از فلسفه‌بافی تا تردیدافکنی در توانایی علمی زبان فارسی!

محمدرضا ترکی،   3970123101 ۵ نظر، ۰ در صف انتشار و ۰ تکراری یا غیرقابل انتشار

با تفکّر منطقی هرگز نمی‌توان از اصطلاح «فلسفه‌بافی» که به دلیل بخش «بافی» آن مفهوم منفی دارد نتیجه بگیریم که یک زبان و یک ملّت در درازنای تاریخ دغدغه‌های فلسفی نداشته و آفریننده فلسفه و اندیشه و بالاتر از آن تمدّن نمی‌توانسته باشد

از فلسفه‌بافی تا تردیدافکنی در توانایی علمی زبان فارسی!

بزرگواری از اقتصاددانان کشور اخیراً با توجّه به اصطلاح «فلسفه‌بافی» در زبان فارسی پرسیده‌اند:

چرا وقتی ما ایرانیان می‌خواهیم به حرف‌های بی‌پایه و بیهوده اشاره کنیم، از عبارت «فلسفه‌بافی» استفاده می‌کنیم؟ راستی در زبان فارسی چه معادلی برای واژه انگلیسی «فلسفه» یا «فیلسوف» وجود دارد؟...راستی جامعه‌ای که برای کلمه فیلسوف معادلی در زبانش ندارد، می‌تواند تمدن آفرین بوده باشد؟ مگر می‌تواند تمدّنی در جامعه‌ای شکل بگیرد بدون آنکه آن جامعه، کتاب و فیلسوف و دانشمند داشته باشد؟

وقتی در زبانی معادلی برای کلمه «فیلسوف» تولید نشده باشد آیا به این معنی نیست که در جامعه‌ای که با آن زبان گفت‌وگو می‌کند نیازی به چنین کلمه‌ای نبوده است و بنابراین آیا نمی‌توان نتیجه گرفت که اصولاً در آن جامعه چنین حرفه و تخصّصی، یا وجود نداشته است یا بی‌اهمیت بوده است؟

این استاد گرامی سرانجام با نادیده گرفتن فرهنگ فلسفی ارزشمندی که از بزرگان پیشین ما به یادگار مانده، زبان فارسی را، با مقداری عبارات تعارف‌آمیز، زبانی درخور گپ و گفت‌های خودمانی و خیال‌پردازی‌های شاعرانه و ادبیّات دانسته و در توانایی آن در بیان مفاهیم علمی تشکیک فرموده‌اند:

زبان فارسی زبانی شیوا، دل‌انگیز و آهنگین است که پر است از ایهام و کنایه و تلمیح و تشبیه و استعاره و مجاز. زبان فارسی زبان اختلاط‌های بی‌پایان روزمرّه، زبان خطابه و سخنوری‌های دل‌برانه، زبان خیال‌پردازی‌های حافظانه، زبان حماسه سرایی‌های فردوسیانه، زبان عرفان‌های مولویانه و زبان رندانه نسیم شمالانه است. هنوز نمی‌دانم آیا از زبان فارسی، زبان ریاضی، زبان حقوق،‌ زبان موسیقی و زبان خرد ناب نیز می‌تراود؟ پاسخ من اکنون «نمی‌دانم»

در سخنان این اقتصاددان گرامی تامّلاتی وجود دارد که از برخی از آن‌ها اشاره‌وار باید گذشت، از جمله اینکه اصطلاح فلسفه عربی‌شده شده یک تعبیر یونانی است و این اصطلاح از همین زبان به انگلیسی رفته و یک تعبیر انگلیسی نیست.

به نظر می‌رسد که برای فلسفیدن و رسیدن به بهشت توسعه‌ای که اقتصاددان‌هایی از قبیل ایشان وعده‌اش را می‌دهند، قبل از داشتن معادل فارسی سره اصطلاح فلسفه باید تفکّر منطقی و استدلالی داشت. وقتی ما تفکّر استدلالی داشته باشیم، هرگز با مقدّماتی از قبیل وجود تعبیر «فلسفه‌بافی» در یک زبان نمی‌توانیم یک‌باره توانایی‌های آن زبان در فلسفیدن و تمدّن‌سازی و استعدادهای یک فرهنگ را برای رسیدن به توسعه به پرسش بگیریم. موازین تفکّر منطقی به ما اجازه نمی‌دهد که چنین نتیجه فربهی را از چنان صغرای خُردی بیرون بیاوریم.

