«مه‌لقا»؛ شهرام خلج؛ نشر چشمه تلخی‌های بی پایان

ثریا بیگدلی،   4021227104

داستان زنانی که علیرغم موانع فرهنگی و اجتماعی طاقت‌فرسا در جهت بقای خود تلاش‌های فراوان کرده‌اند، گرچه به وسعت تاریخ جریان داشته و شامل اکثریت قریب به اتفاق زنان می‌شده، اما چنان تنوعی داشته که هرگز رنگ تکرار به خود نگرفته است. هر زنی با تجارب منحصربه‌فردش به گونه‌ای به این تنوع شکل بخشیده و سهمی در ماندگاری تصویر زنان سخت‌کوش داشته است.

«مه‌لقا»

نوشته: شهرام خلج

ناشر: چشمه، 1402

275 صفحه، 230000 تومان

 

***

 

داستان زنانی که علیرغم موانع فرهنگی و اجتماعی طاقت‌فرسا در جهت بقای خود تلاش‌های فراوان کرده‌اند، گرچه به وسعت تاریخ جریان داشته و شامل اکثریت قریب به اتفاق زنان می‌شده، اما چنان تنوعی داشته که هرگز رنگ تکرار به خود نگرفته است. هر زنی با تجارب منحصربه‌فردش به گونه‌ای به این تنوع شکل بخشیده و سهمی در ماندگاری تصویر زنان سخت‌کوش داشته است. جبر جغرافیایی نیز بر این مسأله بی‌تأثیر نبوده و اغلب اشکال متفاوتی از رنج و ناکامی را برای زنان رقم زده است، چندان‌که در بعضی سرزمین‌ها مصائبی که بر سر زنان آمده و آن‌ها را از روال طبیعی و سالم زندگی بازداشته بسیار چشمگیرتر و دردناک‌تر بوده است. شهرام خلج در رمان «مه‌لقا» زندگی یکی از همین زنان را به تصویر کشیده است.

ماجراهای کتاب در یک اقلیم خاص و در دهه‌ی پنجاه شمسی رخ می‌دهد و به تناسب چنین موقعیتی معضلات هم شکل متفاوتی پیدا کرده‌اند. در نگاه اول به نظر می‌رسد بن‌مایه‌ی داستان را کلیشه‌ی «زن سرخور» بسازد که در میان بسیاری از اقوام و اقالیم ممکن است همچنان اعتبار داشته باشد. اما هرچه رمان پیش می‌رود پیچیدگی‌ها و ملاحظات خاصی به آن اضافه می‌شود که به سادگی نمی‌توان درباره‌ی آن‌ها قضاوت کرد. این که عقیده‌ای خرافی بتواند سرنوشت یک انسان را تغییر دهد، مسأله‌ی چندان تازه‌ای نیست و همواره در میان نوع بشر به گونه‌های مختلف جاری بوده است، اما این که کسی بکوشد خود را از دور باطل خرافه و تحقیر بیرون بکشد، اتفاقی است که می‌تواند داستانی درخور تأمل را رقم بزند. داستان مه‌لقا از این گونه داستان‌هاست و شخصیت اصلی آن در تقلایی نفس‌گیر با هر آن‌چه که حق زندگی عادی را از او سلب می‌کند به مبارزه برمی‌خیزد.

مه‌لقا شخصیت اصلی رمان است و از همان بدو تولد تلخی‌های بی‌پایانی را تجربه می‌کند. مادر مه‌لقا که زنی سرآمد از نظر زیبایی و متانت است، در هنگام زایمان می‌میرد و طبق عادت مرسوم مردم آبادی، فرزند نورسش را مسئول مرگ او می‌دانند. کسی به جز پدربزرگ و مادربزرگ و مامایی که خاله‌ نذری نام دارد و بسیار دلسوز و پیگیر مسائل خانواده‌ی مه‌لقاست، او را نمی‌پذیرد و همه زبان به لعن و نفرین او می‌گشایند. از نظر تمامی اطرافیان، او مسبب مرگ مادرش شده و نحس و بدطالع است. 

