چند روز پیش سردار تیمور حسینی در اظهاراتی انتقادات تندی را متوجه خودروسازهای داخلی کرد وگفت : «با یک حساب دو دو تا چهارتا، ایران‌خودرو و سایپا اگر تعطیل شوند، ما با واردات خودرو خارجی تنها با صرفه‌جویی مصرف سوخت این خودروها حقوق تمام کارکنان آنان را می دهیم. تعطیلی این دو شرکت به نفع کشور است.» آنقدر این اظهارات تند و صریح بود که برخی او را ژنرال سلبریتی نامیدند، در حالی که به زعم موافقان سخنان وی واقعیت تلخی بود که قطعا به مذاق بسیاری که از این وضعیت برخوردار می شوند خوشایند نیست.
کیفیت خودروهای ایرانی سال هاست که به یک دغدغه و اکنون به یک بحران تبدیل شده است. باز نشدن ایربگ، بریدن ترمز، آتش گرفتن خودرو و دیگر اتفاقاتی که سال هاست خسارات جانی و مالی بسیاری را به کشور وارد می کند.
پیش از انقلاب اولین خودروها از کشورهای اروپایی با ساخت اولین جاده ها به ایران روانه شد. دهه 20 و 30سال هایی بود که اتومبیل به ایران آمد. به تدریج در دهه 40 کارخانه «مرتب»، ساخت خودرو در ایران را اغاز کرد اما به صورت مونتاژ. خودروهای ایرانی با قطعات خارجی در کشور مونتاژ شده و در اختیار مردم قرارداده می شد و عمدتا از کیفیت بالایی درآن زمان برخوردار بود.
به ترتیب با افزایش درخواست خودرو و جاذبه اقتصادی این صنعت خودروسازی های دیگری در کشور تاسیس شدند و به جای واردات به ساخت مبادرت کردند. «ایران ناسیونال» که بعد ازانقلاب به ایران خودرو و «سیتروئن ایران» به سایپا تغییر نام دادند از جمله این شرکت ها بودند. در واقع در این دوره یعنی دهه 40 شرکت های خودرو سازی متعددی برای ساخت خودرو تاسیس شدند اما این روند سبب ایجاد مشکلاتی برای این صنعت و اقتصاد کشور شد. در این دوره خودرویی ساخته نمی شد بلکه قطعات با خروج ارز وارد کشور شده و این کارخانه ها این قطعات را مونتاژ می کردند. در واقع در این زمان واردات خودرو ممنوع بود. این روند شرایط بدی را برای اقتصاد و این صنعت فراهم کرد.
علینقی عالیخانی، وزیر اقتصاد سالهای ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۸ در خاطراتش در این باره می نویسد: «مثلا اتومبیل، برای اینکه ممنوع کردن ورود اتومبیل در عمل باعث آن چیزی شده بود که به نام مونتاژ اتومبیل در ایران انجام می‌دادند. تمام قطعات را از بیرون وارد می‌کردند و همان ارز اتومبیل و شاید بیشتر هم خرج میشد و عده به‌خصوصی بدون هیچ جهتی پولدار می‌شدند. بدون اینکه در داخل کشور یک کار درست و حسابی انجام بدهند. مونتاژی که به آن صورت وجود داشت یکی از بلا‌های کشور بود... بدون اینکه ارزش افزوده‌ای در داخل کشور به‌دست بیاید یک چیز‌هایی را بردارند و بیاورند. مثلا فیات را در ایران مونتاژ می‌کردند و علامت ساخت ایران هم پشتش بود، ولی حتی این علامت «ساخت ایران» را هم در ایتالیا ساخته و آورده بودند!»
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران دو کارخانه بزرگ سایپا و ایران خودرو که همانطور که در بالا گفته شد تغییر نام داده بودند به دو قطب بزرگ تولید خودرو تبدیل شدند. شروع جنگ و تحریم های ایران عملا این صنعت را به اغما برد. پیکان همان نوستالژی امروز به علاوه خودروهای آمریکایی، روسی و اروپایی که از پیش از انقلاب دست مردم مانده بود صاحب خیابان های کشور بودند.
با پایان جنگ و تلاش برای شکوفایی صنعتی، خودرو سازی هم در راس این برنامه قرار گرفت. به تدریج خوردوهای خارجی جدید از جمله میتسوبیشی و هیوندای وارد ایران شدند و خودروسازی در دهه 70 و 80 تصمیم به تولید خودرو داخلی گرفت که نتیجه این تصمیم پراید، سمند، و انواع پژو بود که باز هم بسیاری از قطعات آن از خارج از کشور وارد می شد اما حال این صنعت از همان زمان خوب نبود. خودروهای تولید شده از نظر ظاهر و کیفیت قابل قبول نبود.
به تدریج تحریم ها یقه خودروسازی را نیز گرفت و خودروسازها به قطعات چینی روی آوردند و خودروهای بی کیفیت «ایرانی» وارد بازار شد. از دهه 80 با کاهش کیفیت خودروها و در نهایت نیز به تدریج ممنوعیت واردات خودروهای خارجی خیابان های ایران برای شهروندان چه سواره و پیاده ناامن شد و اکنون درآغاز قرن جدید با فاجعه ای به نامه خودرو بی کیفیت و گران ایرانی مواجهیم که سبب شد تا رییس پلیس راهور ناجا پیشنهاد تعطیلی دو خودور ساز بزرگ کشور و واردات خودرو را بدهد تا شاید قدری امنیت به جاده ها بازگردد.
تعطیلی این دو خودروساز هرچند غیر قابل اجراست اما این صنعت نیازمند یک انقلاب است. یک فعال دانش بنیان که در حوزه تولید قطعات خودروفعالیت می کند در این خصوص به خبرگزاری میزان گفته است : «باید برای رسیدن به یک استاندارد در قیمت و کیفیت در بخش خودرو سازی یک تحول اساسی در این صنعت ایجاد شود. اول اینکه حداقل دو سوم پرسنل و 90 درصد مدیران شرکت های خودروسازی مازاد ظرفیت هستند و با خروج این پرسنل خللی در کار ایجاد نمی شود. هزینه های بی رویه و البته استخدام های خارج از ضابطه نیز متوقف شود. وقتی این اتفاقات در این بخش بیفتد هزینه های جانبی کاهش یافته و این شرکت ها مجبور نیستند تا هزینه های مازاد را روی قیمت خودرو سرشکن کنند. برای مثال اگر دایره مدیران ایران خودرو را کوچک کنند و چند مدیر از کره، سنگاپور و یا ترکیه برای همکاری دعوت کنند،مطمئن باشید خودروهای ایرانی با نصف یا حتی یک سوم قیمت کنونی و با کیفیت بهتر تولید می شود.»
اگر اظهارات این قبیل کارشناسان منتقد صنعت خودرو درست و دقیق باشد باید گفت تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل!