با تفکّر منطقی هرگز نمی‌توان از اصطلاح «فلسفه‌بافی» که به دلیل بخش «بافی» آن مفهوم منفی دارد نتیجه بگیریم که یک زبان و یک ملّت در درازنای تاریخ دغدغه‌های فلسفی نداشته و آفریننده فلسفه و اندیشه و بالاتر از آن تمدّن نمی‌توانسته باشد. ما در زبان فارسی تعابیری چون «فلسفه‌ورزیدن» و «فلسفیدن» و «اندیشیدن» و «فیلسوفی‌کردن» و...را هم داریم که در آن‌ها هیچ مفهوم منفی وجود ندارد.

باید توجّه داشت که برای پرداختن به یک دانش همیشه ضرورت ندارد که یک ملّت همه اصطلاحات آن دانش و نام آن را از پیش خود خلق کند. بسیاری از تعبیرات علمی در همه زبان‌های جهان از زبان‌های دیگر اقتباس شده‌اند. همان زبان انگلیسی که به زعم ایشان زبان دانش و توسعه است، آکنده است از اصطلاحات واردشده از دیگر زبان‌ها.

براساس شیوه استدلال ایشان زبان فارسی را نباید، برخلاف آنچه پذیرفته‌اند و بدان اقرار دارند، زبان شعر و ادبیّات هم دانست؛ چرا که ما، همان‌طور که در فارسی معادل سره و صریحی برای فلسفه نداریم، اصطلاحی که کاملاً بیانگر تعبیر عربی «شعر» باشد هم در قاموس این زبان نمی‌یابیم. کلماتی مثل «چامه» و «چکامه» و «سرود»...هم در اصل مفاهیم موسیقایی هستند و مطابقه تامّ و تمامی با «شعر» به معنی دقیق و اصطلاحی آن، ندارند؛ پس باید نتیجه بگیریم که زبان فارسی زبان شعر هم نیست؟!

در مجموع، برای ردّ و اثبات قابلیّت‌های علمی و فلسفی و تمدّنی زبان فارسی باید به کتاب‌خانه عظیم این زبان و استعدادهای آن در بیان مفاهیم علمی توجّه کرد. بخشی از این قابلیّت‌ها در هزاران معادل فارسی برای اصطلاحات علمی که فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مترجمان فاضل و فرهیخته روزگار ما تولید کرده‌اندجلوه کرده است.

زبان فارسی برای بروزشدن و ماندگاری و تبدیل شدن به زبان علم و توسعه نیازمند تلاش‌های گسترده اهل زبان و فرهنگ است. ما یقیناً با زیر سوال بردن زبان فارسی و توانایی‌های آن به جایی نمی‌رسیم و اقتصاددان‌های محترم ما نیز برای هموار کردن راه توسعه به‌تر است به حلّ مشکلات نظام بانکی و رکود و تورّم و...فکر بکنند و عجالتاً کاری به زبان مظلوم فارسی نداشته باشند!

 

دیدگاه کاربران

ناشناس۳۰۰۶۲۳۱۱:۱۲:۰۳ ۱۳۹۷/۱/۲۳
خب که چی؟ خیلی موضوع مهمیه؟
استاد دانشگاه۳۰۱۰۶۳۱۸:۵۴:۲۶ ۱۳۹۷/۱/۲۳
بله مطلب و نقد مهمیه. ممنون از نویسنده.
ناشناس۳۰۳۹۹۷۱۴:۳۲:۱۱ ۱۳۹۷/۱/۲۶
لطفا نظرات را منتشر کنید....
ناشناس۳۰۳۹۹۸۱۴:۳۳:۱۵ ۱۳۹۷/۱/۲۶
آقای دکتر ترکمن به روز شدن نه بروز شدن!!! بهتر نه به تر!!!!
سروش کریمی۳۱۰۸۲۸۱۰:۵۸:۱۶ ۱۳۹۷/۲/۱
دوست عزیز. اول از همه ایشان آقای دکتر ترکی هستند نه ترکمن. دو اینکه رسم‌الخط نگارش برای شخصی درسطح ایشان اختیاری است نه دستور فرهنگستان. سه دیگر از قضا رسم‌الخط فرهنگستان نیزهمین است که ایشان نوشته‌اند. لطفا با بزرگان فرهنگ کشور محتاط‌تر سخن بگویید که مورد طعن قرارنگیرید.
yektanetتریبون

پربحث‌های دیروز

  1. چند نکته در باره یک توافق راهبردی

  2. چرا ترامپ با اروپا در افتاده است؟!

