به گزارش مهر، با روی کار آمدن دولت چهاردهم و تغییرات مدیریتی در وزارت علوم و بهداشت آنچه بیش از هر چیز در فضای دانشگاهی خبرساز شد، موضوع بازگشت به تحصیل دانشجویان تعلیقی و اخراجی دانشگاه‌ها بود، این موضوع که به دنبال تأکیدات رئیس جمهور از سوی وزرای جدید علوم و بهداشت نیز مطرح شد، بسیاری از موضوعات دیگر آموزش عالی را تحت‌الشعاع خود قرار داد.
مسعود پزشکیان از همان روزهای ابتدایی روی کار آمدن دولت و در آئین تکریم و معارفه وزیران سابق و فعلی علوم، تحقیقات و فناوری تاکید کرد: به وزرای بهداشت و آموزش و پرورش گفته‌ام همه اساتیدی که به هر طریقی دانشگاه لغو قرارداد کرده یا اخراج کرده است را بازنگری کنند و دانشجویان را برگردانند.
محمدرضا عارف معاون اول رئیس جمهور نیز در اولین اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها خطاب به مسئولان دانشگاهی اعلام کرد: در این رابطه باید جلساتی برگزار و یا کارگروهی تشکیل و این مسئله بسته شود. باید مشخص شود، برخوردی که با دانشجویان شده چند درصد براساس ضوابط بوده که باید توجیه شوند و مشکلشان حل شود. همچنین اگر برخورد سلیقه‌ای با دانشجویان صورت گرفته، مساله شأن باید حل شود.
به دنبال آن سیمایی صراف، وزیر علوم نیز با تشریح دستور رئیس جمهور در این رابطه گفت: برحسب مطالباتی که صورت‌گرفته آقای رئیس‌جمهور و معاون اول یک فرصت برای تجدیدنظر در آرا صادره ایجاد کردند مفهوم دستور رئیس جمهوری این نیست که هر چه اتفاق افتاده غلط بوده‌است ما برحسب شکایاتی که صورت گرفته که بعضی‌ها مدعی هستند با آنها سیاسی برخورد شده‌است و برخورد با آنها قضائی و انضباطی نبوده بلکه سلیقه‌ای و براساس شواهد غلطی بوده است، بررسی می‌کنیم.
وی ادامه داد: حالا یک فرصتی است برای تجدیدنظر و بازبینی همان پرونده، سازوکار آن در دفتر بازرسی و شکایت فراهم است از طریق یک کارگروهی خواهد بود که مرکب از کارشناس حقوقی، مدیر بازرسی و شکایات یکسری مدیران ذی‌ربط و حتی ما خواهش کردیم یکی از قضات عالی رتبه کشوری نیز در این کارگروه باشند کاملاً بی‌طرفانه به این مسئله رسیدگی شود و تضییع حقی صورت نگیرد.
دانشگاه‌ها به فراخور این تأکیدات اقداماتی را در زمینه تشکیل جلسات مجدد کمیته انضباطی برای برخی دانشجویان انجام دادند و با بازگشت برخی دانشجویان تعلیقی موافقت کردند از سوی دیگر شیوه نامه و سازو کار بازگشت به تحصیل دانشجویان نیز از سوی سازمان امور دانشجویان ابلاغ شد که براساس آن امکان ثبت‌نام دانشجویان محروم از تحصیل که حکم آنها در حال اجرا است؛ بدون ایجاد محدودیت در اخذ واحد در مهلت حذف و اضافه فراهم و به دانشجویان ذینفع اطلاع‌رسانی خواهد شد.
بازگشت برخی دانشجویان در حالی مطرح شد که بسیاری از مسئولان دانشگاه‌ها که در دوره قبل نیز مسئولیت دانشگاه را بر عهده داشتند اذعان می‌کنند دانشجوی اخراجی ندارند و تنها تعداد انگشت شماری دانشجوی تعلیقی دارند از سوی دیگر وزارت علوم و وزارت بهداشت تا کنون علیرغم مطالبه خبرنگار مهر هیچ آماری از دانشجویان اخراجی و تعلیقی دانشگاه‌های تحت تابعه خود اعلام نکرده‌اند.
