به گزارش فارس، در متن بیانیه تشکل‌های محیط زیست و منابع طبیعی استان فارس، خطاب به عطا پورشیرزاد، مدیرکل محیط زیست فارس آمده است:

همانگونه که می دانیم در قرن کنونی به علت صنعتی شدن و افزایش جمعیت، ایجاد صنایع مورد نیاز انسانی بیش از پیش گسترش یافته است.

پیشرفت بهداشت و علم پزشکی و فناوری نسبت به گذشته چشمگیر بوده و روز به روز منابع بیشتری از طبیعت به سود انسان تسخیر شده و بسیاری از عرصه‌های طبیعی در اختیار انسان قرار گرفته است و کنوانسیون‌های گوناگون از جمله سایتیس برای حفاظت از محیط زیست و موجودات طبیعی تشکیل شده‌اند.

تنوع جغرافیایی و اقلیمی کشور ما طیف منحصر به فرد و ارزشمندی از گونه‌های جانوری را در خود جای داده است، اما بسیاری از این گونه‌ها با فلات ایران خداحافظی کرده‌اند. 

با این توصیف، طبیعت با چالش‌های فراوانی در زمینه حفظ عرصه‌ها و زیستگاه‌های طبیعی و همچنین انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری روبرو است و هم اکنون نیز ویرانی زیستگاه ها و شکار به عنوان دو عامل کلیدی بیشترین تهدید را برای حیات وحش کشورمان دارند و باید دانست شکار با هر انگیزه‌ای که صورت بگیرد مایه نابودی یا شتاب بیشتر انقراض گونه‌های جانوری می‌شود.

در این میان عواملی مانند توسعه شهرها و روستاها، ساخت کانال‌های آب و نیروگاه‌های تولید انرژی، ازدیاد ترافیک، ساخت جاده‌ها و راه‌ های ارتباطی مانند بزرگراه‌ها و آزاد راه‌ها، پهنای باند آنها، مسیرهای انتقالی و ارتباطی حیات وحش را قطع کرده و چالش‌های بسیاری را برای عرصه‌های طبیعی و موجودات زنده در این عرصه‌ها به وجود آورده است به طوری‌که حتی پرنده‌ها نیز در بسیاری مواقع در یافتن مسیرهای مهاجرت خود دچار مشکل می‌شوند و در این شرایط اکثر زیستگاه‌های یکپارچه به زیستگاه‌های کوچک تبدیل شده‌اند.

همانگونه که مستحضرید تخریب تنوع زیستی کشور با شکار بی‌رویه نیز دیگر تهدید جدی حیات وحش محسوب می‌شود و با وجود تلاش محیط‌بانان مناطق حفاظت شده و فعالیت سمن های محیط زیستی، این عامل همچنان تنوع زیستی کشور را در معرض خطر جدی قرار داده است. 

براساس آمارها کَل و بُز متأسفانه از یک طرف مورد توجه شکارچیان قرار دارد و از طرف دیگر به عنوان غذای اصلی طعمه خواران به حساب می‌آید.  بنابراین باید مورد توجه قرار گیرند تا بتوانیم تنوع ژنتیکی حیات وحش را حفظ کنیم.

در این میان زاگرس بهترین زیستگاه‌های کشور را برای کل، بز، قوچ و میش دارد. هم به لحاظ پتانسیل رویشی و هم به لحاظ منابع آبی، زیستگاه‌های گسترده و با توان رویشی عالی در این رشته کوه وجود دارد. به همین دلیل در گذشته جمعیت‌ های بسیار بالایی از این دو گونه را در خود جای داده بود و بالطبع طعمه خوارانی مانند پلنگ نیز در این منطقه از جمعیت بالایی برخوردار بودند، اما بر اساس آخرین آمارها متأسفانه شرایط کاملاً برعکس شده و جمعیت این دو گونه اصلی در زاگرس به دلیل تخلفات مربوط به صید و شکار نگران کننده است.

در بخش مهمی از استان‌های زاگرسی مثل کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری و *فارس* زیستگاه‌های بسیار مناسبی برای این دو گونه وجود دارد، اما جمعیت آن‌ها به برخی از مناطق کوچک حفاظت شده محدود شده است که غالباً  به صورت جزیره‌ای هستند.

از طرفی سازمان محیط زیست در تعداد محیط‌بانان از استانداردهای جهانی بسیار عقب است و حقیقتاً با دو تا سه محیط‌بان در هر منطقه نمی‌توان به حفاظت پرداخت.

به علاوه اینکه محیط‌بانان در زمینه سوخت و ماشین آلات حفاظتی، بروز نبودن تجهیزات و مواردی از این دست نیز با مشکلاتی مواجه هستند.

اگر واقعاً بتوان از شکار بی‌رویه جلوگیری کرد، زاد و ولد حیات وحش، امنیت مناطق و جمعیت علف‌ خواران بیشتر می‌شود.

متاسفانه  در حال حاضر بسیاری از مناطق چهارگانه و شکار ممنوع استان فارس وضعیت خوبی از نظر جمعیت علف‌ خواران و جلوگیری از شکار ندارند.

