یه گزارش الف کمبود پزشک زن از جمله موضوعاتی است که چند سالی است به موضوع مهم حوزه سلامت تبدیل شده است و برای زنان نیز این مسئله معمولا تجربه‌ای ناخوشایند از درمان را ایجاد می‌کند. بسیاری از زنان حداقل یک بار برایشان پیش آمده است که گذرشان به بیمارستان بیفتد و با دغدغه اینکه پزشک یا کادر درمان آن‌ها از آقایان نباشد، وارد فرایند درمان شوند.
اگر پای صحبت بانوان در شهرهای مختلف بنشینیم گلایه‌های زیادی را مطرح می‌کنند. اینکه چرا فلان بیمارستان در فلان شهر رادیولوژیست و یا متخصص زن وجود ندارد و به همین خاطر ساعت‌ها درگیر این موضوع شده‌اند. یا اینکه امنیت روانی خانم‌ها ایجاب می‌کند تا درمان آن‌ها و امور مربوط به آن توسط پزشک و کادر درمان خانم انجام شود، حال آنکه در بسیاری موارد اینگونه نیست. همچنین این گلایه که در یک جامعه مسلمان که بانوان آن با حیا و عفیفه هستند نیاز به پزشک زن بیشتر از هر کجای دیگر احساس می‌شود و مسئولان امر بهداشت و درمان نسبت به این موضوع توجه کافی ندارند.
از این دست گلایه‌ها بین بانوان کشور بسیار زیاد است حتی خود پزشکان زن نیز مواردی را مطرح می‌کنند که نشان از اهمیت بالای این موضوع در کشور دارد.
به عنوان مثال طاهره لباف، متخصص زنان، زایمان و نازایی در همین زمینه عنوان می‌کند: «من فکر می‌کنم فارغ از مسائل ایمانی و مذهبی، این کمترین حق یک خانم است که وقتی قرار است تحت عمل جراحی قرار بگیرد یا وقتی که می‌خواهد زایمان کند، اعضای بدنش که حتی راضی نیست خانم‌های دیگر ببینند، در معرض دید افراد نامحرم در اتاق عمل قرار نگیرد. به نظر من این موضوع، خیلی هم ارتباطی به ایمان ندارد. این احترام به فرهنگ خانم‌های بیمار است. حتی در کشورهای اروپایی هم اگر یک خانم بیمار بگوید: «من دوست ندارم پزشک مرد مرا معاینه و عمل کند»، به این خواسته او احترام گذاشته می‌شود حتی اگر برخلاف خواست مدیریت آن مرکز درمانی باشد.»
دکتر فرزانه سبحانی، متخصص زنان نیز در این خصوص می‌افزاید:«حتی برای من که عمل را انجام می‌دهم، بسیار بهتر است محیط اتاق عمل، زنانه و ایمن باشد. بنابراین به صراحت می‌گویم به شخصه از شرایط فعلی، بسیار ناراحتم. بیمار وقتی در اتاق عمل بیهوش می‌شود، خودش را به ما می‌سپارد و تامین امنیت یک بیمار خانم در اتاق عمل، کار سختی است.»
اهمیت درمان بیماران زن توسط پزشک همجنس به حدی است که رهبر معظم انقلاب نیز بارها بر اهمیت آن و ضرورت تربیت پزشک زن نیز تاکید نموده‌اند. ایشان در آذرماه سال 1372 در دیدار با بانوان متخصص پزشکی و مامایی بیان داشتند: «این طور نباشد که اگر زن بیماری قلب گرفت، بیماری ریه گرفت، بیماری چشم گرفت، دندانش درد گرفت، مجبور باشد که حتماً به پزشک مرد مراجعه کند. چه لزومی دارد؟! ما باید به قدری پزشک زن در جامعه داشته باشیم که هر زن، برای مراجعه‌ی به پزشک، هیچ احتیاجی به مرد نداشته باشد.»
تاکید قانون به حق انتخاب پزشک توسط بانوان
در اصل 21 قانون اساسی دولت موظف شده است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین کند.
قانون «انطباق امور اداری و فنی موسسات پزشکی با موازین شرع مقدس» نیز در همین راستا تدوین گردیده و بر حق انتخاب پزشک برای بیمار را تایید کرده است. در ماده 5 آیین نامه اجرایی این قانون نیز اشاره شده است که «اقدامات تشخیصی، درمانی و مراقبتی در موسسات پزشکی باید با حفظ حق اختیار بیمار بر اساس موازین شرعی، قانونی و اصول پزشکی‌توسط کارکنان فنی همجنس به عمل آید.»
