اقدام ورشو برای برگزاری نشست ضد ایرانی در تاریخ 24 و 25 بهمن ماه با واکنش وزارت خارجه ایران و احضار سفیر لهستان مواجه شد. نشستی که به باور برخی تحلیلگران به دلیل خشم ایالات متحده آمریکا به دلیل همراهی نکردن سه متحد اروپایی خود یعنی آلمان، فرانسه و بریتانیا در موضوع توافق اتمی است. مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا نیز در سفر اخیر خود به خاورمیانه صراحتا از اتحادیه اروپا و سازمان ها چندجانبه گله کرد. به گفته وی نمایندگان ۷۰ کشور مختلف از آسیا، آفریقا، اروپا و خاورمیانه قرار است در نشست لهستان شرکت کنند. اما تاکنون نمایندگان کشورهای مختلف یا با قطعیت عدم حضور را اعلام کرده‌اند یا هنوز تصمیمی برای شرکت در نشست نگرفته‌اند.
خبرآنلاین در گفتگو با سیدهادی برهانی، استادیار دانشکده مطالعات جهان و کارشناس مسائل خاورمیانه به بررسی اهداف برگزاری این نشست پرداخته است که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:
به نظر شما مهمترین دلیل سازماندهی و برگزاری کنفرانس لهستان چیست؟
مهمترین دلیل برگزاری عجولانه این کنفرانس سبقت گرفتن از تحولات نامطلوب منطقه است. تحولاتی که ترامپ، نتانیاهو و بن سلمان – محور شر در خاورمیانه - آن را نامطلوب می بینند. خاورمیانه وضعیت بحرانی و اوج دشمنی و تشتت را پشت سرگذاشته است. عراق آرام شده و حکومت آن در منطقه پذیرفته می شود، سوریه در همین مسیر است و مسئله بازگشت سوریه به اتحادیه عرب مسئله وقت و زمان است. درگیری در یمن در مسیر حل و فصل قرار گرفته است. این امر برای دشمنان و اشرار منطقه بویژه نتانیاهو نگران کننده است. او تلاش می کند قبل از عبور کامل منطقه از بحران و تشتت موجود از ضعف منطقه بهره برداری نموده و موجودیت خود را به آن تحمیل نماید.
سایر دلایل و انگیزه های تشکیل این کنفرانس را چگونه ارزیابی می کنید؟
برای این کنفرانس سه دلیل عمده دیگر قابل تصور است: دلیل آمریکایی، اسرائیلی، عربی. دلیل آمریکایی کنفرانس مربوط به احساس انزوای آمریکای ترامپ در برابر ایران و برجام است. آمریکا تصور می کرد میتواند دنیا و اروپا را مجاب کند از سیاست ضدبرجام ترامپ حمایت کنند اما تمام تلاشهای آمریکا در این زمینه شکست خورده و برجام همچنان از محبوبیت و مشروعیت بین المللی قوی برخوردار است. آمریکا از این ناکامی و انزوای ناگوار رنج می برد و در تلاش است با خلق ائتلافها و کنفرانسهای بین المللی ساختگی موضع منزوی خود را موضعی بین المللی و پرطرفدار معرفی نماید. دلیل اسرائیلی این کنفرانس محقق کردن آرزوی دیرینه و استراتژیک اسرائیل برای خروج از انزوای منطقه ای و پذیرش توسط کشورهای منطقه و عربی است. برغم فشارهای آمریکا و قدرتهای غربی هنوز هیچیک از کشورهای عربی به جز اردن و مصر اسرائیل را به رسمیت نشناخته اند و این مهمترین مانع بر سر مشروعیت اسرائیل در صحنه بین المللی است. حضور نتانیاهو و مقامات عربی در یک کنفرانس و در کنار یک میز و در یک تصویر میتواند پایان انزوای عربی اسرائیل تلقی شود. من این دلیل را مهمترین دلیل برگزاری کنفرانس لهستان می دانم. کنفرانس یک دلیل عربی هم دارد. برخی کشورهای عرب به ویژه عربستان و امارات نگران تحولات اخیر منطقه بویژه تحولات سوریه، عراق و یمن هستند و برای رفع نگرانیهای خود به آمریکا و اسرائیل متکی و بدهکار شده اند. عربستان همچنین در موضوع قتل خاشقچی بشدت به اسرائیل بدهکار است. آمریکا و اسرائیل با برگزاری عجولانه کنفرانس لهستان می خواهند در اسرع وقت و قبل از خارج شدن خاورمیانه از شرایط بحرانی کنونی بدهی عربستان و کشورهای هم پیمان آن را از طریق نوعی برسمیت شناختن اسرائیل نقد نمایند. کنفرانس لهستان در واقع برنامه ای آمریکایی-اسرائیلی برای استثمار و بهره کشی از حکام بدهکار عرب است.
