به گزارش ایرنا، قوت غالب جوامع نان است، در کشور ما نیز از دیرباز کشت گندم رواج داشته و نان تهیه شده از آرد گندم پایه غذای غالب ایرانیان را تشکیل می دهد، از این رو سلامت و کیفیت آرد و نان مصرفی عاملی مهم در حفظ سلامت جامعه و پیشگیری از بروز بیماری های غیرواگیر دارد.
با این حال نحوه فرایند تبدیل گندم به آرد و حذف برخی مواد مغذی از جمله سبوس در چرخه تبدیل به نان موجب شده تا خطر بیماری های غیرواگیر از جمله دیابت در جامعه ناشی از مصرف نان های فاقد سبوس افزایش پیدا کند، از این رو طی سال های اخیر پخت نان کامل مطرح شده و نانوایی هایی نیز با این عنوان شروع به فعالیت کرده اند، با این حال تعداد آنها هنوز خیلی کم است.
نان کامل در حالی که نیازهای ضروری بدن از جمله پروتئین، کلسیم و سایر منابع معدنی را به عنوان غذا تامین می کند، حفظ سلامتی افراد جامعه در مقابله با بیماری های مختلف را برعهده دارد، با این حال قیمت بالای این نوع نان ها به واسطه نرخ آزاد آرد آن و همچنین عدم آشنایی بسیاری از شهروندان با فواید این نان از مواردی است که موجب شده تا مصرف این نوع نان ها فراگیر نباشد.
چندی پیش مسوولان استان همدان در شورای آرد و نان اعلام کردند که تا پایان امسال ۲۵۰ نانوایی در این استان به عرضه نان کامل خواهند پرداخت، موضوعی که در صورت تحقق می تواند یک خبر بسیار خوب در جهت حفظ و ارتقای سلامت شهروندان باشد، هرچند اجرا و موفقیت این طرح با پیچیدگی هایی همراه است و باید دید تا چه حد امکان عملیاتی شدن آن وجود خواهد داشت؟
خطر اضافه وزن و چاقی با مصرف نان با آرد سفید
مصرف کم غلات کامل یکی از دلایل مهم بیماری های غیرواگیر و مرگ زودرس در کشور ماست، مشکلاتی چون چاقی و بیماری هایی نظیر دیابت، چربی خون بالا و بیماری های قلبی محصول عدم مصرف نان کامل است.
رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان در این رابطه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: اقشار کم درآمد جامعه ۶۰ درصد پروتئین و همچنین بیش از ۳۰ درصد کلسیم و فسفر روزانه خود را از نان تامین می کنند.
آرزو کاوه ای با اشاره به اهمیت مصرف غلات کامل و نقش آن در تامین سلامتی اعضای جامعه،افزود: بر اساس گزارش ها، در سال ٢٠١٩ سه مورد از ١٥ عامل اصلی خطر مرگ زودهنگام در جهان، مربوط به عوامل خطر رژیم غذایی شامل مصرف زیاد سدیم (نمک)، مصرف کم غلات کامل و مصرف کم حبوبات بود که در ایران مصرف کم غلات کامل اصلی ترین عامل خطر رژیم غذایی در مرگ زودهنگام بود.
کاوه ای با اشاره به اینکه اولین عامل خطر سال های از دست رفته عمر در ایران منتسب به مصرف کم غلات کامل است،تاکید کرد: مصرف نانی که با آرد سفید تهیه می شود خطر اضافه وزن و چاقی، بیماریهای غیر واگیردار بویژه دیابت، چربی خون بالا و بیماریهای قلبی عروقی و سرطان ها و هم چنین کمبود ریزمغذی ها را افزایش می دهد.
وی تاکید کرد: غلات کامل جزو آن دسته از مواد غذایی هستند که می توانند سبب کاهش خطر بیماری های مزمن شوند زیرا دارای فیبر، منیزیم،آنتی اکسیدان ها،فیتواستروژن ها، پیریدوکسین و پتاسیم هستند که می توانند سبب کاهش خطر ابتلا به بیماریهای مزمن غیرواگیر شوند.
کاوه ای همچنین گفت: نان کامل (مانند سنگک تهیه شده با آرد کامل) نسبت به نان های تهیه شده با آرد سفید از ارزش تغذیه ای به مراتب بالاتری برخوردار است.
مصرف کم غلات کامل از عوامل مرگ زودرس
رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان گفت: در سال ٢٠١٩ بالغ بر ٢٩ هزار مرگ زودرس (حدود ٧/٤ درصد از کل مرگ ها) به دلیل بیماری های قلبی -عروقی، دیابت و برخی از سرطان ها منتسب به مصرف کم غلات کامل در ایران بود.
وی ادامه داد: نان کامل از آردی تهیه می شود که هر سه بخش دانه گندم (سبوس، جنین، آندوسپرم) در آن حفظ می شود و چنین نانی از پروتئین، کلسیم، آهن و ویتامین بالایی برخوردار بوده و قادر است بخش بسیاری از نیازهای جامعه به مواد مغذی را تامین کند.
رییس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان اظهار کرد: فرآیند تصفیه آرد، هم جوانه غنی از پروتئین و هم بخش های سبوس پر فیبر دانه را حذف می کند تا آرد نرمتر و سفیدتر در مقایسه با آرد کامل به دست آید به همین دلیل نان های تهیه شده از آرد سفید نسبت به نان های تهیه شده از آرد کامل رنگ سفیدتری دارند.
وی توضیح داد: از طرف دیگر، آرد کامل با استفاده از تمام قسمت های دانه تهیه می شود، به همین دلیل نان تهیه شده از این نوع آرد از نظر تغذیه ای ارزشمندتر است.