خشکسالی و تأثیر آن بر تنوع زیستی
وقتی عوامل انسانی مانند برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های زیرزمینی همراه با خشکسالی بروز پیدا می‌کند، اثر این پدیده بر طبیعت بیشتر شده و باعث می‌شود ما بخش‌هایی از طبیعت را از دست بدهیم به نحوی که در ترسالی‌ها هم امکان احیای آن فراهم نیست. 

شوربختانه در سال جاری براساس آمارهای سازمان هواشناسی، کمتر از ۱۰ درصد کشور بارندگی در حد نرمال داشته است و مابقی مناطق به نوعی با خشکسالی درگیر هستند. تا آنجایی که بیش از ۷۰ درصد مساحت کشور با خشکسالی شدید یا بسیار شدید دست و پنجه نرم می‌کند و استان فارس هم از این پدیده مستثنی نیست و شدت خشکسالی در مناطقی مانند زاگرس که هم منبع تأمین آب کشور است و هم رویشگاه‌های جنگلی زیادی دارد، بسیار مخرب است.

شاید اولین و مهم‌ترین آسیب‌های خشکسالی، ضعیف شدن پوشش گیاهی است که اختلال جدی در زنجیره غذایی حیات وحش به وجود می‌آورد، از آنجا که اغلب رویشگاه‌ها آسیب دیده‌اند، با وقوع خشکسالی‌ها، باروری و میزان تولید مثل حیات وحش کاهش چشمگیری پیدا می‌کند زیرا غذای کافی در دسترس آنها قرار نمی‌گیرد. 

جمعیت بالغ هم به علت کم آبی و کم غذایی اقدام به کوچ کرده و از زیستگاه اصلی خود فاصله می‌گیرند. که این موضوع مشکلات زیادی برای ما به وجود می‌آورد و باعث ازدیاد تصادفات جاده‌ای و شکار غیرمجاز می‌شود.

در نتیجه خشکسالی و کم‌آبی، تغذیه حیات‌وحش را با محدودیت‌های زیادی روبرو کرده و می‌توان به موارد بسیاری از حمله یا ورود حیات وحش به روستاها و شهرها اشاره کرد که به مرگ حیوانات منجر شده است، حیواناتی که یا کمیاب‌اند یا در معرض انقراض قرار دارند. 

دست‌اندازی بشر به طبیعت با شکار بی‌رویه و ساخت‌ و ساز و تصرف جنگل‌ها و مراتع، باعث کوچک‌تر شدن زیستگاه حیوانات شده است و چرخه حیاتی آن‌ها را برهم زده است، بنابراین حیوان برای ارتزاق راهی جز آمدن به سوی آبادی‌ها نمی‌یابد. 

چنان سفرهایی البته بی‌خطر نیست و می‌تواند  منجر به مرگ حیات وحش شود. برخی از این حیوانات پناه‌جو در عین نیاز به آب و غذا، به دام شکارچیان سودجو هم می‌افتند و برای گوشت و پوستشان شکار می‌شوند.

جزیره‌ای شدن زیستگاه به دلیل کاهش ارتباط جمعیت‌های حیات وحش کشور با فراجمعیت‌ها نیز موضوع دیگری است که کارشناسان تنوع زیستی سمن ها در مورد آن بسیار هشدار داده و بر این باورند که به دلیل فشارهای درون آمیزی و درون گروهی، تنوع ژنی گونه‌ها کاهش یافته و به مرور زمان مقاومت گونه‌ها در برابر تغییرات اقلیمی و بیماری‌ها تنزیل داشته و در بلند مدت با کاستن از مقاومت و ایمنی حیوانات وحشی آن‌ها را آسیب‌پذیر می‌سازد و باید برای آن چاره‌اندیشی صورت گیرد.

 بنابراین زمانی که بحث حفاظت از حیات وحش مطرح می‌شود، موضوع فراتر از حفظ یک یوز، میش‌مرغ، مار، کَل ، قوچ ، میش و بز است و در واقع حفظ حیات وحش منجر به حفظ حیات انسانی می‌شود و اگر ما محیط زیست را نابود کنیم، باید منتظر نابودی خود نیز باشیم.

بنابراین شبکه تشکل های محیط زیست و منابع طبیعی استان فارس به نمایندگی از تشکل های محیط زیستی استان با عنایت به مطالب ارائه شده صدور مجوز شکار توسط اداره کل حفاظت محیط زیست استان در دو منطقه هرمود و دره باغ در استان را مغایر با اصول اولیه حفاظت از محیط زیست و تنوع زیستی دانسته و مخالفت صریح خود را در این بازه زمانی با هر گونه صدور پروانه صید و شکار اعلام می دارد.

در پایان یاد و خاطره دو تن از حافظان محیط زیست (شهید محیط بان محمد فرهمند و همیار محیط زیست، رضا بهرامی پور) که در سال گذشته در منطقه دره باغ خونشان بر روی زمین ریخته شد و با نثار جانشان؛ خواستند به ما  گوشزد کنند که برای حفظ محیط زیست حتی جانمان هم  باید نثار کنیم، را گرامی می داریم.

مجید تقی خانی
دبیر شبکه تشکل های محیط زیست و منابع طبیعی استان فارس