«شبح آلکساندر وُلف»؛ گایتو گازدانف؛ ترجمه نسترن زندی؛ نشر نو در دلِ فاجعه!

مصطفی شاملو،   4021201106

گایتو گازدانف نویسنده‌ی قرن بیستم روسیه، مسیری پر پیچ و خم در حرفه‌اش پیمود و ناملایمات بسیاری را پشت سر گذاشت. در سنین نوجوانی در جنگ حضور پیدا کرد و در سال‌های پُر تب و تاب مناقشات کریمه توانست گام‌های اولیه را در تکامل ادبی‌اش بردارد.

«شبح آلکساندر وُلف»

نوشته: گایتو گازدانف

ترجمه: نسترن زندی

ناشر: فرهنگ نشر نو، 1402

135صفحه، 120000 تومان

 

 

***


گایتو گازدانف نویسنده‌ی قرن بیستم روسیه، مسیری پر پیچ و خم در حرفه‌اش پیمود و ناملایمات بسیاری را پشت سر گذاشت. در سنین نوجوانی در جنگ حضور پیدا کرد و در سال‌های پُر تب و تاب مناقشات کریمه توانست گام‌های اولیه را در تکامل ادبی‌اش بردارد. او مدام از شهری به شهر دیگر می‌رفت و شغل عوض می‌کرد. فقر و بی‌خانمانی تجارب زیستی عمیقی به او بخشیدند. در پاریس بود که توانست شب‌ها به کار و روزها به تحصیل بپردازد و اولین داستان‌های منسجم خود را در نیمه‌ی دهه‌ی سوم زندگی‌اش بنویسد. 

گازدانف از همان آغاز، تحسین منتقدان را برانگیخت و از جمله نویسندگان حامی او می‌توان به ماکسیم گورکی اشاره نمود که به‌ویژه پس از انتشار کتاب «شبی با کلر» از او به عنوان استعدادی درخشان یاد کرد. او به همان نسبت که زندگی پرماجرایی را می‌گذراند، آثار متنوعی هم می‌نوشت و کتاب «شبح آلکساندر وُلف» یکی از شاخص‌ترین آثار اوست که نوآوری‌های فرمی او را به وضوح نشان می‌دهد. رمانی که در سنین تثبیت گازدانف به عنوان نویسنده منتشر شد.

رمان «شبح آلکساندر وُلف» از همان آغاز خواننده را در دامن فاجعه می‌اندازد و از قتلی می‌گوید که زندگی قهرمان داستان را زیر و رو کرده است. راوی مانند خودِ گازدانف در سنین نوجوانی رهسپار جنگ شده است. جنگی که انگار مهم نیست چه اسمی دارد و کجا رخ داده است، چون ماهیت جنگ در هرحال آشوب و ویران‌گری است. راوی به زمان و مکان جنگ نیز اشاره می‌کند؛ جایی در جنوب روسیه و در خلال جنگ داخلی در اوایل قرن بیستم. اما توصیف کلی از جنگ به گونه‌ای است که گویی در هر جای دیگر دنیا و هر زمان دیگری به همین شکل رخ می‌دهد؛ شهرها ویران و آدم‌ها کشته می‌شوند.

نویسنده ماجرای یک قتل را بن‌مایه‌ی داستان خود قرار داده، اما در گام‌های بعدی داستان، در این مسأله تشکیک می‌کند که آیا اصولاً قتلی اتفاق افتاده یا ترس‌های راوی است که به حادثه‌ای چنان پر و بال داده که جنایت به نظر برسد. گرچه راوی از همان ابتدا می‌کوشد مقتضیات جنگ و حفظ جان خود را توجیهی برای کشتن حریف مقابلش بداند، سایه‌ی سنگین کشتن یک انسان برای سال‌ها روی سرش باقی می‌ماند و ذهن او را به اشکال مختلف درگیر خود می‌سازد.

