دکتر علی بیت اللهی در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به رخداد پدیده فرونشست در حوالی میدان ونک گفت: امروز جمعه ۵ مرداد در مسیر شمال به جنوب خیابان ولیعصر جنب میدان ونک، فرونشست ناگهانی که اصطلاحا به آن ریزش زمین هم تلقی می شود، رخ داد که با توجه به شواهد سطحی از نوع فروریزش های طولی است.
وی فرونشست طولی ایجاد شده در میدان ونک را ناشی از آب شستگی جریانی زیر سطحی دانست و اظهار کرد: این پدیده در زیر رویه آسفالتی خیابان ولیعصر رخ داد و نفوذ جریان آب و آب شستگی، موجب ریزش ناگهانی در زیر سطحی شده است.
بیت اللهی در خصوص جزئیات این پدیده توضیح داد: به دلیل نفوذ آب و فرسایش تونلی، یک تونلی را در زیر معبر ایجاد و در نهایت رویه آسفالتی ریزش ناگهانی کرده و طبق گزارش منتشر شده خوشبختانه تنها یک نفر مصدوم شده است که این کاهش تلفات و خسارات به دلیل ترافیک کم این منطقه بوده و به حادثه منجر به فوت تبدیل نشده است.
رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، پدیده میدان ونک را ناشی از عواملی چون گسیختگی لوله آب و نشت جریان آب عنوان کرد و یادآور شد: در شهر تهران بیش از ۶ تا ۷ گزارش در خصوص فرونشست های ناگهانی را منتشر کردیم که عمدتا به دلیل حفاری های زیر سطحی و یا به دلیل نشت آب و جریان زیر سطحی و بیشتر از همه به دلیل وجود رشته قنوات قدیمی رها شده است که متاسفانه خطر جدی در ساختگاه تهران تلقی می شود.
وی خاطر نشان کرد: طبق برآوردهای ما بیش از ۵۵۰ کیلومتر رشته قنوات در بستر تهران و نزدیک به ۵۰ هزار حلقه چاه قنات شناسایی شده و بخش عمده ای از آنها شناسایی نشده است. همه این رشته قنوات از شمال به جنوب است.
بیت اللهی با تاکید بر اینکه اگر این حوادث به دقت مورد توجه قرار نگیرند، احتمال رخداد آن بیشتر است، نمونه این حوادث را در بالای میدان انقلاب و ابتدای خیابان کارگر شمالی عنوان کرد که فروریزش سطحی را به همراه داشته است.
وی اضافه کرد: چنین حوادثی هر چند که تلفات جانی نداشته است ولی با توجه به زمان وقوع و اهمیت معابر پر ترافیک می تواند خطرزا باشد از این رو شناخت زیر سطح شهر تهران و شناسایی حفرات، پر کردن و ترمیم آنها، صیانت از قنوات و جلوگیری از ریزش های ناگهانی قنوات امیدوارم مورد توجه مسوولان قرار گیرد.
این محقق حوزه مخاطرات نمونه دیگر این پدیده را در شهر اصفهان دانست که به کرّات تکرار و گزارش های آن منتشر شده است، گفت: در تهران نیز شاهد رخدادهای فروریزش نیز هستیم به گونه ای که در جنوب تهران شاهد فروریزش های تدریجی و گسترده را داریم و همه این پدیده ها به شریان های حیاتی زیر سطحی مانند لوله های فاضلاب، لوله های انتقال اب و نفت، بنزین و گازی وابسته است که موجب تنش در زیر سطحی و گسیختگی سطحی می شوند و فرو ریزش و فروچاله ها را به دنبال خود دارد.
بیت اللهی تاکید کرد: بستر شهر تهران به دلیل وجود شبکه آب بسیار قدیمی که بخشی از شعب اصلی آنها شناسایی نشده در حالی که عمر برخی از این خطوط انتقال بالای ۶۰ سال است. با توجه به رخداد پدیده فرونشست و وجود قنوات قدیمی و مهمتر از همه ارتعاشات ناشی از ترافیک که هر آن لایه های سطحی را با ریزش همراه می کند، همواره یک محیط پر خطری ایجاد می شود که نیاز است طی یک برنامه مشخصی، ساختگاه تهران اسکن شود و عملیات ترمیم این ساختگاه صورت گیرد.
مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه تاکنون فرو نشست ها در جنوب تهران بوده و اکنون به شمال تهران گسترش یافته است، اظهار کرد: در امتداد خیابان مولوی- سه راه خیام به صورت دومینووار چندین فروریزش رخ داد و بعد از آن در بخش میانی در سمت میدان انقلاب رخ داد.
وی اضافه کرد: در بخش های شمالی نیز حادثه فرونشست خیابان پیامبر رخ داد و بعد از آن در خیابان شهران گزارش شد که در خیابان شهران فرونشست همراه با انفجار خط لوله گاز همراه بود.
به گفته وی، پدیده فرونشست خیابان شهران به دلیل حفاری های مترو بود ولی در خیابان پیامبر به دلیل وجود رشته قنواتی بود که مسدود شده و آب شستگی موجب شد که کف خیابان پیامبر شکاف برداشت و یک خودرو به طور کامل در آن افتاد.
بیت اللهی افزود: بالاتر از این محدوده نیز فرو ریزش هایی رخ داد که در حوالی تجریش بود ولی ابعاد آن کوچک بوده و مشکل ساز نبوده است و همه این پدیده ها نشان می دهد که ساختگاه تهران بر روی یک بستر آبرفتی نسبتا ناپایداری قرار دارد و عوامل متعددی در افزایش مخاطرات آن نقش دارند؛ از یک سو خطوط انتقال با قدمت بالا که در اثر گسیختگی و ترکیدگی، با آب شستگی های عجیبی همراه می شوند که فروریزش را موجب می شود و از سوی دیگر وجود رشته قنوات نیز این امر را تشدیده کرده است.
وی گودبرداری ها و انسداد قنات های قدیمی را از دیگر مخاطرات شهر تهران نام و گفت: با این قنات های قدیمی آب از سمت شمال به جنوب هدایت می شد ولی به دلیل انسداد این مسیر از طریق گودبرداری ها و ساخت ساختمان های بلند مرتبه همراه با زیر زمین های چندین طبقه، آب پشته می کند و اطراف خود را در زیر زمین شست و شو می دهد و مواد خاک را با خود می برد و در نهایت حفرات زیادی را ایجاد می کند که به صورت فرونشست و فروریزش خود را نشان می دهد.
بیت اللهی با تاکید بر اینکه نیاز است تا مطالعات در این زمینه عمیق شود، خاطر نشان کرد: در این زمینه قوانین متقنی نداریم. کلیه قنواتی که پتانسیل ریزش دارند در سند، مالکیت خصوصی دارند ولی از آنجایی که مسدود شده اند، این قنات ها رها شده اند و مسوولیت نگهداری و صیانت آنها قانونا مشخص نیست. این از جمله مشکلاتی است که باید به آن رسیدگی شود و جا دارد که در دولت و شهرداری به منظور ارتقاء ایمنی شهر تهران به آن رسیدگی شود.
