه، یک معضل جدی است که توجه جامعه شناسان، جرم شناسان و کارشناسان آسیب شناسی اجتماعی را به سوی خود جلب کرده است.

روزنامه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی ترکیه، به طور مداوم و با آب و تاب فراوان، اخبار مربوط به نزاع‌های مسلحانه را پوشش می‌دهند و شواهد نشان داده که این تیپ از گزارش‌ها و اخبار تلویزیونی، تماشاگران فراوانی دارد. این در حالی است که کارشناسان، اقدام رسانه‌ها را به عنوان نوع غیرمستقیمی از ترویج خشونت و تشویق به خرید سلاح، قلمداد می‌کنند. 

عبارت آشنای «رخصتسیز سلاح تاشیماک» در زبان ترکی، به معنی «حمل سلاح غیرمجاز» است که در نظام حقوقی ترکیه، به عنوان یک جرم کیفری تلقی می‌شود. اما از آنجایی که احکام بازدارنده‌ای برای این جرم تعریف نشده، افراد از خرید و فروش سلاح بدون مجوز واهمه چندانی ندارند و در سایت‌های اینترنتی می‌توان به راحتی می‌توان سلاح خرید و آن را با پیک موتوری دریافت کرد!

طی سالیان گذشته، همزمان با افزایش نگرانی از فراگیرتر شدن موج خشونت در جامعه ترکیه، برخی از نهادهای مدنی به میدان آمده‌اند و با تشکیل گروه‌هایی از استادان دانشگاه و کارشناسان داوطلب، در حال مطالعه میدانی و سازمانی بر روی آسیب‌هایی هستند که به واسطه انواع خشونت به وجود می‌آیند. یکی از این گروه‌های مردم نهاد، بنیادی به نام «اوموت» یا امید است که هر ساله، با انجام تحقیقات میدانی در 81 استان ترکیه، گزارش‌های دقیقی درباره نزاع و خشونت منتشر می‌کند.

بنیاد امید در گزارش اخیر خود، از این موضوع خبر داده که خرید و نگهداری سلاح گرم در اغلب استان‌های ترکیه افزایش یافته و احتکار سلاح و مهمات، موجب آن شده که خشونت‌های بالقوه مبتنی بر کینه و نزاع‌های قدیمی به موازات برخی رفتارهای هیجانی و خارج از کنترل دردسرساز شوند.

چهل میلیون قبضه سلاح

بنیاد امید به کمک صدها دانشجوی داوطلب، در تمام استان‌های ترکیه دست به تحقیق زده و دریافته که در حال حاضر، دست کم چهل میلیون قبضه سلاح گرم در اختیار شهروندان است که البته تنها چهار میلیون قبضه دارای مجوز رسمی و 36 میلیون قبضه نیز غیرمجاز، قاچاقی و بدون مجوز هستند!

اما بنیاد امید، در همان مطلع و آغاز گزارش خود، به این نکته مهم اشاره کرده است: «ما در تدوین این گزارش، بنا را بر راستگویی شهروندان گذاشته‌ایم. اما تردیدی نیست که بسیاری از پاسخ دهندگان، پاسخ غیر واقع داده‌اند و به آسانی می‌توان دریافت که تعداد تفنگ‌های غیرمجازی که در دست شهروندان ماست، حتی از 50 میلیون قبضه نیز فراتر رفته است».

در کشور 85 میلیون نفری ترکیه، تنها در عرض 10 سال گذشته، 34 هزار و 197 مورد خشونت مسلحانه رخ داده است.

دکتر آیهان آکجان روانپزشک و متخصص در مطالعات خشونت اجتماعی، بر این باور است که خرید آسان سلاح فاقد مجوز، یک خطر بالقوه برای افزایش خشونت در ترکیه است و لازم است با بازنگری در قوانین و جرم انگاری و لحاظ کردن مجازات‌های بازدارنده، فکری به حالی این معضل شود.

گزارش بنیاد امید نشان داده که در بسیاری از شهرهای ترکیه، حتی در کوچکترین مشاجره، طرفین دست به سلاح شده و هفت تیر و طپانچه را از کمر در می‌آورند و شلیک می‌کنند.