راوی واقعه را مدام مرور می‌کند و با دور کند و تند و از ابعاد گوناگون به آن می‌پردازد. گرما، خستگی، اغتشاش افکار، ترس و احساس ناامنی در ساعاتی که او مردی جوان را هدف گلوله‌اش قرار داده بر او چیره شده است. او بر بی‌منطقی موقعیت تأکید دارد و معتقد است در هیچ شرایط دیگری امکان نداشته آدم‌ها این طور به جان هم بیفتند و جز به کشتن یکدیگر رضایت ندهند. مرد جوانی که با گلوله‌ی راوی به خاک می‌افتد تصویری اساطیری برای او دارد و به بسیاری از قهرمانان جنگ‌های باستانی شبیه است. او جوانی خوش قد و قامت و زیباست که لحظاتی پیش از جان سپردن، نگاه خیره‌ی کوتاهی به اطرافش می‌اندازد. نگاهی که در ذهن راوی ماندگار می‌شود و در هر بار یادآوری جانی دوباره می‌گیرد.

گازدانف از همان اوایل کار مخاطب را درگیر بازی‌های فرمی داستانی خود می‌کند. راوی پس از روایتی چندصفحه‌ای از آن‌چه در صحنه‌ی جنگ گذشته، از کتابی می‌گوید که عیناً همین حادثه‌ی رویارویی دو سرباز و کشته شدن یکی از آن‌ها را در خود جای داده است. نویسنده‌ی کتاب آلکساندر وُلف نام دارد و آن را به زبان انگلیسی نوشته است. اما اصل داستان به همان جنگ کریمه در روسیه اختصاص دارد و قهرمانان داستان همان‌هایی هستند که راوی در آغاز به آن‌ها اشاره کرده بود.

 گویی راوی از داستان خود پا را بیرون می‌گذارد و آن را از منظری دیگر و در چارچوبی تازه روایت می‌کند. از این‌جا به بعد خودِ وجود آلکساندر وُلف است که تبدیل به معمای اصلی رمان می‌شود و تمام هم و غم شخصیت‌ها را معطوف به حل خود می‌کند. مسأله این‌جاست که آلکساندر وُلف که نویسنده‌ی کتاب است می‌تواند همان جوانی باشد که راوی گمان کرده بود کشته شده است. فرضیه‌های مختلفی درباره‌ی او مطرح می‌شود و راوی می‌کوشد به پاسخی روشن درباره‌ی این مرد برسد، گرچه راهی پرپیچ و خم در این‌باره در پیش دارد. 

گازدانف در سبک روایت بسیار شبیه ادگار آلن پو عمل می‌کند و قصه‌های معمایی تو در تویی می‌سازد که ورود به هر بخش از آن‌ها مهارت‌های حل مسأله را در مخاطب به چالش می‌کشد. در بخش‌هایی از داستان نیز اشاراتی به آثار آلن پو می‌شود و به نظر می‌رسد گازدانف بسیار تحت تأثیر این نویسنده بوده و کوشیده رویکردهای تحلیلی او را برای حل مسائل داستانش به کار بگیرد. به همین‌خاطر مخاطب با رمانی معمایی همراه می‌شود که در آن نگاه روانکاوانه به روابط انسانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این موضوع به همراه بازی‌های تکنیکی‌ای که نویسنده در بخش‌های مختلف داستان به کار می‌برد از مهم‌ترین ویژگی‌های داستان‌نویسی منحصربه‌فرد گازدانف است. نویسنده‌ای که در نوع خود می‌تواند ادگار آلن پوی روسی لقب بگیرد.

 

yektanetتریبون

پربحث‌های دیروز

  1. جمعیت اتباع افغانستانی مقیم ایران بیش از ۶ میلیون نفر است

  2. وقت مقابله‌ به‌ مثل با اروپا نرسیده؟

  3. انتقاد تند محمد مهاجری به پایداری‌‌چی‌ها و جلیلی

  4. آدرس غلط روی تابلوی پاستور/ ظریف نباشد چه کسی جواب ترامپ را بدهد؟!/ پیامک‌هایی با مضمون خیانت که به نمایندگان مجلس ارسال می‌شود!

