مالیات بر ارزش افزوده یکی از مهم‌ترین مالیات‌های غیرمستقیم در ایران است و به طور مداوم تغییرات و به‌روزرسانی‌هایی در قوانین و مقررات آن ایجاد می‌شود. برای اطمینان از رعایت دقیق قوانین و جلوگیری از مشکلات مالیاتی، آشنایی با بخشنامه‌های مهم ارزش افزوده ضروری است.

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

اگر می خواهید بدانید مالیات بر ارزش افزوده چیست در ادامه با ما همراه باشید. مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر مصرفی است که بر ارزش افزوده یک محصول یا خدمت در هر مرحله از تولید یا توزیع آن اعمال می شود. به گفته شرکت خدمات مالیاتی داراکو این نوع مالیات بر افزایش ارزش یک کالا یا خدمت است.

کسب و کارها می توانند مالیات بر ارزش افزوده ای را که برای خرید ها پرداخت کرده اند به عنوان مالیات بر ارزش افزوده ای که از مشتریان دریافت می کنند مطالبه کنند. تفاوت میان آنچه که به عنوان مالیات بر ارزش افزوده فروش است با مالیات بر ارزش افزوده ای که به عنوان خرید است، مالیات بر ارزش افزوده قابل پرداخت به دولت است.

داراکو ارائه دهنده خدمات مالیاتی ذکر این نکته را ضروری می داند که مصرف کننده نهایی بار مالیات بر ارزش افزوده را تحمل می کند به این دلیل که نمی تواند آن را از کسی دریافت کند.

یک مثال ساده از زنجیره پرداخت ارزش افزوده را تصور کنید:

سازنده کالایی را به قیمت 1.000.000 تومان تولید می کند و آن را به قیمت 1.100.000 تومان با نرخ ارزش افزوده 10 درصد به عمده فروشی می فروشد که 100.000 تومان ارزش افزوده دریافت می کند.

عمده فروش با بسته بندی محصول و توزیع آن، به یک خرده فروش به مبلغ 1.210.000 تومان بعد از ارزش افزوده می فروشد که ارزش افزوده ای معادل 110.000 تومان دریافت می کند اما با توجه به اینکه به فروشنده 100.000 تومان بابت ارزش افزوده پرداخت کرده است و 110.000 تومان دریافت کرده است مابه التفاوت خرید و فروش به میزان 10.000 تومان به دولت باید پرداخت کند. و این موضوع تا زمانی ادامه پیدا میکند مصرف کننده نهایی خریدار باشد که در این صورت تمام مبلغ ارزش افزوده را پرداخت می کند.

به طور خلاصه، مالیات بر ارزش افزوده یک مالیات پیچیده با پیامدهای حسابداری قابل توجه است. کسب و کارها باید مالیات بر ارزش افزوده ورودی و خروجی را به دقت ردیابی کنند تا از بازگشت مالیات بر ارزش افزوده صحیح اطمینان حاصل کنند و از جرائم مالیاتی جلوگیری کنند.

چه کسانی باید مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کنند؟

کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که در ایران به فعالیت اقتصادی مشغول هستند و کالا یا خدمات مشمول مالیات عرضه می‌کنند، مکلف به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند.

مالیات بر ارزش افزوده در حسابداری

مالیات بر ارزش افزوده در حسابداری از اهمیت قابل توجهی برخوردار است زیرا دولت برای این موضوع وظایفی را در حسابداری الزامی دانسته که یکی از آنها اظهارنامه ارزش افزوده می باشد که کسب و کارها و اشخاص مشمول قانون ارزش افزوده مکلف به رعایت آن می باشند و باید هر سه ماه یک بار و تا 15 روز بعد از پایان هر فصل تحت عنوان اظهارنامه ارزش افزوده به دولت ارائه دهند. البته در سال 1403 و با توجه به سامانه مودیان این اظهارنامه ها به صورت پیش فرض آماده می شوند و وظایف مودیان مالیاتی بررسی آن و سپس اصلاح و تکمیل و تایید نهایی آن می باشد

اظهارنامه ارزش افزوده از زمستان 1402 به بعد با تغییرات بسیاری همراه بود. یکی از این موارد مربوط به اضافه شدن جداول و ردیف هایی در محاسبه مبلغ ارزش افزوده پرداختنی یا دریافتنی می باشد که در هر فصل حسابداران باید به این مقوله توجه ویژه ای داشته باشند چرا که تغییرات بسیار زیادی را می تواند در مبلغ ارزش افزوده داشته باشد.

