این روزها بحث سایت های قمار و شرط بندی بسیار داغ است و نهادهای مختلف در حال تکاپو برای مقابله با جرایم این سایت ها هستند. برای همین منظور به سراغ وکلای پایه یک دادگستری در حوزه جرایم فضای مجازی رفته ایم تا پاسخ 10 سوال مهم کاربران درباره فعالیت در سایت های قمار و شرط بندی را جویا شویم.

وضعیت جرم قمار در قوانین کشور ما مشخص است و طبق ماده 705 قانون مجازات اسلامی، قماربازان به مجازات یک تا شش ماه حبس و یا تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهند شد. البته ارتکاب قمار با هر وسیله و ابزاری ولو در فضای مجازی نیز جرم محسوب میشود.

لیکن درخصوص سایت های شرط بندی یا پیش بینی مسابقات ورزشی، در قوانین کیفری ما مجازات خاصی پیش بینی نشده است. از اینرو بواسطه تفسیر مضیق قوانین کیفری، بسیاری از مدیران و فعالان سایت های شرط بندی، در گذشته موفق به گریز از قانون می شدند و رویه مراجع قضائی نیز در برخورد با آنها متفاوت بود.

برای بررسی جزییات بیشتر فعالیت این سایت ها و نحوه پیگیری شکایت از سایت های شرط بندی و قمار، با چند تن از متخصصین جرایم فضای مجازی به صحبت نشسته ایم که نتیجه این صحبت ها را در ادامه می‌خوانید.

سیده مریم اعتماد دکترای حقوق خصوصی و وکیل دادگستری در همین زمینه می‌گوید ؛ اخیرا تلاش‌های خوبی به منظور برخورد با سایت های قمار و شرط بندی صورت گرفته است و رویه اخیر دادستانی و معاونت فضای مجازی نشاندهنده رویکرد مثبتی است، بخشنامه وحدت رویه سال 1397 دادستانی کل کشور نیز به شفافیت این فضا کمک کرده است.

این مدرس دانشگاه می افزاید؛ اما بطورکلی نظام حقوقی و قضائی ما در قبال موضوعات فناورانه بالاخص در حوزه فضای مجازی، بسیار کند و انفعالی عمل می‌کند. مثلا مسئله سایت های قمار و شرط بندی همواره موضوع مراجعات کاربران به ما بوده و ما از سالهای پیش با درخواست های مکرر و سوالات انبوه کاربران فضای مجازی مواجه بوده ایم لیکن به نظر می رسد برخی از مسئولین و رسانه های رسمی کشور تازه با این موضوعات آشنا شده اند! البته امید است که این موج رسانه ای متوقف نشده و حتما به بار بنشیند.

فقدان وحدت رویه در زمینه برخورد با سایت‌های قمار و شرط بندی

وی می‌افزاید؛ در سالهای گذشته مواردی مشاهده میشد که قضات محترم دادگستری، بواسطه فقدان آشنایی با تفاوت‌های بین قمار و شرط بندی، برای کاربران سایت های شرط بندی نیز مجازات جرم قمار را اعمال می نمودند. درحالیکه مبانی فقهی جرم قمار بسیار متفاوت از شرط بندی است و از قانون نیز چنین استنباطی نمی شود. خوشبختانه با بخشنامه ای که در سال 1397توسط دادستانی کل کشور و به منظور ایجاد وحدت رویه در دا صادر گردید، صراحتا ذکر گردیده که شرط بندی مصداق جرم قمار نیست. البته در همین بخشنامه تصریح گردیده که درامدهای حاصله از سایت های شرط بندی، مصداق بارز تحصیل مال از طریق نامشروع بوده و مشمول ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری است که این تفسیر نیز صحیح است.