  3. عبدالعلی زاده: آماده مذاکره مستقیم با آمریکا هستیم/ شاید ۲ تا ۳ ماه بعد از شروع مذاکرات به توافق برسیم/آمریکا می تواند در ایران سرمایه گذاری کند

  4. اطلاعیه قوه قضاییه درباره قاضی حسینعلی نیری

  5. ۲ قاضی در دیوان عالی کل کشور مورد سو قصد قرار گرفتند/ ضارب خودکشی کرد

  6. پنج اصل برای موفقیت مذاکرات آمریکا با ایران

  7. ظریف: شب قبل از ملاقات دولت با رهبر انقلاب، تماس گرفتند و گفتند بیا، گفتم من نمی‌آیم، تکلیف من را معلوم کنید!/ گفتند با استعفای تو مخالفت می‌شود

  8. ستادکل اظهارات اخیر پیرامون سقوط بالگرد شهید رئیسی را رد کرد

  9. نامه مهم ربیعی به رییس جمهور: ما به اصلاحات سخت اقتصادی نیاز داریم

  10. پزشکیان: باید باور کنیم که می‌توانیم

  11. مجری شبکه من‌وتو: تعطیلی این شبکه برای ایرانیان پشیزی ارزش نداشت | جواد خیابانی را به مزدک میرزایی ترجیح می‌دهم

  12. پزشکیان برای حداد عادل حکم زد

  13. واکنش احمد زیدآبادی به ترور «مقیسه» و «رازینی»

  14. رفیقدوست: خیلی از نفوذی ها دستگیر شدند/ اگر به سوریه نمی رفتیم باید در زعفرانیه با داعش می‌جنگیدیم

  15. محسنی‌اژه‌ای: شهیدان رازینی و مقیسه از خدمتگزاران حقیقی مردم بودند

پربحث‌های هفته

  1. تمرین کشت بادمجان !

  2. جاه‌طلبی هسته‌ای عربستانی‌ها: اورانیوم را غنی‌سازی می‌کنیم/ زنگ خطر برای ایران به صدا درآمد؟

  3. مسلمانی ما و نامسلمانی آنها!

  4. تاکید عبدی بر گران‌کردن قیمت سوخت/ دلایل مخالفت برخی با FATF چیست؟/ هشدار تند نبویان به پزشکیان

  5. سخنان کوچک‌زاده در مجلس

  6. چند نکته در باره یک توافق راهبردی

  7. جلیلی: دولت شهید رئیسی بدون FATF نفت فروخت و واکسن خرید  

  8. تلاش برای ترمیم زخمی که دولت احمدی‌نژاد بر جای گذاشت

  9. چرا ترامپ با اروپا در افتاده است؟!

  10. لطفا جوگیر نشوید!

  11. هشدار «کسینجر» درباره کدخدا!

  12. وقتی حجاب از میان برود، سایر مرزهای اخلاقی فرو خواهد ریخت

  13. راه حل‌های طلایی برای ناترازی برق

  14. اف ای تی اف؛ بد فهمی یا بهانه؟! / انتقال پايتخت از تهران؛ غلط و غيرمعقول/ پایان دیپلماسی یکسویه با روسیه

  15. ظریف: داخل یک سکوی سانتریفیوژ خریداری شده در سازمان انرژی اتمی مواد منفجره بود

  16. فرمانِ امام علی(ع) برای تنبیه و تشهیرِ کارگزارِ خائن

  17. واکنش رئیس کمیسیون امنیت‌ملی مجلس به سخنان علم‌الهدی/ پیام مهم سپاه به دوستان و دشمنان/ سلبریتی‌نماهایی که بویی از فرهنگ نبرده‌اند

  18. عبدالعلی زاده: آماده مذاکره مستقیم با آمریکا هستیم/ شاید ۲ تا ۳ ماه بعد از شروع مذاکرات به توافق برسیم/آمریکا می تواند در ایران سرمایه گذاری کند

  19. بیانیه سپاه پاسداران در پی توافق آتش‌بس در غزه  

  20. مخالفت سردار کوثری با پیوستن ایران به FATF

  21. رئیس‌جمهور تاجیکستان به افتخار پزشکیان فرودگاه را گلباران کرد

  22. پاسخ قالیباف به فریاد و ناسزای یک نماینده؛ روی مواضع اصولی خود ایستاده‌ایم

  23. نامه ۱۲۰ نماینده مجلس به آملی‌لاریجانی: FATF هیچ فایده‌ای نداشته و راه‌های دورزدن تحریم را می‌بندد

  24. بن گویر: آتش بس شود از کابینه استعفا می‌دهم

  25. «فلاکت مسکن» را پایانی هست؟

آخرین عناوین