مرگ مادر و سرخوردگی و عزلت‌گزینی پدر، از مه‌لقا دختری تنها و بی‌پناه می‌سازد، اما خاله نذری تلاش می‌کند او را از نگاه ملامت‌گر و آزاردهنده‌ی دیگران در امان نگه دارد. از همان لحظه‌ی مرگ مادر مه‌لقا، که خانواده درگیر سوگ و اندوه می‌شود، خاله نذری درصدد است به هر ترتیبی دخترک نوزاد را نگه دارد و از هیچ کوششی فروگذار نمی‌کند. این زن از برادرزاده‌اش می‌خواهد که دایه‌ی نوزاد شود و به او شیر دهد تا زنده بماند. 

طالع نحس همواره با مه‌لقا همراه است و مردم با رفتار‌های خود به این بدشگونی دامن می‌زنند. آن‌ها هرگز این دختر را رها نمی‌کنند و مدام با نیش و کنایه بر رنج تنهایی و طردشدگی او می‌افزایند. آن‌ها لقب «لقا جنی» را روی او می‌گذارند و در کوی و برزن، مدرسه و خانه، همه‌جا انگشت تمسخر به سویش می‌گیرند. در عین‌حال در موقعیت‌های مختلف برای این‌که نحسی او دامن‌شان را نگیرد از مه‌لقا دوری می‌کنند. بزرگ شدن در محیطی که هرگز از نگاه ملامت‌گر اطرافیان خالی نمی‌شود، برای مه‌لقا بسیار دشوار و طاقت‌فرساست. خاله نذری به همین‌خاطر نگران دخترک است و سعی در محافظتش دارد.

داستان به گونه‌ای، بیوگرافی مه‌لقا به شمار می‌آید و زندگی او را از آغاز تا بزرگسالی و زمانی که در پی رسیدن به ثبات و امنیت عاطفی است پی می‌گیرد. او زیبایی و جذابیت فریبنده‌ای دارد و شاید همین نکته است که بسیاری از افراد را درباره‌ی او به اشتباه می‌اندازد. اغلب آدم‌ها تصور می‌کنند که درخشش چهره‌ی او نه ناشی از یک زیبایی معمولی، بلکه نشأت‌گرفته از یک نیروی جادویی و اهریمنی است و همین مسأله به دشمنی آن‌ها با مه‌لقا دامن می‌زند. آن‌ها اتفاقات تصادفی بسیاری را به مه‌لقا و حضور بدیمن او نسبت می‌دهند و بدین ترتیب کارنامه‌ای حجیم از نحسیِ او می‌سازند. به‌علاوه، عموم مردم اعتقاد دارند که دچار نوعی جنون است و این موضوع را بارها در رفتارش ثابت کرده است. او را همراه و رفیق و جنیان می‌دانند و تلاش دارند یا جن را از وجودش دور کنند یا از او حداکثر فاصله‌ی ممکن را بگیرند. به همین خاطر مه‌لقا بلوغ، ازدواج و زندگی زناشویی پرفراز و نشیبی را طی می‌کند.

اما آن‌چه موقعیت شخصیتی مانند مه‌لقا را از کلیشه خارج می‌سازد و به داستان جذابیتی متفاوت می‌بخشد کوششی است که او برای عبور از این شرایط از خود نشان می‌دهد. مه‌لقا شجاع و تیزهوش است و از همان اوان کودکی با افراد آزارگر می‌جنگد و در این راه از هیچ نوع مبارزه‌ای روی‌گردان نیست. به طور نمونه، در کودکی ماری را به جان پسرکی می‌اندازد که او را به شدت تحقیر کرده است. به همین روال در نوجوانی و بزرگسالی نیز می‌کوشد زندگی مستقل و امن و عاری از تنشی برای خود بسازد، هرچند تقدیر ناملایمات فراوانی را برای او رقم زده و هیچ چیز آن طور که انتظار می‌کشیده پیش نمی‌رود. مه‌لقا باید از هزارتوی مصائب عبور کند و از خطرات بی‌شمار سر سلامت به در ببرد، زیرا سایه‌ی نحس جنونی که به او نسبت داده‌اند به راحتی از سرش کم نمی‌شود و هر لحظه اتفاقی تازه می‌آفریند.

yektanetتریبون

پربحث‌های اخیر

پربحث‌های دیروز

  1. ترس و ناامیدی در پیام اخیر نتانیاهو

  2. معاون رئيس جمهور: قانون عفاف و حجاب جزو اولویت‌های دولت نیست

  3. انتقاد شدید کیهان از معاون حسن روحانی

  4. آملی لاریجانی: ۴۰ بند FATF در کشور در حال اجراست

  5. آتش سوزی ناو هواپیمابر آمریکایی بعد از اصابت موشک های یمنی

  6. ترامپ به دنبال چیست؟!