با وجود این تاکیدات اما همچنان کشور با کمبود پزشک زن مواجه است و در حال حاضر زنان برای احقاق حق خود در انتخاب پزشک زن در مضیقه و تنگنا قرار دارند. این مسئله در تعداد زیادی از شهرستان‌ها و روستاها منجر به عدم دسترسی زنان به خدمات پزشکی مناسب و متناسب با حقوق خود شده و در برخی موارد حتی این موضوع باعث مرگ آن‌ها نیز شده است.
رنج‌هایی که بانوان از کمبود پزشک زن می‌برند
دکتر مرضیه وحید دستجردی، وزیر اسبق بهداشت،درمان و آموزش پزشکی، در خصوص مشکلاتی که کمبود پزشک زن برای بانوان ایجاد کرده است می‌گوید: «یکى از مهمترین مسائلى که مدت‌ها درگیر آن بوده‌ایم، کمبود پزشک متخصص زن در رشته‌هاى مختلف بوده که این امر با توجه به شرم و حیا و اعتقادات زنان ما برایشان مشکلاتی را ایجاد کرده و باعث مى‌شود، بسیارى[از آنان] تا زمانى که بیماریشان کهنه, مزمن و خطرناک نشده به پزشک مراجعه نکنند. این امر بدون شک عوارض بیماری و میزان مرگ و میر را در میان زنان بالا مى‌برد.
به عنوان مثال در مورد سرطان سینه اغلب بیماران, زمانی مراجعه می‌کنند که توده سرطانی غیر قابل درمان و علاج است. به همین دلیل در حالى که در دنیا سن مبتلایان به سرطان سینه بعد از 55 سالگى است، در کشور ما بین 40 تا 49 سالگى قرار دارد و متاسفانه خانم‌ها زمانى به پزشک مراجعه مى‌کنند که اندازه تومور بیش از 4 تا 5 سانتی‌متر شده و علاج‌پذیرى آن کم است. در نتیجه میزان مرگ و میر ناشى از آن زیاد است. علت عمده این مشکل کمبود یا نبود متخصصان و جراحان زن سرطان در کشور است.»
یکی از بانوانی که برای درمان بیماری خود با مسئله کمبود متخصص زن به عینه روبه‌رو شده بود در این خصوص گفت: «واقعا پزشک متخصص خانم، کم داریم. من خودم نیاز به متخصص غدد پیدا کردم ولی چون پیدا نکردم درمانم را به خود خدا سپردم.»
برخی افراد هم که به اجبار پزشک مرد را برای درمان انتخاب می‌کنند نیز تا مدت‌ها مشکلات روانی آن را به دوش می‌کشند. در این زمینه نیز یکی از افرادی که این موضوع را از نزدیک شاهد بود می‌گوید: «مسئولان باید به مسئله کمبود اورولوژیست خانم توجه کنند. مادرم پارسال بابت سنگ کلیه مراجعه کرد، فقط پزشک آقا بود و بابت این مسئله بعد از گذشت یکسال هنوز هم ناراحت است.»
وظیفه وزارت بهداشت برای رفع موانع تربیت پزشک زن
برای افزایش دسترسی عادلانه بانوان به پزشک زن، وزارت بهداشت باید تربیت هرچه بیشتر متخصص زن را دستور کار خود قرار دهد و برای این موضوع باید موانعی که بر سر راه پزشکان زن قرار دارد را برطرف کند. در حال حاضر یکی از این موانع ساعات زیاد حضور رزیدنت‌ها در بیمارستان‌ها است؛ چنانکه در برخی رشته‌ها این میزان تا 520 ساعت در ماه نیز می‌رسد.
طبیعی است این میزان کار در ماه برای زنان پزشک هم مشکلاتی را ایجاد کند و آن‌ها را برای ورود به مرحله تخصص با تردید مواجه کند. به همین خاطر وزارت بهداشت می‌تواند برای رفع این مانع و کاهش شیفت‌های بیمارستانی، تعداد بیشتری دانشجو تخصص جذب کند و به این طریق علاوه بر جبران کمبود پزشک زن، فشار کاری رزیدنت‌های خانم را هم کاهش دهد.