دکتر سیده مریم اعتماد ادامه می‌دهد؛ در گذشته یکی از مشکلات ما آن بود که مالباختگان سایتهای شرط بندی از حمایت های قانونی محروم بودند. ماده 654 قانون مدنی، معاملات مربوط به قمار و گروبندی را باطل و دعاوی آنها را غیر مسموع دانسته است، لذا اگر فردی مبادرت به طرح دعوای حقوقی می نمود، به صرف اشاره به عباراتی نظیر شرط بندی یا قمار، قضات مراجع حقوقی اقدام به رد دعوا می نمودند. از سوی دیگر کاربران مالباخته به علت ترس از مجازات جرم قمار، تمایلی برای طرح دعوای کیفری نداشتند. بنابراین کاربران این سایتها، هم مالباخته و هم بزه‌دیده سایت های شرط بندی بودند ولی امکان پیگیری قانونی مشکل خود را نداشتند و همین مسئله موجب می شد که مدیران سایتهای شرط بندی برای ارتکاب اینگونه جرائم تشویق شوند.

این وکیل پایه یک دادگستری، بزرگترین مشکل سیستم حقوقی را اطاله دادرسی و فقدان وحدت رویه می داند و می‌گوید؛ مثلا یکی از پرونده های ما که در سال 1395 بر علیه چند سایت شرط بندی طرح شده بود، علیرغم گذشت قریب به 5 سال، هنوز در مرحله دادسرا قرار دارد و هنوز منتج به صدور حکم نشده است.

تبلیغ ناخواسته برای سایت های شرط بندی و پیش بینی مسابقات فوتبال

تا همین ماه های اخیر مشاهده می‌شد که سلبریتی ها بصورت آزادانه برای سایتهای شرط بندی تبلیغ می کنند و هیچگاه برخوردی با آنها صورت نمی گرفت. بدیهی است که جوانان و نوجوانانی که بیشترین مخاطب شبکه های اجتماعی هستند، نتوانند در برابر وسوسه های فریبنده سلبریتی ها و سایت های شرط بندی مقاومت کنند و در دام این سایت ها گرفتار شوند.

ضمن اینکه رسانه های رسمی کشور نیز رسالت خود را در زمینه آگاهی بخشی حقوقی به عموم مردم انجام نداده اند و نقش موثری در ارتقاء سواد فضای مجازی در سطح کشور ایفا نکرده اند.

زمانی که رسانه های رسمی نظیر صدا و سیما با تبلیغات پرحجم (بالاخص در دوره های خاص نظیر مسابقات جام جهانی فوتبال)  به تشویق مخاطبان برای شرکت در پیش بینی مسابقات می پردازند و جوایزی عجیب و غریبی نیز برای  برندگان در نظر می گیرند طبعا ممکن است کاربران جوان و نوجوان چنین تصور کنند که شرکت در پیش بینی مسابقات ورزشی اشکالی ندارد. لذا زمانی که وارد فضای مجازی میشوند، به راحتی جذب سایت های شرط بندی میشوند. باید توجه داشت که تا همین چند سال پیش، صدا وسیما بصورت رسمی شرکت های ارزش افزوده را اسپانسر مالی جوایز خود قرار میداد، و عملا جوایز مسابقات از محل جیب مردم پرداخت می‌شد که خوشبختانه این رویه تا حد زیادی متوقف شده است.

دکتر اعتماد در این باره می ‌گوید: ما مراجعانی داشتیم که حتی تصور می کردند برخی از سایت های پیش بینی مسابقات فوتبال، زیر نظر برنامه تلویزیونی 90 و شخص آقای فردوسی پور فعالیت می‌کنند! طبیعتا برخی از این سوء برداشت‌ها بواسطه مشابهت نام این سایت ها با برنامه 90 و نیز سوءاستفاده از تصاویر افراد مشهور صورت می پذیرفت. بنابراین باید توجه داشت که همه کاربران فضای مجازی لزوماً قادر به تشخیص اینگونه فریبکاری ها نبوده و مجهز به سواد رسانه ای هم نیستند.

