خلاصه‌ای از تاریخچه حماس

نام کامل حماس: جنبش مقاومت اسلامی (مخفف حرکت مقاومت اسلامی)

• بزرگ‌ترین گروه شبه‌نظامی اسلام‌گرای فلسطینی است.
• این جنبش از شاخه‌های اِخوان‌المسلمین است.

شعار جنبش حماس: شعار این جنبش در قالب لوگوی آن ترسیم شده است بدین معنا که تصویر مسجدالاقصی به عنوان نقشه کوچک فلسطین تصور شده است که توسط دو علم که در تصویر، به شکل یک نصف قوس دیده می‌شود، محافظت می‌شود.

زمان شکل‌گیری: 9 دسامبر سال 1987 میلادی/18 آ‌ذر سال 1366 شمسی

• اقدام جنایت آمیز یک راننده کامیون صهیونیست که در تاریخ 6 دسامبر 1987 یک دستگاه وانت کارگران عرب را در اردوگاه پناهندگان فلسطینی جبالیا زیر گرفت و چهار تن از فرزندان ملت فلسطین را به شهادت رساند، مثابه اعلان ورود به مرحله نوینی از جهاد و مبارزات مردم فلسطین بود و لذا پاسخ به این جنایات آشکار همانا اعلام بسیج عمومی بود.
• شکل‌گیری حماس در زمان انتفاضه اول (تظاهرات مردم فلسطین بر ضد رژیم صهیونیستی) اتفاق افتاد.
• انتفاضه اول فلسطین یا انقلاب سنگ، شکلی از اشکال اعتراض مردم فلسطین علیه اوضاع نابسامان مردم فلسطین در اردوگاه‌ها، افزایش بیکاری، تبعیض نژادی و سرکوب مردم فلسطین به دست دولت اسرائیل بود که انتفاضه سنگ نیز نامیده‌شد چون سنگ، ابزار اصلی استفاده شده در آن بود. همچنین کودکانی که سنگ پرتاب می‌کردند با نام کودکان سنگ شناخته می‌شوند.

موسس حماس: شیخ احمد یاسین که یک فعال فلسطینی بود.

• شیخ احمد یاسین در سال 2004 میلادی/ 1383 شمسی ترور شد.

رهبران حماس

• در ابتدا تا سال 2004 رهبری اولیه این جنبش بر عهده یک گروه هفت‌نفره به ریاست شیخ احمد یاسین بود.
• عبدالعزیز رِنتیسی، رهبر بعدی حماس بود که در همان سال 2004 کشته شد.
• سپس خالد مشعل رهبری حماس را برعهده گرفت.
• در سال ۲۰۱۷میلادی، اسماعیل هنیه رهبر این گروه شد.

هدف از تشکیل: آزادسازی سرزمین‌های اشغال شده فلسطین

محور اصلی اساسنامه حماس: تأکید بر ماهیت اسلامی فلسطین و آزادی سرزمین‌های اشغال شده، تعلق فلسطین به تمام امت اسلامی تا روز قیامت و مقابله با رژیم صهیونیستی

• در این اساسنامه ضمن جدایی یهودیان از صهیونیست‌ها، بر عدم دشمنی با یهودیان تأکید شده است.

اولویت فعالیت جنبش حماس: جنبش حماس اولویت فعالیت خود را بر تربیت افراد، خانواده و جامعه قرار داده است تا زمینه را برای تشکیل دولت اسلامی در فلسطین فراهم سازد.

• حماس در آغاز شکل‌گیری ایده‌ای برای مقابله با اشغال فلسطین نداشت؛ امّا بعدتر وارد مبارزه مسلحانه شد.
• فعالیت‌های حماس را سه نهاد اصلی هدایت می‌کنند: دفتر سیاسی، دفتر تبلیغاتی و دفتر نظامی. شاخه نظامی این جنبش معروف به گردان‌های عِزّالدین قَسّام در سال ۱۳۷۰شمسی/ ۱۹۹۱میلادی تأسیس شد.

منابع مالی حماس: این گروه، منابع مالی محدودی اعم از زکات و وجوه شرعی فلسطینیان دارد و با کمک مالی مسلمانان و کشورهای همسو با خود همچون عربستان، مصر، اردن، ایران و سودان اداره می‌شود.

مذهب اعضای آن: سنی

ورود به عرصه سیاست: سال 2005 میلادی / 1384 شمسی

• به‌عنوان اولین گروه اسلام‌گرای جهان عرب در انتخابات پیروز و وارد عرصه سیاست شد.