  7. عیان‌شدن ماهیت انقلاب ژینا توسط نتانیاهو/ افشاگری قاضی پرونده عباس پالیزدار/ مگر میزی برای مذاکره با آمریکا وجود دارد؟

  8. «بی‌بی» در مخمصه

  9. سخنگوی دولت: هیچ مافیایی توان ایستادگی مقابل وفاق مردم ایران را ندارد

  10. ویروس مسری «بچه پولدارها» !

  11. غول های فناوری و کیک قدرت !

  12. قاضی پرونده پالیزدار : او به دنبال مطرح شدن است

  13. رقابت ایران‌درباشگاه فضایی‌جهان/شمارش‌معکوس برای پرتاب سامان

  14. گروسی وارد تهران شد

  15. حزب الله پس از نصرالله

  16. نامه وزیر اصلاحات به وزیر راه؛حمزه شکیب را برکنار کنید!

  17. پنتاگون: کشتی‌های جنگی ما به شدت مورد حمله قرار گرفتند

  18. وزیر نفت: هزینه بنزین سوپر متناسب با هزینه واردات خواهد بود

پربحث‌های هفته

  1. دستاورد‌سازی برای دولت با قطع برق !

  2. یک یادآوری مهم به ظریف

  3. روحانی، مقصر کمبود برق و گاز است/ قطعی‌بودن شوک تورمی با سیاست‌های همتی/ واکنش سعید مرتضوی به ادعاهای پالیزدار

  4. دوران ترامپ و گام های کليدی در بازدارندگی هسته‌ ای ایران

  5. شگرد جدید تاکسی‌های اینترنتی برای افزایش هزینه سفر

  6. مازوت سوزی ، قطع برق و باقی قضایا !

  7. ترس و ناامیدی در پیام اخیر نتانیاهو

  8. سندورم ALS اپوزیسیون

  9. معاون رئيس جمهور: قانون عفاف و حجاب جزو اولویت‌های دولت نیست

  10. باتلاق «بی بی»

  11. پزشکیان می‌داند که با چه کسی دیدار کرده؟/ زمزمه‌هایی درباره ممنوعیت دوباره واردات آیفون/ سایه تهدید رسایی بالای سر یک وزیر دولت

  12. محمود عباس: غزه در معرض نکبت دیگری قرار دارد

  13. افتتاح کلینیک ترک بی‌حجابی؟!

  14. آزمایش موشک قاره‌پیما توسط ایران؟/ گلایه‌های تند و تیز هاشمی از دولت پزشکیان/ ارتباط قطعی برق و برجام به‌ روایت یک نماینده مجلس

  15. سردار موسوی: پایگاه‌ها‌ی ‌موشکی را در عمق کشور توسعه دادیم

  16. نقاب هایی که وزارت بهداشت بر صورتش می زند!

  17. حد و مرز شفاف‌سازی اخبار تا کجاست؟

  18. میلیونها اتباع از یارانه استفاده می کنند/هیچ کمک بین المللی انجام نمی شود

  19. آیا ترامپ واقعا سر عقل آمده؟!

  20. آهای آقا و خانم سلبریتی! 

  21. پزشکیان در جلسه شورای عالی فضای مجازی: ادامه فیلترینگ قابل قبول نیست  

  22. ۳ نکته در مورد رویکرد احتمالی دولت ترامپ نسبت به ایران

  23. برهنگی مدعیان «زن زندگی آزادی»، صدای «من و تو» را هم درآورد !

  24. انتقاد شدید کیهان از معاون حسن روحانی

  25. ۴ میلیون تومان هزینه یک باک بنزین سوپر

آخرین عناوین