«زندگی شهری»

نویسنده: برگزیده جایزه ا.هنری

ترجمه:  علی فامیان

ناشر: کتاب نیستان، چاپ اول 1400

288 صفحه، 69000 تومان

****          

کتاب «زندگی شهری» مجموعه داستان‌های کوتاه برگزیده جایزه ا.هنری در سال  1997 است. در قالب این جایزه از سال 1919، هر ساله بیست داستان کوتاه برتر منتشر شده در نشریات آمریکایی به خوانندگان معرفی می‌شود. بر اساس مقدمه کتاب اصلی، در این مجموعه شاهد تغییراتی عمده هستیم. پس از سی سال سردبیریِ ویلیام آبراهامز در انتخاب داوران و گردآوری داستان‌ها، این مسئولیت به لری دارک واگذار شده است. سردبیر جدید تعداد نشریات مطالعه‌شده را افزایش داد و لذا برای انتخاب داستان‌های این مجموعه بیش از سه هزار داستان کوتاه انگلیسی منتشر شده در نشریات آمریکای شمالی مطالعه شد. برای نخستین بار نشریات و نویسنده‌های کانادایی نیز مدّ نظر قرار گرفتند و از همین رو، در کتاب حاضر آثار آلیس مونرو و کارول شیلدز را هم می‌خوانیم. 

«زندگی شهری» داستان شماره یک این مجموعه است که توسط مری گوردن به رشته تحریر درآمده است. این داستان به مثابه پنجره‌ای است مشرف به انتهای یک کوچه خاکی و البته مشرف به یک شخصیت به نام بئاتریس که از خانه ای بی‌هویت در ناکجاآباد گریخته و پس از ازدواج و تشکیل خانواده از یکی از شلوغ‌ترین مکان‌های شهری سردرمی‌آورد. مواجهه او با جمعیت بی نام و نشان شهر ابتدا به او احساس امنیت می دهد، اما اندکی بعد با چالش‌های زندگی شهری آشنا می‌شود.، چالشی که برای بسیاری صرفاً یک برخورد ساده می نماید اما او را دچار وضعیتی بغرنج می‌کند.

دومین داستان، «آبشارها»، اثر جرج ساندرز است؛ روایت دو بازندۀ درخودفرورفته که در حاشیه رود قدم زده و دو دختر گرفتار را به سوی آبشار مشایعت می‌کنند. داستان سوم «گفت‌وگوی کرم‌ها» به قلم لی کی. آبوت است. سرگذشت مواجهه مردی با بشقاب‌پرنده‌ها و این که چنین مواجهه‌ای تا چه می‌تواند بر دیگران تأثیر بگذارد. موضوع پنهان‌کاری دولت فدرال و فرصت‌طلبی مقامات ایالتی و شهری و تبعات روحی شخص و خانواده‌ای که با یک آزمایش تسلیحاتی مواجه شده‌اند به خوبی به تصویر کشیده شده است. نوع ارتباط شخصیت اصلی داستان با پدرش- که به دلیل مواجهه با به‌اصطلاح موجودات فضایی دچار اختلال روانی شده- بسیار هنرمندانه توصیف شده است. 

جان بارث «آیا داستان را دنبال می کنید؟» را نوشته است تا ضمن عرضه داستانی ورای داستان دیگر، خواننده را مجبور کند تا در خصوص زمان و مکان قصه‌ها و همچنین زمان و مکان خودش بیاندیشد و دوباره بیاندیشد. طرح دو داستان در دل یکدیگر و پیگیری آنها و تمرکز بر همانندی‌های شخصیت‌های دو داستان به گونه‌ای ظریف و سرگرم‌کننده ارائه شده است. مباحث فیزیک، مکانیک و نجوم و محاسبات ریاضی و اعداد سرسام‌آور مربوط به گردش زمین چیزی از ادبیت این داستان کم نمی‌کند. 