کاوه ای گفت: همچنین نان کامل از منابع اصلی تامین فیبر به شمار می رود که وجود آن در تضمین کارکرد طبیعی دستگاه گوارش انسان ضروری است.
کاوه ای اظهار کرد: مصرف غلات کامل کاهش خطر بیماری های دیابت و قلبی-عروقی، چاقی، بیماری های گوارشی، مشکلات متابولیکی و برخی از سرطان ها را به دنبال دارد اما با وجود فواید بسیاری که نان کامل دارد، درصد بالای سبوس گیری و حذف جنین در تولید آرد برای انواع نان های سنتی و فانتزی رخ می دهد.
جایگزینی نان کامل راهکاری مهم برای حفظ وزن در محدوده طبیعی
رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان ادامه داد: جایگزینی غلات کامل به جای غلات تصفیه شده به عنوان راهکاری مهم برای حفظ وزن در محدوده طبیعی است چراکه احساس سیری زودهنگام، کند شدن هضم و جذب نشاسته، کاهش جذب مواد قندی و چربی ها را در پی دارد.
وی یکی از توصیه های مهم و اساسی برای پیشگیری از احتمال ابتلا به بیماریهای غیرواگیر از جمله دیابت نوع دو بیماری های قلبی-عروقی و حتی برخی سرطان ها را دریافت فیبر کافی با استفاده از غلات کامل در برنامه غذایی و به حداقل رساندن غلات تصفیه شده مانند آرد سفید و کم سبوس خواند.
رییس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان تصریح کرد: مصرف غلات کامل با کاهش خطر بیماری های مزمن و اختلالات مرتبط با افزایش سن، مانند بیماری های قلبی عروقی، سرطان، دیابت نوع دو و چاقی مرتبط است.
سه نانوایی نان کامل در همدان فعال است
در حالی که پیشتر در شورای آرد و نان عنوان شده ۲۵۰ نانوایی در استان همدان تا پایان سال به پخت نان کامل باید بپردازند فعلا این تعداد بسیار کمتر است و باید همتی مضاعف و جهادی بین دستگاه های مربوطه و شورای آرد و نان استان رقم بخورد تا شاهد تحقق این وعده باشیم.
مدیر کل غله و خدمات بازرگانی استان همدان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس مصوبه استانداری باید ۱۵ نانوایی با آرد کامل برای نانوایی های همدان و برای هر شهرستان استان همدان نیز ۲ نانوایی نان کامل ایجاد شود.
حسین خوانساری با بیان اینکه اقدامات اولیه برای راه اندازی این نانوایی ها انجام شده است،افزود: کارکنان نانواهای نان کامل آموزش لازم را برای پخت نان دیده اند.
نانوایی های نان کامل آزادپز هستند
وی یادآور شد: این نانوایی ها به صورت آزاد پز هستند و آرد را با قیمت آزاد تهیه می کنند، آنها هر کیسه آرد را ۱۰ میلیون ریال خریداری می کنند و ماندگاری خمیر آن مورد تایید بهداشت و درمان است.
مدیرکل غله و خدمات بازرگانی استان همدان درباره کیفیت پخت نان کامل در همدان با اشاره به اینکه نان کامل در سنگک،تافتون و لواش داریم، افزود:تلاش داریم که پخت نان سنگک به سمت سنتی پز برود.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر سه نانوایی نان کامل در همدان فعال هستند که مورد استقبال مردم قرار گرفته اند، بیان کرد: در سه محله همدان شامل مهدیه ، کوچه مشکی و حمام قلعه نان کامل پخت و تحویل مردم می شود.
خوانساری درباره قیمت بالای نان کامل نسبت به دیگر انواع نان گفت: درخواستی به استانداری دادیم که نان کامل را با آرد دولتی راه اندازی کنیم که اگر مصوب شود، قیمت نان کامل کمتر خواهد شد و از ۷۰ هزار ریال به ۵۰ هزار ریال کاهش خواهد یافت.
وی با اشاره به استقبال زیاد مردم همدان از نان کامل اضافه کرد: مردم به فکر سلامت خودشان هستند و از این نوع نان ها استقبال می کنند چرا که متوجه شده اند نان کامل سالم ترین نانی است که مصرف می کنند.
رهاورد:
تامین غذای سالم و سلامت افراد در جامعه مهم ترین هدف و دغدغه انسان هاست، امری که می تواند تضمین کننده رشد و پیشرفت آن جامعه باشد چراکه کم توجهی به غذای سالم می تواند هزینه های سنگین و جبران ناپذیری به جامعه
تحمیل کند بنابراین پیشگیری به عنوان یک اصل در داشتن جامعه ای سالم ضروری به شمار می رود که یکی از پیش شرط های آن تامین غذا و خوراک سالم است.
از آنجا که نان به عنوان قوت اصلی جامعه است کامل بودن آن به معنای اهدای سلامتی به جامعه و جلوگیری از ابتلای افراد به بیماری هایی است که خسارات مادی و معنوی غیر قابل انکاری بر دوش جامعه بگذارد.
با وجود راه اندازی نانوایی هایی که اقدام به پخت نان کامل می کنند، ۲ نکته مهم در این خصوص وجود دارد، یک آن که تعداد این گونه نانوایی ها بسیار کم است و نکته مهم تر قیمت بالای آن است که باعث می شود بسیاری از افراد جامعه امکان تهیه آنرا نداشته باشند بنابراین با توجه به نقش مهمی که نان کامل در حفظ سلامتی شهروندان جامعه دارد باید دولت و دست اندرکاران (وزارت جهاد کشاورزی و بهداشت) در زمینه گسترش نانوایی های نان کامل و کاهش قیمت این گونه نان ها قدم های اساسی بردارند.