اولین پیروزی سیاسی: در انتخابات سال ۲۰۰۷ میلادی / 1386 شمسی با پیروزی بر گروه فتح به رهبری محمود عباس، اداره ناحیه نوار غَزه را به عهده گرفت.

رابطه جمهوری اسلامی ایران و حماس

ایران در سال ۱۹۹۱ میلادی / 1370 شمسی با توجه به اشتراک در اهداف، از حماس حمایت کرد. دامنه این حمایت‌ها تا تأسیس دفتر سیاسی در تهران و سفر رهبران حماس به ایران ادامه یافت.

مقاومت اسلامی حماس سعی می‌کند تا روابط خود را با گروه‌های شیعی چون حزب‌الله لبنان و دولت جمهوری اسلامی ایران حفظ کند و به دنبال روابط بهتر با دیگر کشورهای اسلامی همچون ترکیه و عربستان است.

جنگ‌های حماس و اسرائیل: از سال ۲۰۰۷، حماس و اسرائیل درگیر جنگ بوده‌اند.

جنگ‌هایی نظیر:

• محاصره نوار غزه
• جنگ غزه ۲۰۰۸–۲۰۰۹
• عملیات ستون دفاعی
• نبرد ۲۰۱۴ اسرائیل و غزه
• جنگ ۲۰۲۳ اسرائیل و حماس

حماس از نظر تاریخی خواستار تشکیل یک کشور فلسطینی اسلامی از جمله اسرائیل، کرانه باختری و نوار غزه بوده و راه‌حل تشکیل دو کشور را رد کرده‌است. حماس ملی‌گرایی فلسطینی را در چارچوب اسلامی ترویج می‌کند و از مبارزه مسلحانه علیه اسرائیل استفاده کرده‌است.

آمار رسمی تلفات اسرائیل و فلسطین: دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد گزارش کرد که در درگیری در جریان اسرائیل-فلسطین، از سال ۲۰۰۸ تا سپتامبر ۲۰۲۳، پیش از آغاز این جنگ گزارش شده ۶۴۰۰ فلسطینی و ۳۰۰ اسرائیلی کشته شده‌اند.

آرم جنبش حماس

آرم جنبش متشکل از عکسی از گنبد الصخره در وسط که نقشة کوچکی از فلسطین بر بالای آن قرار دارد و پرچم‌های قوسی شکل فلسطین گنبد را در برگرفته‌اند به گونه‌ای رسم شده‌اند که انگار آن را در آغوش گرفته‌اند بر پرچم سمت راستی عبارت لا اله الا الله و بر پرچم سمت چپی عبارت محمد رسول الله نوشته شده است. در قسمت زیرین گنبد عکس دو شمشیر به شکل ضربدر جای دارد و چارچوب زیرین قبه را تشکیل می‌دهند. کلمه فلسطین در بخش زیرین تقاطع دو شمشیر حک شده و عبارت حرکه المقاومه الاسلامیه ـ حماس ـ ( جنبش مقاومت اسلامی فلسطین ـ حماس‌ـ) نیز در قسمت زیرین آرم و بر روی نواری نوشته شده است.

ناگفته پیداست که عکس مسجد و عبارت لا اله الا الله و محمد رسول الله سمبلی از اسلامیت مسأله فلسطین بوده و ژرفای اعتقادی آن را نشان می‌دهد. در حالیکه خود نقشه بیانگر موضع اصولی و ثابت جنبش حماس در قبال درگیری موجود با صهیونیست‌ها بوده و اینکه هدف غایی این درگیری همانا آزاد سازی کل فلسطین با مرزهای مشخص شده در قیمومیت از لوث اشغالگری و نیز بیانگر مخالفت جنبش با محدود سازی آرمان فلسطین در محدوده سرزمین های اشغالی 1948 می‌باشد. و امّا دو شمشیر که چون همیشه در اندیشه عربی نشانگر توان و پاکی است.

جنبش حماس که درگیر کشمکش با اشغالگری است که به هیچ کدام از ارزش‌های انسانی پایبند نیست، توان و نیروی خود را بدون هیچ انحراف و انعطافی متوجه خصم حقیقی‌اش می‌کند.

امروزه جنبش حماس به عنوان نیروی شماره یک رو در روی پروژه صهیونیستی ایستاده است و برغم حملات فراگیر و خصمانه‌ای که با آن مواجه گردید، همچنان نیروی اساسی حافظ پویایی و تداوم آرمان فلسطین به‌شمار می‌رود و به همة احاد امت عرب و اسلامی و آزادگان جهان اطمینان می‌دهد که می‌توان در برابر پروژه صهیونیستی مقابله کرد و به أذن پروردگار آن را شکست داده و از میان برداشت.