سکته مغزی از جمله بیماری‌ها و حوادث ناگواری است که در صورت عدم رسیدن خون کافی به مغز در عرض کم‌تر از چند دقیقه می‌تواند رخ دهد. اگر به این رخداد سریعاً رسیدگی نشده و به صورت اورژانسی بیمار به بیمارستان رسیده نشود، می‌تواند عواقب بدی به مغز بیمار وارد شده و حتی منجر به مرگ او نیز بشود.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی ناشی از کاهش جریان خون در قسمتی از مغز است. اگر به مغز خون نرسد، اکسیژن و مواد غذایی لازم نیز به آن رسیده نشده و در این حالت در عملیات مغز اختلالاتی ایجاد شده و سلول‌های مغزی از کار خواهند افتاد. در این شرایط می‌گوییم سکته مغزی اتفاق افتاده است.
دلایل ایجاد سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی عموماً به دو دلیل در افراد رخ می‌دهد. دلیل اول بر اثر مسدود شدن یکی از رگ‌های خونی مغز است. رگ مسدود شده و اکسیژن و مواد غذایی لازم را به مغز و یا قسمتی از آن نمی‌رساند و در نتجیه سکته مغزی رخ خواهد داد.
دلیل دوم بر اثر پاره شدن یکی از این رگ‌ها و خون ریزی در مغز است که این مورد نیز در نهایت منجر به سکته مغزی خواهد شد. در هر صورت این سکته بر اثر هر کدام از دلایل ذکر شده در بالا که به وجود آمده باشد، باید علائم آن بررسی شده و خیلی اورژانسی برای درمان آن اقدام شود.
علل بروز سکته مغزی
شایع‌ترین فاکتورهای خطر عبارتند از:
- دیابت
- افزایش سن
- بیماری کرونا
- حمله ی قلبی
- کلسترول بالا
- فشار خون بالا
- سیگار یا قرار گرفتن در معرض دود آن
علائم قبل از سکته مغزی؛ علائم هشداردهنده سکته مغزی
نشانه‌هایی که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم در صورت اقدامات پزشکی به‌موقع می‌تواند جان بیمار را از عوارض شدید این بیماری نجات دهد.
- سردرد شدید ناگهانی
- به سختی حرف زدن
- عدم تعادل ناگهانی و سرگیجه
- ضعف ناگهانی و احساس بی‌حسی
- احساس گیجی و سردرگمی ناگهانی
- ایجاد نابینایی ناگهانی خصوصا در یک چشم
علائم سکته مغزی
برخی از گزینه‌های درمانی اگر بلافاصله پس از شروع سکته مغزی استفاده شوند، بسیار موثر خواهند بود. پس دانستن علائم سکته مغزی بسیار مفید است تا بتوانید به سرعت عمل کنید. به طور کلی علائم رایج سکته مغزی عبارتند از:
- فلج‌شدگی اندام‌ها
- بی‌حسی یا ضعف در بازو، صورت و پا، به ویژه در یک طرف بدن
- مشکل در گفتار یا درک گفتار
- گیجی
- مبهم صحبت کردن
- مشکلات بینایی مانند مشکل در بینایی یک یا هر دو چشم با تاری دید و دوبینی
- مشکل در راه رفتن
- از دست دادن تعادل یا هماهنگی
- سرگیجه
- سردرد شدید و ناگهانی با علت نامعلوم
سکته مغزی نیاز به مراقبت‌های اورژانس پزشکی دارد. اگر فکر می‌کنید شما یا شخص دیگری طبق علائم ذکر شده سکته کرده‌اید؛ بلافاصله از کسی بخواهید با ۱۱۵ تماس بگیرد. درمان سریع، کلید اصلی پیشگیری از بروز آسیب مغزی دائم یا موقت، ناتوانی یا معلولیت طولانی‌مدت و حتی مرگ است.
