انتشار گزارشی مخدوش از نتایج موج سوم پیمایش ارزشها و نگرشهای ایرانیان درباره حجاب در هفته گذشته با تحلیلها و تفسیرهای فراوانی مواجه شده است.
این‌گزارش مخدوش که نتیجه تفسیرهای شخصی، جهتدار و دلبخواهانه آقای محمد مالجو است بی آنکه با اصل نتایج پیمایش تطبیق داده شود بسرعت در شبکه های اجتماعی بازنشر شده و متاسفانه برخی رسانه ها نیز آن را به عنوان نتایج این پیمایش منتشر کرده اند.
بزرگترین اشتباه رسانه ها مخصوصا رسانه‌های اجتماعی، اشتباه گرفتن نمودارهای استخراج شده آقای مالجو بر اساس تفاسیر و برداشتهای اشتباه وی با نمودارهای خروجی پیمایش است. به عبارتی نامبرده که خود اذعان دارد با حرکت اعتراضی دختران خیابان انقلاب به حجاب اجباری به تمامی همدلی دارد در یک اشتباه فاحش، یافته های پژوهش را تفسیر شخصی و دلبخواهی کرده و آن را به نمودارهایی تبدیل کرده که بسیاری از مخاطبان در نگاه اول، آن نمودارها را به عنوان یافته های قطعی پیمایش تصور کرده اند.
در ادامه برخی رسانه های اجتماعی عمدا یا سهوا با حذف توضیحات نویسنده که استدلالهای خود را برای این تفسیر شخصی نگاشته، نمودارهای مخدوش را به عنوان یافته های پیمایش ارزشها و نگرشهای ایرانیان به مخاطبان عرضه کرده اند.
اگرچه دکتر محمد رضا جوادی یگانه مدیر طرح پیمایش نگرشها و ارزشهای ایرانیان چند روز بعد با انتشار مقاله ای توضیحات کاملی درباره یافته های پیمایش در بخش حجاب ارائه کرد اما به دلیل پرهیز وی از تفسیر نتایج، برخی رسانه های کم دقت و خوانندگان کم‌حوصله آنها متوجه اشتباه فاحش آقای مالجو در ارائه تفسیرهای شخصی خود به عنوان یافته های پیمایش نشدند.
تفسیر اشتباه
در موج سوم پیمایش ارزش ها و نگرش های ایرانیان دو سوال در مورد موضوع حجاب وجود دارد. در بخش 8-5 زیرفصلِ «برخورد با ناهمنوایی اجتماعی» در پاسخ به این پرسش که شما در برخورد با بدحجابی خانم ها چه کار می کنید؟
10.5 درصد از پاسخگویان گزینه «اشکالی ندارد» را انتخاب کرده اند. 67.2 گفته اند «مخالفم ولی کاری ندارم»، 17.5 درصد گزینه «تذکر می دهم»، 1.2 درصد گزینه «به مراجع ذی‌صلاح اطلاع می‌دهم» و 2.9 درصد گزینه «برخورد می‌کنم» را انتخاب کرده اند.
بسیار واضح است که در این سوال، اساسا درباره الزامی بودن حجاب و یا اختیاری بودن آن سوال نشده است. اما نویسنده با توسل به سوالی دیگر درباره واکنش افراد به «برگزاری مهمانی و جشن‌های مختلط»، «با قطعیت» نتیجه گرفته که افرادی که گزینه «مخالفم ولی کاری ندارم» را انتخاب کرده اند، طرفدار حجاب اختیاری بوده اند!
این در حالی است که نویسنده سوال مهمتری که در بخش 8-4 ذیل «دین و جامعه» درباره اعتقاد مردم به ضرورت حجاب پرسیده شده را رها کرده و اصلا به آن اشاره ای نکرده است. در این بخش از مردم سوال شده «تا چه اندازه با این نظر که همه خانم ها باید حجاب داشته باشند، حتی اگر به آن اعتقاد نداشته باشند موافق یا مخالفید؟» 18.5 درصد از پاسخگویان گزینه «کاملا موافق»، 34.4 درصد گزینه «موافق»، 24.8 درصد «تا حدودی»، 15.6 درصد «مخالف» و 6.4 درصد گزینه «خیلی مخالف» را انتخاب کرده اند.
این داده ها نشان می دهد 52.9 درصد از پاسخگویان موافق یا کاملا موافق بوده اند که همه خانم ها باید حجاب داشته باشند، حتی اگر به آن اعتقاد نداشته باشند.
آیا می توان از این داده ها نتیجه گرفت 52.9 درصد از مردم موافق حجاب اجباری هستند؟ لزوما خیر. آنچه می توان از این داده ها فهمید آن که بیش از نیمی از مردم معتقدند زنان باید حجاب را رعایت کنند اما ممکن است لزوما موافق برخورد قهری حکومت با بی حجابی نباشند. شبیه اینکه من معتقدم همه افراد باید از مصرف سیگار خودداری کنند، حتی اگر به مضر بودن آن اعتقاد نداشته باشند، در عین حال موافق برخورد قهری با مصرف کنندگان سیگار هم نیستم.