نحوه کنشگری دانشگاه با تخلفات دانشجویان در فضای مجازی
در ادامه تلاش برای بازگشت به تحصیل و در پاسخ به انتقادات برخی دانشجویان نسبت به شیوه نامه انضباطی دانشجویان، شیوه‌نامه انضباطی جدید دانشجویان که به امضای وزرای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت و درمان و آموزش پزشکی دولت چهاردهم رسیده است، برای اجرا به رؤسای دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در روزهای ابتدایی سال تحصیلی جدید به دانشگاه‌ها ابلاغ شد.
همه اینها در حالی است که اولاً ساز و کار بازگشت به تحصیل دانشجویان آنطور که باید برای همه مشخص و شفاف نیست و دوم اینکه نحوه مواجهه دانشگاه‌ها با تکرار موارد تخلف و جرم از سوی دانشجویانی که مورد ارفاق دانشگاه واقع شدند، محل پرسش است.
به عنوان مثال «مطهره گونه‌ای»، دبیر سابق سیاسی در شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران که اخیراً به دانشگاه بازگشته بود، با هدف جلب توجه رسانه‌های ضد انقلاب دست به انتشار مطالب توهین آمیز در واکنش به حمله موشکی ایران در فضای مجازی زد و در همین راستا دادستانی تهران نیز علیه وی اعلام جرم کرد.
اظهارات وی در فضای مجازی با موجی از انتقادات از سوی کاربران فضای مجازی مواجه شد و دادستان تهران نیز علیه وی اعلام جرم کرد.
برخی از واکنش‌ها به اظهارت وی به شرح زیر است:
و اما در این مسیر، نحوه کنشگری دانشگاه و مسئولان آموزش عالی در مواجهه با این اتفاقات آنطور که باید و شاید مشخص نیست به منظور به سراغ معاون دانشجویی و فرهنگی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رفتیم.
معاون دانشجویی وزارت بهداشت: براساس شیوه نامه انضباطی به مورد «مطهره گونه ای» رسیدگی می‌شود
دکتر مسعود حبیبی، معاون فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت در گفتگو با خبرنگار مهر درباره اظهارات اخیر مطهره گونه‌ای در شبکه ایکس و اینکه تکلیف دانشگاه با این دست اظهار نظرها چیست، گفت: با توجه به ماده‌ای درخصوص تخلفات رایانه‌ای و یا ماده‌ای دیگر درخصوص توهین به شعائر و مقدسات اسلامی و ملی که در شیوه نامه جدید انضباطی نیز وجود دارد، اتهام وارده در کمیته انضباطی قابلیت رسیدگی دارد و به این موضوع، حتماً رسیدگی می‌شود.
وی ادامه داد: البته ایشان پرونده انضباطی از قبل در کمیته انضباطی داشته که موقتاً تعلیق شد و قرار هست که این پرونده در شورای مرکزی انضباطی بررسی مجدد شود و مسوولان مربوطه پیگیر مقدمات این موضوع هستند.
معاون فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت در پاسخ به این سوال که اگر دانشجویی در فضای مجازی نسبت به یک موضوعات ملی و دینی، اظهار نظری خلاف قوانین، منافع ملی و ارزش‌های بخشی از جامعه انجام دهد، نحوه برخورد با آن به چه شکل است و در شیوه نامه انضباطی جدید دانشجویان، تکلیف دانشگاه‌ها در برخورد و مواجهه با این موارد چیست؟ اظهار داشت: مواد متعددی در آئین‌نامه و شیوه‌نامه انضباطی برای بررسی اینگونه تخلفات و اتهامات وجود دارد که بر اساس آن به اتهام دانشجو رسیدگی می‌شود.