در موارد دیگر نیز، افراد پس از نزاع، صحنه را ترک می‌کنند و تنها چند دقیقه بعد، با سلاح شکاری بزرگی که از مخفیگاه بیرون آورده‌اند به محل درگیری بازگشته و شلیک می‌کنند.

علاوه بر صحنه‌های نزاع و درگیری، در موارد دیگری نیز ده‌ها هزار واقعه شلیک خطرناک گزارش شده که مهمترین آنها عبارتند از: شلیک گلوله شادی در جشن عروسی، شلیک گلوله در مراسم اعزام سربازان از سوی دوستان و اعضای خانواده مشمول اعزام شده و حتی بعضاً در جشن ختنه سوران و مهمانی‌هایی که در باغ و ویلا برگزار می‌شوند. 

افزایش همزمان فروش سلاح و افزایش خشونت

گزارش‌های معتبر موسسات پژوهشی ترکیه نشان داده که موارد متعدد نزاع مسلحانه در مناطق و استان‌های مختلف این کشور، به فراخور شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی استان‌ها، به طور میانگین هر سال بین 3 تا 5 درصد افزایش می‌یابد. در کلانشهرها تعداد نزاع مسلحانه بیشتر است و در برخی مناطق روستایی نیز، حل اختلافات مربوط به اراضی و مراتع، غالباً به نزاع مسلحانه می‌انجامد. 

آیهان آکجان می‌گوید: «وقتی که در برابر 4 میلیون سلاح دارای مجوز، 36 میلیون سلاح غیر مجاز داریم، یعنی نسبت 1 به 9 برقرار است و احتمال بروز خشونت و نزاع مسلحانه، در حد بالایی است. چرا که افرادی دارای سلاح مجوزدار، صرفاً برای دفاع از خود سلاح خریده‌اند و می‌دانند که حق شلیک بی‌حساب و کتاب ندارند. اما متاسفانه تقریباً نیمی از جمعیت کشور ما سلاح بدون مجوز در اختیار دارند و در برخی خانه‌ها، تعداد سلاح، به اندازه تعداد اعضای خانواده است. ما از سال 2014 میلادی بدین سو، هر ساله تعداد دقیق نزاع مسلحانه مطرح شده در رسانه‌ها را ثبت کرده‌ایم و از وضعیت خرید و فروش سلاح نیز اطلاع داریم. ما حالا می‌دانیم که تعداد خرید اسلحه هر سال 3.5 درصد افزایش می‌یابد».

آمارها نشان داده که مجموع 34 هزار 197 نزاع با اسلحه در 10 سال گذشته در ترکیه، جان 21 هزار و 434 نفر را گرفته و و 31 هزار و 207 نفر زخمی شده‌اند. چنین چیزی به معنی 2 هزار و 140 کشته در سال و 3 هزار و 120 مجروح در سال است. یعنی در ترکیه، روزانه دست کم 6 نفر به خاطر نزاع مسلحانه کشته می‌شوند. 

 در سال 2023 میلادی 3 هزار و 773 مورد خشونت مسلحانه در مطبوعات و رسانه‌های ترکیه گزارش شده است. در این حوادث 2 هزار و 318 نفر جان باختند و 3 هزار و 820 نفر مجروح شدند.

در 85 درصد از خشونت‌های مسلحانه از سلاح گرم استفاده شده است. گاهی هم به طور تصادفی یا در حین شوخی قتل روی داده و از هر 22 حادثه تیراندازی یک مورد به دلیل شوخی یا حادثه اتفاقی بوده است.

کارشناسان معتقدند که صنعت عظیم سریال‌سازی تلویزیونی در ترکیه، یکی از عوامل مهم ترویج خشونت و ترویج خرید سلاح بدون مجوز و افزایش نزاع مسلحانه در این کشور است. چرا که گروه‌های سریال ساز در شبکه‌های مختلف تلویزیونی، این واقعیت را دریافته‌اند که صحنه‌های خشن و روایت ماجرا و سرنوشت اعضای گروه‌های تبهکار، مشتری و تماشاگر فراوانی دارد و با گنجاندن صحنه‌های شلیک و قهرمان پردازی های اغراق‌آمیز، عملاً بسیاری از تماشاگران خود را به طور غیرمستقیم به خرید سلاح تشویق می‌کنند.