به گزارش ایسنا، یکی از مهمترین کنوانسیون‌های بین‌المللی در بخش پیشگیری از آلودگی دریا، کنوانسیون جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی‌ها با نام مارپل (MARPOL) است که در سال ۱۹۷۳ با برگزاری کنفرانس بین‌المللی آلودگی دریا توسط سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO) به تصویب رسید و متعاقباً توسط پروتکل ۱۹۷۸ اصلاح شد. این مقررات دربرگیرنده منابع گوناگون آلودگی ناشی از کشتی‌ها بوده و حذف آلودگی عمدی محیط زیست دریا به وسیله نفت و سایر مواد مضر و کاهش تخلیه چنین موادی به صورت عمدی و یا غیرعمدی، از طریق اعمال قوانین و مقررات بر کشتی‌ها و بنادر هدف اصلی آن به شمار می‌رود.

دولت جمهوری اسلامی ایران به سه ضمیمه ۱، ۲ و ۵ آن در سال ۱۳۸۱ و ضمایم ۳،۴ و ۶ در سال ۱۳۸۸ ملحق شد و بر اساس ضمائم کنوانسیون مارپل، بنادر باید به تسهیلاتی در جهت دریافت مواد زائد از کشتی‌ها مجهز شوند و مواد زائد مربوط به مواد نفتی و ضایعات نفتی، روغن سوخته، آب خن و زباله را از شناورها دریافت کنند.

بر اساس ضمیمه ۶ کنوانسیون مارپل، کلیه کشتی‌ها از سال ۲۰۲۰ میلادی که قصد تردد از آب‌های بین‌المللی را دارند، باید از سوخت کشتی با میزان نیم درصد گوگرد استفاده کنند. بر این اساس ایران که عضویت در این کنوانسیون را پذیرفته‌، موظف است از سوخت کم سولفور یا کم گوگرد استفاده کند و این در حالی است که میزان گوگرد موجود در سوخت کشتی‌ها ۳.۵ درصد است و برای تامین سوخت کشتی کم سولفور باید از خارج وارد شود، در غیر این صورت مشمول جریمه‌های سنگین می‌شویم.

برای این منظور با حمایت ستاد توسعه نانو یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان به فناوری تولید سوخت کم گوگرد دست یافت و دو سال قبل این شرکت برای این منظور با راه‌اندازی مینی پالایشگاه (Mini Refinery) اقدام به تولید سوخت Low Sulfur کرده است. این شرکت پا را از این حد فراتر نهاده و در آن زمان مینی پالایشگاه با ظرفیت ۲۵۰۰ بشکه در روز را در کشور راه‌اندازی کرد.

یکی از مشکلات فرآورده‌های نفتی به ویژه فرآورده‌های سنگین نفتی مانند مازوت و نفت کوره، درصد بالای گوگرد است که موجب آلایندگی زیاد در هنگام سوختن این فرآورده‌ها می‌شود. در این راستا یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان برای رفع این چالش موفق به تولید نوعی کاتالیست بومی چند جزئی شد که می‌تواند زنجیره هیدروکربنی محصولات سنگین مانند قیر را به فرآورده‌های سبک‌تر شکسته و با حذف گوگرد از آن، محصولاتی با ارزش افزوده بیشتر مانند بنزین و گازوئیل با میزان آلایندگی به مراتب کمتر تولید کند.

این کاتالیست بر خلاف نمونه‌های مشابه، فرآیند گوگردزدایی و تبدیل فرآورده‌های سنگین به سبک را در یک مرحله انجام می‌دهد. همچنین استفاده از ترکیب نانو ذره مس در این محصول موجب افزایش ۲۰ تا ۲۵ درصدی کارایی این کاتالیست شده است. کاهش میزان گوگرد موجود در مازوت، کارایی ۹۰ تا ۹۵ درصدی در شکستن و گوگردزدایی همزمان، استفاده از مواد اولیه ارزان قیمت و در دسترس و قیمت پایین‌تر از مشابه خارجی از یک بیستم تا یک سی‌ام از مزایای این کاتالیست است.

علی‌رغم این اقدامات این طرح متوقف شد و دبیر ستاد توسعه نانو دلیل آن را مسائل غیر فنی می‌داند.

تلاش برای تولید سوخت کم سولفور برای کشتی‌ها

دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو و میکرو با اشاره به آخرین وضعیت تولید سوخت کم سولفور برای کشتی‌ها، گفت: فناوری مرتبط با سوخت‌های کم سولفور توسعه یافته است، ولی مساله اصلی این نوع سوخت‌ها بیشتر از بازار، خوراک آن است.

وی با بیان اینکه پالایشگاه سوخت کم سولفور اینکه چه خوراکی را تحویل بگیرد و چه محصولی را تحویل دهد، از نظر توان فناورانه اثبات شده است، ادامه داد: اخذ استاندارد برای فرآیند تولید سوخت کم سولفور از دیگر مراحل تولید این نوع سوخت است که تلاش‌هایی در این زمینه صورت گرفته، ولی هنوز وابستگی به تامین خوراک دارد که مناسبات و معادلات اقتصادی اجازه توسعه نمی‌دهد.

احمدوند تاکید کرد: اگر ما بتوانیم مساله غیر فنی خوراک این طرح را فراهم کنیم، مسائل مرتفع می‌شود؛ چرا که توان فناورانه تولید این سوخت نه در یک شرکت، بلکه در چند شرکت ایجاد شده است؛ ولی یک شرکت نسبت به سایرین جلوتر است و سایر شرکت‌ها نیز با روش‌های دیگری در این زمینه فعال شده‌اند تا ما بتوانیم سوخت کشتی را تامین کنیم.

دبیر ستاد توسعه فناوری نانو، مساله سوخت کشتی را یک مساله مهم در کشور دانست و یادآور شد: در حال حاضر بخش قابل توجهی از این سوخت از خارج به کشور وارد می‌شود و امیدواریم با حمایت معاونت علمی ریاست‌جمهوری بتوانیم مشکلات این طرح را مرتفع کنیم.

وی تاکید کرد: بخشی از توسعه فناوری سوخت کم سولفور از ماموریت‌های ستاد نانو بوده که تا حد زیادی از آن اجرایی شده، به گونه‌ای که توان فنی تولید این سوخت از سوی شرکت‌های فعال در حوزه نانو در کشور ایجاد شده است و امیدواریم باقی اجزای توسعه این طرح فراهم شود.

احمدوند، باقی اجزای توسعه این طرح را الزاما استاندارد ندانست و گفت: جدا از این‌که محصول نهایی باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد، فرآیند آن نیز باید تاییدیه استاندارد ‌را داشته باشد و همین امر وابستگی به تامین خوراک را نیز دارد.

دبیر ستاد نانو در پاسخ به این سؤال که آیا در حال حاضر این سوخت در کشور تولید می‌شود و آیا مینی پالایشگاه آن نیز فعال است، گفت: یک واحد حدودا کوچکی ستاپ و راه‌اندازی شده، ولی در حال حاضر هیچ تولیدی ندارد و دلیل آن نیز تامین خوراک است.