داستان «عشق یک زن خوب» اثر آلیس مونرو حول و حوش یک قتل مرموز می‌چرخد. مونرو با این دستمایه به توصیفی جامعه‌شناختی از مردمان یک شهر کوچک در کانادا می‌پردازد و همزمان موضوع اخلاق و عذاب وجدان را به گونه‌ای درخشان به تصویر می‌کشد. قلم مونرو در توصیف شخصیت‌ها و اعمال و کردارشان و نیز کنش‌ها و واکنش‌های کلامی میانِ آنها مثال‌زدنی است. 

در داستان «دوکلاغ» اثر کارولین کوک با شخصیتی فراموش‌نشدنی آشنا می‌شویم. تاد، مردی حدوداً شصت‌ساله با رفتاری کودکانه که مدام سیگار می‌کشد و عاشق بستنی شکلاتی است. همسرش برای کنترل به آزمایشگاه می‌رود و تاد را به برادرش می سپارد. برادر- راوی داستان- گزارشی از نگهداری نیم‌روزه تاد را ارائه می‌دهد. گزارشی تلخ و ناگوار. «صورت‌گربه‌ای» به نویسندگی آرتور بردفورد قصه‌ای ساده و سرگرم‌کننده دارد و خواننده را با زنجیره‌ای از حوادث ریز و درشت به دنبال خود می‌کشد. آشنایی راوی داستان با سگ‌های ناقص‌الخلقه باعث می‌شود او با آدم‌هایی عجیب آشنا شود. مری گیت اسکیل با داستان «دلداری» خواننده را با عمیق‌ترین ترس‌های آدمی آشنا می‌کند و نشان می‌دهد آدم‌ها در صمیمی‌ترین روابط خود با چه گره‌های پیچیده‌ای کلنجار می‌روند. در این داستان بار دیگر درمی‌یابیم که رویدادی در کودکی تا چه اندازه می‌تواند بر خلقیات و کردار یک بزرگ‌سال تأثیر بگذارد. دانیل بخاطر مادر آسیب‌دیده‌اش نیاز به دلداری دارد و ژاکی، شریک زندگی‌اش به واسطه آسیب‌هایی که در کودکی دیده نمی‌تواند به موقع و بجا او را دلداری دهد. داستان «درخت عطر شفابخش» قصه‌ای تکان‌دهنده از بی‌رحمی آدم‌هایی است که خود مستحق رحم و شفقت‌اند. یک کارگر در یک پروژه راه‌سازی شاهد سقوط هواپیمای مسافربری است. ناگهان تمام کارگران به محل سقوط می شتابند تا با اسکناس‌ها و جواهر و اشیای بجامانده از اجساد آن سانحه هوایی برای خود آینده‌ای روشن بسازند. دبرا آیزنبرگ با داستان «پریان دریایی» دنیا و اتفاقات آن را از زاویه نگاه یک دختربچه عرضه می کند. کودکانی گرفتار قراردادهای اجتماعی بزرگسالان که ناچارند تحمل کنند و دم نزنند. داستان «آینه» اثر کارول شیلدز دنیایی بدون آینه را توصیف می‌کند که با تصمیم یک زوج سالمند خلق می‌شود. برای این زوج، کنار گذاشتن آینه در خانه تابستانی نوعی ریاضت به شمار می‌آید، مانند حذف گوشت از رژیم غذایی یا تماشا نکردن تلویزیون. البته در لایه‌ای عمیق‌تر از داستان، حذف آینه باعث می‌شود زن و مرد بیشتر به خود و گذشته خود بنگرند و بکوشند رویدادهای نه چندان خوشِ گذشته را مرور کنند. در داستان «تاکسی‌سواری» یک راننده تاکسی شهر واشنگتن، پیرزنی-روای قصه- را سوار می کند و حاصل گفت‌وگویشان تصویری سینمایی از جامعه معاصر آمریکا ارائه می‌دهد. درون‌مایه‌هایی مانند نژادپرستی و بزهکاری جوانان به هیچ وجه چیزی از صمیمیت قصه نمی کاهد. گفت و گوی راوی با شوهرش در بستر مرگ یکی از درخشان‌ترین صحنه‌هایی است که می‌توان در آثار ادبی یافت.