جنبه تربیتی برخی احکام انضباطی
وی همچنین گفت: دانشجویان هم مانند بقیه شهروندان هستند، اگر دانشجویی درمورد ارزش‌های دینی و مسائل ملی، کاری خلاف مانند توهین انجام دهند، همان برخوردی با وی می‌شود که با یک شهروند می‌شود و هیچ فرقی بین دانشجو و یک پزشک و مهندس با یک شهروند معمولی و کارگر و کارمند در جرائم عمومی وجود ندارد؛ فلذا اگر جرم اتهامی در محیط فیزیکی و یا پلتفرم دانشگاهی صورت پذیرد، مانند جرائم آموزشی یا اخلاق حرفه‌ای، آنگاه در کمیته انضباطی بررسی می‌شود و البته ما وظیفه خود می‌دانیم، همواره برای صیانت از دانشجو تلاش کنیم و بسیاری از احکام انضباطی هم جنبه تربیتی دارد.
نقش دانشگاه در آگاهی بخشی و آموزش مهارتهای اجتماعی به دانشجویان
وی در پاسخ به این پرسش که نقش دانشگاه در آگاهی‌بخشی و یادآوری مسئولیت اجتماعی به دانشجویان در این مسیر چیست، گفت: دانشجو به دانشگاه می‌آید، تا پزشک شود، پرستار شود، داروساز شود، فیزیوتراپ شود، مهندس شود، تکنسین شود، بعبارتی در نگاه اول، دانشگاه برای مهارتهای تکنیکی ایجاد شده ولی در کنار این، لازم است که دانشجو علاوه‌بر مهارت تکنیکی، مهارتهای ادراکی، مهارتهای زندگی، مهارتهای اجتماعی، مهارتهای ارتباطی با همکار و بیمار و اخلاق حرفه‌ای را فرا گیرد؛ برای همین ساختارهای دیگری هم در دانشگاه ایجاد شده‌است که نهاد مقام معظم رهبری، تشکل‌های دانشجویی و معاونت فرهنگی و دانشجویی از این جمله هستند.
حبیبی یادآور شد: یکی از اهداف این مجموعه‌ها، مهارت‌مند کردن، تاب‌آور کردن و حرفه‌ای کردن دانشجو است تا دانشجو آموزش‌های لازم را در برخورد با بیماران و همکاران و دیگر هم‌نوعان و نیز مواجهه درست با مسائل و مشکلات روزمره و قدرت حل مسئله بیابد. ساختارهای فرهنگی اجتماعی و نهادهای دانشجویی، این جنس فعالیت‌ها را به دانشجویان آموزش می‌دهند.
وی همچنین اظهار کرد: اگر ما بتوانیم محیطی ایجاد کنیم که دانشجویان بتوانند با هم گفت‌وگو و کار گروهی کنند، همکاری گروهی و گفتگو کردن به‌موقع، مانع از این می‌شود که افراد به خشم برسند، به‌اشتباه برسند، گفتگو کردن، فرصت تفاهم را ایجاد می‌کند؛ به‌نظر من مهم‌ترین وظایف فرهنگی در دانشگاه‌ها این است که یک دانشجو را جامعه‌پذیر کرده و به ابعاد مختلف روحی اجتماعی او توجه کند و دانشجو بتواند با مسائل و مشکلات و نیازهای خود و جامعه به‌درستی و همه‌جانبه‌نگر برخورد کند.
نحوه مواجهه با تخلفات دانشجویی باید اثر تربیتی داشته باشد
مهدی فاطمی پور، معاون فرهنگی و سیاسی نهاد رهبری در دانشگاه‌ها نیز در همین رابطه به مهر گفت: در خصوص برخورد و مواجهه با برخی اقدامات و فعالیت‌های دانشجویان ممکن است نگاه‌ها متفاوت باشد ولی به هر جهت، نگاه ما این است که تا جایی که می‌شود در صورتی که فردی در دوران دانشجویی خطایی مرتکب شد نحوه برخورد طوری باشد که اثر تربیتی روی آن داشته باشد و دانشجو متوجه اشتباه خود بشود، این نحوه مواجهه بهتر از این است که با فردی که تازه وارد اجتماع می‌شود، در همان ابتدا اگر خطایی از وی سر زد، برخورد قضایی یا امنیتی شود.
وی با اشاره به شیوه نامه انضباطی دانشجویان ادامه داد: ما نگاهمان به آیین‌نامه انضباطی، آیین‌نامه‌ای است که با آن می‌شود جلوی تخلفات را در فضای دانشگاه گرفت و می‌تواند به جای برخوردهایی مانند جرم و برخورد قضایی، برخوردهای انضباطی کرد.