  5. مساله دهک‌بندی برای ارائه خدمات به ایثارگران از بودجه حذف می‌شود

  6. ادعاهای غير واقعی درباره اقتصاد ایران

  7. انتقال پایتخت وارد مرحله جدیدی شد

  8. کشوری که بازیچه رقابت های حزبی آمریکا شد

  9. متن کامل پیش نویس قطعنامه ضد ایرانی ارائه شده به شورای حکام؛ به ایران تا بهار ۱۴۰۴ مهلت داده شد  

  10. شیطان بزرگ باز هم پیش نویس قطعنامه آتش بس غزه را وتو کرد

  11. سران سه‌قوه در خصوص لزوم رفع مسدودسازی اتفاق نظر دارند

  12. ادعای گروسی: ایران توقف افزایش ذخایر اورانیوم با غلظت ۶۰ درصد را پذیرفت

  13. قتل شوهر با همدستی پسرعمه

  14. خضریان: میدری به اصل خود در مجلس ششم بازگشت

  15. غریب آبادی: گروسی دست خالی از ایران نرفت/درصورت تصویب قطعنامه پاسخ قاطع و فوری می‌ دهیم

  16. جلوی افزایش قیمت خودرو را بگیرید؛ مردم چه گناهی کردند؟

  17. پاریس: تلاش می‌کنیم با آلمان و انگلیس به مذاکرات هسته‌ای با ایران بازگردیم

  18. رسایی: یک جریانی که ۸ سال کشور را به قهقرا برد امروز کنار گوش رئیس جمهور ایستاده است

  19. خودروسازی ایران؛ از دست ایلان ماسک هم کاری ساخته نیست !

  20. حزب‌الله: اگر قدرت مقاومت نبود، آمریکا به دنبال راه حل نمی‌آمد

پربحث‌های هفته

  1. اقدامات متقابل ایران در مقابل قطعنامه احتمالی آژانس انرژی اتمی/ کیهان‌ستیزی زید‌آبادی به جاهای باریک کشید!/ توصیه جالب مطهری به نتانیاهو

  2. باز هم در باغ سبز !

  3. جابجایی مرزهای وقاحت!

  4. جمعیت اتباع افغانستانی مقیم ایران بیش از ۶ میلیون نفر است

  5. قانون عفاف و حجاب کجاست؟/ وقتی گرانی خودرو را هم به علم‌الهدی ربط می‌دهند!/ جای درست لاریجانی؟

  6. چرا مردم با کادردرمان درگیر می شوند؟!/ سرپرست روابط عمومی وزارت بهداشت توضیح می دهد

  7. اتحادیه اروپا از جان ایران چه می خواهد؟!

  8. بازگشت لاریجانی‌ها/ توضیحاتی درباره کلینیک ترک بی‌حجابی/ نسخه شفابخش یا مرگبار برای اقتصاد ایران؟

  9. آن تجربه تلخ را تکرار نکنید

  10. وقت مقابله‌ به‌ مثل با اروپا نرسیده؟

  11. اعتماد به ترامپ خطاست/ عراقچی علیه ساده‌سازی اصلاح‌طلبان/ شمشیر وفاق زیر گلوی مجلس

  12. با "مرد دیوانه" چگونه باید رفتار کرد؟!

  13. چطور ترازش کنیم؟!

  14. درد بیمار و ناز طبیبان !

  15. فرزندان ظریف کجا هستند؟

  16. انتقاد تند محمد مهاجری به پایداری‌‌چی‌ها و جلیلی

  17. نظرات برگزیده مخاطبان «الف»: ظریف تازه متوجه قدرت قانون اقدام‌ راهبردی شده/ سلاح اتمی؛ راه پایان تحریم و تهدید

  18. دیگر چه اتفاقی باید بیفتد؟!

  19. راه‌اندازی کلینیک‌ ترک رانت‌خواری ضروری‌تر نیست؟!

  20. واکنش شریعتمداری به ملاقات مخفی سفیر ایران با مشاور ترامپ

  21.  نماز خواندن خلبان پرواز زنجان-مشهد سوژه فضای مجازی شد

  22. آدرس غلط روی تابلوی پاستور/ ظریف نباشد چه کسی جواب ترامپ را بدهد؟!/ پیامک‌هایی با مضمون خیانت که به نمایندگان مجلس ارسال می‌شود!

  23. شبیخون دلاری به صنعت خودرو !

  24. واکنش تند روزنامه جمهوری اسلامی به کلینیک بی حجابی

  25. تشکیل اسرائیل، ادامه ایده هیتلر !

آخرین عناوین