علائم سکته مغزی خاموش
نوع خاموش این مشکل (یا سکته مغزی بی‌علامت) به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن نشانه های سکته مغزی به طور واضح و قابل تشخیص نیستند یا به صورت خیلی ضعیف و کم نشان باشند. این نوع سکته مغزی ممکن است برخی از علائم را نشان دهد، اما معمولا افراد آن را به عنوان مشکلات معمولی می‌پذیرند و به سرعت نادیده می‌گیرند.
این موضوع می‌تواند خطرناک باشد زیرا در صورت عدم تشخیص و درمان سریع، ممکن است به عواقب جدی و حتی مرگباری منجر شود. بعضی از علائم و نشانه های سکته مغزی خاموش عبارتند از:
- احساس کاهش قدرت در یک یا چند عضله
- لرزش، عدم توازن و سختی در راه رفتن
- سختی در صحبت کردن، یا تلفظ نادرست کلمات
- تاری دید، کاهش دید یا از دست دادن بینایی در یک یا هر دو چشم
- سردرد ناگهانی و شدید
علائم سکته مغزی در خواب
بروز این مشکل در خواب بسیار نادر است چرا که این وضعیت معمولا در طول بیداری و به دلیل انسداد عروق مغزی یا خونرسانی ناکافی به مغز اتفاق می‌افتد. اما در برخی موارد خاص، ممکن است سکته مغزی حین خواب رخ دهد. نشانه های سکته مغزی در خواب عبارتند از:
- بیدار شدن ناگهانی از خواب بدون دلیل
- اختلال در حرکت و کنترل عضلات، ضعف یا کاهش قدرت عضلات حین خواب
- مشکلات گفتاری بعد از بیدار شدن از خواب
- شخص ممکن است حین خواب دچار گیجی، سردرگمی و مشکلات در تمرکز و توجه شود.
عوارض رایج سکته مغزی
بسته به اینکه در اثر سکته کدام قسمت از مغز تحت تأثیر قرار بگیرد، گاهی معلولیت موقت یا دائمی ایجاد می‌شود. از دیگر عوارض آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ممکن است از یک طرف بدن فلج شوید (فلجی یک طرفه بدن) و یا کنترل برخی از عضلات یک طرف صورت یا یک بازوی خود را از دست دهید.
- سکته مغزی ممکن است بر کنترل عضلات دهان و گلو تأثیر بگذارد و صحبت کردن، بلعیدن یا غذا خوردن را برای شما دشوار کند. همچنین ممکن است در گفتار یا حتی درک آن مشکل داشته باشید.
- بسیاری از افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند، با مشکل از دست دادن حافظه روبه رو می‌شوند. بعضی ممکن است در تفکر، استدلال، قضاوت و درک مفاهیم مشکل داشته باشند.
- افرادی که سکته می‌کنند؛ ممکن است در کنترل احساسات خود مشکل بیشتری داشته باشند یا حتی ممکن است دچار افسردگی شوند.
- درد، بی‌حسی یا سایر احساسات غیرمعمول ممکن است در قسمت‌های مختلف بدن تحت تأثیر سکته مغزی ایجاد شود.
- افرادی که سکته کرده‌اند معمولا در نظافت و انجام کارهای روزمره به کمک نیاز دارند.
بهترین روش پیشگیری از بروز سکته مغزی
کنترل فاکتورهای خطر سکته مغزی، پیروی از توصیه‌های پزشک و اتخاذ یک سبک زندگی سالم بهترین اقداماتی هستند که می‌توانید برای پیشگیری از بروز سکته مغزی انجام دهید. از نظر پزشکان، بسیاری از راهکارهای پیشگیری از سکته مغزی همان راهکارهای پیشگیری از بیماری‌های قلبی هستند. راهکارهایی مانند:
- کنترل فشار خون بالا و مدیریت دیابت تحت نظر پزشک
- کاهش مصرف غذاهای حاوی کلسترول و چربی اشباع شده بالا
- ترک مصرف دخانیات
- حفظ وزن سالم
- خوردن مداوم رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات
- ورزش منظم
- عدم نوشیدن الکل
- درمان بیماری آپنه انسدادی خواب (OSA)
- پرهیز از مصرف داروهای غیرقانونی