حجت الاسلام فاطمی افزود: در دوره‌های قبل هم تلاشمان بوده که ازهمین ظرفیت استفاده کنیم و در ایام اغتشاشات نیز تلاش شد به‌جای اینکه افراد دستگیر شوند و پرونده‌های قضایی شکل گیرد توسط کمیته انضباطی احیاناً اگر هم خطایی صورت پذیرفته تذکر داده، تعهد گرفته شود و خانواده‌ها در جریان قرار گیرند و یا مسیرهای مختلفی که خیلی برای افراد کم‌هزینه‌تر است به کار برده شد.
دستور وزیر بهداشت درباره «گونه ای»
وی افزود: طبیعتاً دانشگاه‌ها نیز مکلفند و وظیفه دارند از این ظرفیت استفاده کنند در مورد خانم | «مطهره گونه ای» نیز تا جایی که اطلاع دارم وزیر بهداشت به دانشگاه ابلاغ با رئیس دانشگاه صحبت کرده و قرار شده است پرونده وی در کمیته انضباطی بررسی شده و دانشگاه حکم دهد.
معاون نهاد رهبری در دانشگاه‌ها درباره اینکه آیا صرف اینکه یک نفر دانشجو است می‌تواند در فضای مجازی نسبت به یک اقدام ملی اظهار نظری خلاف منافع ملی انجام دهد، گفت: طبیعتاً دانشجو بودن ویژگی و یا مصونیت ایجاد نمی‌کند وقتی فردی خطایی را مرتکب شود باید پاسخگوی خطای خود باشد.
به گزارش مهر، به نظر می‌رسد آنچه بیش از پیش علاوه به الزامات آموزشی و پژوهشی در دانشگاه‌ها ضرورت پیدا کرده موضوع آگاهی بخشی، تاب آوری هیجانی و یادآوری مسئولیت اجتماعی به دانشجو در بستر گفتگو، کرسی‌های آزاد اندیشی و مناظرات دانشجویی است. بستری که بارها از سوی مسئولان کشور بر ایجاد آن تاکید شد اما دانشگاه‌ها به برگزاری رفع تکلیفی، کمی و شکلی آن بسنده کردند و از آمار آن صرفاً برای تبلیغات عملکردی خود سود بردند.
همچنین مواجهه دانشگاه با برخی فعالیت‌ها و کنشگری دانشجویی نباید تنها به برخورد کمیته انضباطی و قضایی محدود باشد چراکه تجربه نشان داده در بسیاری از موارد قانون و مقررات صرف و ایجاد تنبیه و تعلیق نتیجه عکس می‌دهد. به عنوان نمونه اساتید می‌توانند در تقویت روحیه مسئولیت پذیری در قبال فعالیت‌ها و اظهارات دانشجو نقش فعال و تاثیر گذاری داشته باشند. از این طریق دانشگاه از مدیریت سنتی بر پایه دستورالعمل و آیین نامه به نهاد اجتماعی تبدیل می‌شود که برپایه استاد و دانشجو شکل گرفته و می‌تواند ضمن برآورده کردن نیازهای دانشی دانشجو بستری برای رفع نیازها و پرسشگری‌های اجتماعی و سیاسی نیز باشد.
از سوی دیگر اگرچه بودجه‌هایی برای پیشبرد فعالیت‌های فرهنگی و تربیتی در دانشگاه در نظر گرفته می‌شود به طوری که در سالهای اخیر بودجه فرهنگی در آخرین مصوبات به ۵ درصد افزایش یافت اما همین میزان کم هم تحقق نیافته و دانشگاه همچنان در گیر و دار اجرای وظایف اولیه خود در زمینه‌های آموزشی است از همین رو پیشنهاد می‌شود مسئولان دانشگاه با زاویه دید جدیدی به موضوعات فرهنگی توجه کنند و پرداختن به آن را راهگشای بسیاری از مشکلات دانشگاه و در ابعاد بزرگ‌تر جامعه در نظر بگیرند.