در اظهارنامه های جدید ارزش افزوده تفاوت بسیار زیادی از جهت شناسایی مبالغ قابل پرداخت و یا اعتبار مالیاتی وجود دارد.

نقدی یا نسیه بودن صورتحساب های الکترونیکی

ارسال صورت حساب های الکترونیکی در سامانه مودیان به دو صورت قابل انجام است یکی به صورت نقد و دیگری به صورت نسیه. با توجه به این موضوع، قرار دادن پرداخت نقدی یا نسیه در هر صورتحساب در محاسبه ارزش افزوده قابل توجه است به این جهت که وقتی صورت حساب را به صورت نسیه ارسال می کنیم سازمان امور مالیاتی از شرکت فروشنده مطالبه مالیاتی ندارد به این دلیل که بر این باور است هنوز مالیات بر ارزش افزوده فاکتور فروش دریافت نشده است و از آن طرف هم برای خریدار اعتباری لحاظ نمی گردد زیرا طرف خریدار هم مبلغی بابت ارزش افزوده پرداخت نکرده است که برای آن اعتبار لحاظ شود، بنابراین یک بخش از اظهارنامه ارزش افزوده جدید سال 1403 مربوط به موارد نقد و نسیه می باشد که تعدیل کننده مبلغ پرداختی یا اعتبار مالیاتی برای شرکت ها و اشخاص می باشد.

از سوی دیگر یکی از موارد مهم در بخش اعتبار ارزش افزوده های دریافتی مربوط به حد مجاز فروش شرکت فروشنده می باشد که اگر فروشنده ای از حد مجاز خود بیشتر فاکتور فروش یا صورتحساب الکترونیکی صادر کند اعتبار آن برای شرکت خریدار لحاظ نمی گردد و در این شرایط شرکت فروشنده باید از سازمان امور مالیاتی تقاضای حد مجاز فروش داشته باشد که نیازمند گذراندن مراحلی است.

بنابراین اظهارنامه های ارزش افزوده فرمت جدید شرایط و قواعد کاملا متفاوتی با اظهارنامه های قدیمی دارد که اگر اطلاع کافی از این موارد نداشته باشید منجر به زیان های قابل توجه مالیاتی می گردد پس بهتر است با برون سپاری خدمات مالیاتی کسب و کارتان ریسک های مربوط به این موضوع را به حداقل برسانید.

شرکت خدمات حسابداری و مالیاتی داراکو دائما با بررسی قانون پایانه های فروشگاهی و دستورالعمل ها و آیین نامه های مربوطه، می تواند انتخاب مناسبی برای همراهی کسب و کار شما باشد.

انواع مالیات بر ارزش فزوده

مالیات بر ارزش افزوده برای انواع خاصی از کالاها و خدمات متفاوت است و می تواند نرخ های متفاوتی داشته باشد اما اگر تعبیر از انواع مختلف مالیات بر ارزش افزوده ماخد ارزش افزوده می باشد به صورت کلی یک نوع مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد و آن هم به قیمت فروش کالا اضافه می گردد.

مالیات بر ارزش افزوده 1403 چند درصد است؟

مالیات بر ارزش افزوده در سال 1403 یک درصد افزایش و به نرخ 10 درصد رسید که طبق قانون بودجه سال 1403 مقرر گردیده که از این یک درصد نرخ ارزش افزوده به منظور متناسب سازی حقوق بازنشستگان لشکری، کشوری و صندوق فولاد از محل منابع حاصل از این بند انجام شود.

تا قبل از سال 1403 نرخ مالیات بر ارزش افزوده 9 درصد بوده و در اظهارنامه های ارزش افزوده و فاکتور های فروش 9 درصد مازاد بر مبلغ کالا صادر می گردید.

