علی بیت اللهی، مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به انتشاری خبری به نقل از معاون پیشگیری سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تهران با عنوان «هشدار زلزله به تهرانی‌ها ۱۲ ثانیه قبل از وقوع» در رسانه‌ها و فضای مجازی، گفت: هشدار زلزله ۱۲ ثانیه قبل از وقوع عبارت درستی نیست؛ چرا که قبل از وقوع زلزله نمی‌توان وقوع آن را هشدار دارد، اگر هم هشداری داده شود، خطا به دلیل عدم قطعیت‌ها در آن زیاد خواهد بود.
وی با بیان اینکه در دنیا نیز چنین سیستمی که بتواند قبل از وقوع زلزله هشدار قطعی زلزله‌ای را صادر کند، وجود ندارد، اظهار کرد: از سوی دیگر اساس کار سیستم‌های هشدار زلزله به این روش است که با وقوع زلزله در محل رومرکز زلزله، با استفاده از پالس الکترومعناطیسی(امواج EM) که سرعتی معادل سرعت نور را دارد به سایت هدف، سیگنالی ارسال می‌شود و چون سرعت امواج زلزله به مراتب کمتر از سرعت امواج الکترو مغناطیسی است، بنابراین چند ثانیه زمان با دریافت سیگنال EM تا زمان رسید امواج زلزله (موج تراکمی p یا موج برشی s) به سایت هدف، فرصت برای اقدام سریع وجود خواهد داشت.
بیت‌اللهی خاطر نشان کرد: احتمالا منظور از اعلام خبر «هشدار زلزله ۱۲ ثانیه قبل از وقوع زلزله» نیز «هشدار زلزله ۱۲ ثانیه قبل از رسید امواج زلزله» به تهران بوده است.
مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، اضافه کرد: با فرض اصلاح عنوان خبر با عبارت «هشدار زلزله ۱۲ ثانیه قبل از زمان رسید امواج زلزله به تهران»، باز نیاز است که خبر کامل‌تر شود. اگر سرعت امواج زلزله را به طور متوسط بین ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ متر بر ثانیه فرض کنیم و این اعداد نیز برای انواع امواج و فازهای آنها و نیز جنس لایه‌های زمین مسلما متفاوت است و دامنه تغییرات وسیع و پر نوسان است و به طور معمول بین ۳۰۰۰ تا ۶۰۰۰ متر بر ثانیه در لایه‌های سنگی زیر سطحی زمین نوسان دارد، در این صورت اگر زلزله در فاصله ۴۰ تا ۵۰ کیلومتری تهران رخ دهد، حدود ۱۲ ثانیه طول خواهد کشید که امواج الاستیک و ارتعاشی زلزله به شهر تهران برسد.
به گفته وی، واضح است که از شرق به غرب و از شمال به جنوب شهر تهران به دلیل طولانی شدن مسافت زمان رسید امواج به طور تقریبی در حد یک تا ۳ ثانیه متغیر خواهد بود.
بیت‌اللهی اضافه کرد: اگر زلزله در فاصله ۲۰ تا ۲۵ کیلومتری تهران رخ دهد، زمان رسید امواج حدود ۵ تا ۶ ثانیه خواهد بود، نه ۱۲ ثانیه و اگر زلزله در مجاور شهر تهران و یا در داخل محدوده رخ دهد، به طور تقریبی زمان رسید امواج بین یک تا ۳ ثانیه خواهد بود (بسته به موقعیت مرکز دریافت سیگنال الکترومغناطیسی). بنابراین عدد اعلامی ۱۲ ثانیه هشدار زودهنگام زلزله، ثابت نیست و بسته به موقعیت مرکز وقوع زلزله می‌تواند بین یک تا ۱۲ ثانیه به طور تقریبی در نوسان باشد.
وی ادامه داد: بدیهی است و انتظار بر این است که در اساس کار سامانه هشدار، پالس‌های مربوط به زلزله‌های کوچک و غیر مؤثر بر تهران اطلاع‌رسانی عمومی نشوند.
این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی افزود: پر واضح است که اگر فاصله نقطه وقوع زلزله از تهران دور باشد، زمان طولانی‌تری صرف خواهد شد تا موج زلزله به تهران برسد و اگر محل وقوع خیلی نزدیک به تهران و یا در محدوده شهری تهران باشد، این زمان به مراتب کوتاه‌تر خواهد بود. اما باید به این نکته هم توجه کرد که اگر زلزله دورتر باشد، شتاب و شدت آن در شهر تهران به مراتب کمتر خواهد بود. به عنوان مثال اگر زلزله‌ای در ۵۰ کیلومتری محدوده شهر تهران رخ دهد، شتاب زلزله حدود ۲ تا ۴ برابر کمتر از زلزله‌هایی خواهد بود که در فاصله ۱۰ کیلومتری رخ دهند.
وی یادآور شد: از این رو می‌توان گفت که برای زلزله‌هایی که مؤثرتر و شدیدتر و مخرب‌تر برای تهران تلقی شوند، زمان واکنش را باید بین یک تا ۵ ثانیه در نظر گرفت. البته زلزله‌های بزرگ ۷ و بالاتر از آن رخ داده در بازه فاصله ۵۰ تا ۶۰ کیلومتری نیز به طور مسلم اثرات تخریبی قابل ملاحظه بر تهران خواهند داشت و لذا سیستمی که با کوشش و حمایت مدیران و کارشناسان سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تهران بعد از چندین سال قرار است با ارسال پیامک و پالس هشدار به مسئولین، دستگاه‌های اجرایی هدف و مردم راه‌اندازی شود، سامانه‌ای ارزشمند برای کاهش خسارت و تلفات زلزله‌های مؤثر بر تهران تلقی می‌شود.