پیش بینی می کنید این کنفرانس چه نتایجی به بار آورد؟
معتقدم این کنفرانس برای آمریکا ثمری در بر نخواهد داشت. سرنوشت و نتیجه این کنفرانس برای آمریکا چیزی بیشتر و بهتر از نشست شورای امنیت در مورد ایران نخواهد بود. این نشست که به پیشنهاد آمریکا و ریاست ترامپ برگزار شد، نه تنها نتیجه ای نداشت بلکه به افتضاحی دیپلماتیک تبدیل شد. کشورهای عربی نیز طرفی از این کنفرانس نخواهند بست. من تصور نمی کنم آنها اساسا تمایلی به شرکت در این کنفرانس داشته باشند. مهمترین عامل شرکت احتمالی آنها در این کنفرانس فشار و دیکته آمریکاست. اسرائیل اگر بتواند نخست وزیر ضدعرب خود بنیامین نتانیاهو را در کنار مقامات کشورهای عربی بنشاند میتواند به بزرگترین برنده این کنفرانس بدل شود.
سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال این کنفرانس را چگونه ارزیابی می کنید؟
ضروری است ایران از امکانات خود برای برخورد با این کنفرانس ضدایرانی استفاده نماید. تلاش خوبی برای تاثیر بر افکارعمومی لهستان شروع شده است. تاثیر بر افکار عمومی ملتهای عرب و مسلمان نیز بسیار با اهمیت است. باید ملتهای منطقه قبل از شروع کنفرانس تصویر واقعی نتانیاهو بعنوان دشمن کینه توز اعراب و مسلمانان را ببینند. نتانیاهو به معنای واقعی کلمه از سردمدارن تاریخ در زمینه تحقیر اعراب و غصب حقوق آنان است. این واقعیت را اگر ملتهای منطقه به وضوح ببینند، ملاقات با نتانیاهو را خیانتی تاریخی به اسلام واعراب تلقی خواهند کرد و اعتراض و انتقاد از این کنفرانس منطقه را فرا خواهد گرفت.
آیا ایران میتواند در این زمینه ابتکار خاصی داشته باشد؟
در مقابل کنفرانس لهستان که محور آمریکا و اسرائیل را ناجی منطقه می داند ایران باید بر چارچوبهای اسلامی و عربی برای حل و فصل مسائل و مشکلات منطقه تاکید نماید. علاوه بر فعالیت در مسیر دیپلماسی عمومی، توجه به دیپلماسی سنتی و رسمی نیز مهم است. ضروری است پیام ایران به همه دولتهای منطقه پیام برادری و همکاری و آمادگی برای حل اختلافات باشد. دولتهای منطقه باید احساس کنند ایران به حاکمیت و استقلال آنها کاملا احترام می گذارد و منافع مشروع آنها را درک می کند. رهبران معتدل و میانه رو منطقه مانند ماهاتیر محمد و اردوغان که مورد احترام طرفهای مختلف می باشند، میتوانند نقش موثری در منطقه ایفا نمایند. با سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب میتوان کار کرد. نیاز است ایران دیپلماسی جسورانه و فعالانه ای در قبال این مسئله در پیش گیرد. احتیاط، محافظه کاری و بی عملی می تواند زمینه را برای پیشبرد و پیشرفت ابتکارات واهداف اسرائیل در منطقه فراهم نماید. ضروری است ابعاد خطیر پذیرش اسرائیل در منطقه به درستی در کشور فهمیده شود. این امر، در صورت تحقق، شکست سنگینی است که میتواند همه پیروزیهای اخیر ایران در منطقه را تحت الشعاع قرار دهد و موقعیت اسرائیل را برای مدتی طولانی در منطقه مستحکم نماید. در مقابل اگر اسرائیل و آمریکا در تحقق این هدف کنفرانس لهستان ناکام بمانند، منطقه از خطر پذیرش و هیمنه اسرائیل عبور خواهد کرد. بنده کنفرانس لهستان را آخرین شانس واقعی نتانیاهو برای پذیرش در جمع مقامات عرب منطقه می دانم. این احتمالا آخرین تلاش جدی آمریکا و اسرائیل برای شکستن انزوای عربی و منطقه ای اسرائیل در خاورمیانه پیش از خروج از بحران است. معتقدم روند فعلی تحولات در منطقه و کاهش تنش و درگیری ها و تقویت حل و فصل مسائل منطقه ای شانس اسرائیل برای ورود در منطقه را بشدت کاهش خواهد داد.