کالاهای معاف از ارزش افزوده

مطابق با قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده مصوب 02/03/1400 و همینطور ماده 9 الی 12 قانون مربوطه برخی از کالاها و خدمات از مالیات و عوارض ارزش افزوده معاف هستند و دلیل این معافیت ها مربوط به سیاست های اقتصادی و اجتماعی و اهداف دولت هاست.

به عنوان مثال و با بررسی کارشناسان شرکت خدمات مالی داراکو یکی از دلایل اقتصادی معافیت برخی از کالاها به منظور کاهش هزینه های زندگی و کنترل تورم است .

یکی دیگر از دلایل اقتصادی معافیت کالاها از ارزش افزوده مربوط به حمایت از کالاهای تولید داخل نسبت به کالاهای وارداتی است که توانایی رقابت با کالاهای خارجی را داشته باشند و به رشد اقتصادی کشور کمک کنند.

از دلایل اجتماعی معافیت کالاها از ارزش افزوده نیز توزیع عادلانه درآمد می باشد که این مورد با معافیت مالیات بر کالاهای مصرفی مورد نیاز اقشار کم درآمد، به کاهش شکاف درآمدی و بهبود عدالت اجتماعی کمک می کند.

لیست کالاها و خدمات معاف از ارزش افزوده در قانون دائمی ارزش افزوده و در ماده 9 الی 12 گنجانده شده است و کسب و کارها می توانند با مطالعه مواد مربوط به قانون از این کالاها و خدمات اطلاع داشته باشند.

در برخی موارد در ماده 10 قانون ارزش افزوده علاوه بر اینکه از پرداخت مالیات و عوارض معاف هستند برای مالیات و عوارض خرید نهاده های آنها، کسب و کارها بستانکار از دولت می شوند و قابلیات استرداد دارند.

تاثیر مالیات بر ارزش افزوده بر قیمت کالاها و خدمات

مالیات بر ارزش افزوده کالاها و خدمات یکی از مهم ترین منابع مالی دولت ها می باشد و طبیعتا به طور مستقیم در قیمت نهایی کالا یا خدمات تاثیر می گذارد.

با توجه به اینکه مالیات ارزش افزوده باعث افزایش مبلغ نهایی می شود بنابراین این افزایش باعث افزایش هزینه پرداختی بیشتر برای خرید کالا می گردد که منجر به افزایش بهای تمام شده محصول و خدمت می شود و یکی دیگر از تاثیرات ارزش افزوده انتقال بار مالیاتی به مصرف کننده می باشد زیرا مصرف کننده نهایی علاوه بر مبلغ کالا ارزش افزوده را نیز پرداخت می کند.

مالیات بر ارزش افزوده برای دولت باعث افزایش درآمد می شود و همینطور منجر میشود تولید کننده راغب به تولید داخل شود از طرف دیگر باعث کاهش قدرت خرید مصرف کنندگان و افزایش تورم و کاهش رقابت پذیری کالاهای داخلی در بازارهای جهانی میگردد.

جمع بندی

مالیات بر ارزش افزوده از مهم ترین منابع مالیاتی دولت می باشد که منجر به افزایش درآمد دولت می شود. ارزش افزوده به مالیاتی گفته می شود که در نهایت از مصرف کننده نهایی دریافت می شود و باعث فشار بیشتر به مصرف کننده نهایی می شود. کسب و کار ها و تمامی اشخاصی که کالاهای غیر معاف خود را به فروش می رسانند ملزم هستند به صورت فصلی و تا 15 روز تا پایان هر فصل اظهارنامه ارزش افزوده خود را در درگاه ملی خدمات مالیاتی ابراز کنند که البته با توجه به اجرایی شدن سامانه مودیان و قانون پایانه های فروشگاهی ارسال اظهارنامه ارزش افزوده تسهیل شده است و از طرف دیگر جداول بسیاری به اظهارنامه الحاق شده که رعایت هر کدام از آن جداول از اهمیت بالایی برخوردار است و منجر به کاهش جرائم موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده می شود و نرخ مالیات و عوارض نیز در سال 1403 برابر با 10 درصد می باشد که مصرف کننده نهایی ملزم به پرداخت نهایی آن به دولت است.