فقدان وحدت رویه در زمینه برخورد با سایت‌های قمار و شرط بندی

دکتر سیده مریم اعتماد می افزاید؛ البته باید توجه داشت که بسیاری از عوامل سایت های شرط بندی در خارج از کشور فعالیت می کنند و همین مسئله نیز محدودیت هایی را برای دستگاه هایی قضائی ما ایجاد نموده و پیگرد قانونی متخلفین را دشوار کرده است، لیکن انتظار میرفت که برای اصلاح سیستم بانکی معیوب و مقابله با شبکه داخلی این سایت ها که در داخل کشور بسیار فعال هستند، اقدام جدی تری صورت می گرفت. متاسفانه در سالهای گذشته اقدام موثر و کافی توسط نهادهای دولتی و مراجع قضائی صورت نپذیرفته است.

جرائم مختلف سایت های شرط بندی

سجاد نعیم وفا کارشناس رسمی دادگستری نیز معتقد است که؛ جرم قمار، در حقیقت کوچکترین جرمی است که توسط این سایت ها اتفاق می افتد. بسیاری از این سایت های قمار و شرط بندی، به شکل های مختلف اقدام به فریب کاربران و تقلب نموده و منافع فردی کاربران و حتی منافع ملی را در معرض خطر قرار داده اند.

این کارشناس ارشد جرایم سایبری ادامه می دهد؛ بسیاری از سایت های شرط بندی با ایجاد درگاه های بانکی جعلی اقدام به فیشینگ نموده و اطلاعات کارتهای بانکی کاربران را به سرقت می ‌برند. یکی دیگر از جرایمی که در این سایتها  اتفاق می‌افتد، دخل و تصرف در نتایج بازی ها است. موارد متعددی گزارش شده که سایتها پس از اتمام بازی و برنده شدن کاربر، اقدام به تغییر نتایج یا تغییر انتخاب های کاربر نموده و به بهانه های مختلف از پرداخت جوایز خودداری می کند. همچنین در بسیاری از موارد جوایزی که برای کاربران برنده واریز میشود، از طریق حساب های بانکی هک شده واریز می‌شود که این مسئله باعث می شود که برای فرد برنده مشکلات حقوقی و قضائی متعددی ایجاد شده و درمعرض اتهام کیفری قرار بگیرد. برخی از این این سایت ها بصورت گسترده مبادرت به اجاره و خرید  و فروش کارت‌های بانکی می کنند. ضمن اینکه با سوءاستفاده از درگاه های قانونی بانک‌ها، عملاً نظام بانکی کشور را به سخره گرفته اند.

این مدرس دانشگاه معتقد است که؛ تشکیل پرونده قضائی برای کاربران خرد این سایتها، بار اضافی را بر سیستم قضائی تحمیل خواهد کرد و در نهایت موجب می شود که مالباختگان جرئت پیگیری حقوق خود را نداشته باشند. به جای این کار باید یک فرجه زمانی خاص برای مالباختگان و بزه‌دیدگان سایت های قمار و شرط بندی تعیین گردد تا با مراجعه به شعب قضایی مشخص، بدون واهمه بتوانند شکایات و ادعای های خود راثبت کنند و تضمین شود که بجز رد مال (در مواردی که برنده شده اند) برخورد کیفری دیگری با آنها نخواهد شد. البته طبیعی است با توجه به گردش مالی بالای سایت های قمار و شرط بندی و شرایط ویژه تحریمی کشور، مدیران این سایت‌ها  و رابطین داخلی آنها باید به اتهام اخلال در نظام اقتصادی کشور  و پولشویی تحت تعقیب مراجع قضائی قرار بگیرند

پاسخ وکیل دادگستری به 10 سوال مهم کاربران سایت های شرط بندی و قمار

در پایان این مطلب، دکتر سیده مریم اعتماد وکیل پایه یک دادگستری  به برخی از پرسش و پاسخ های حقوقی این روزهای کاربران فضای مجازی پاسخ داده است.

1 ) مجازات عضویت در سایت شرط بندی و شرکت در شرط بندی چیست ؟

صرف عضویت در سایت شرط بندی، جرم نیست اما چنانچه جوایزی کسب کرده باشید، مشمول ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری خواهید بود.

2 ) برای حذف حساب کاربری داخل سایت شرط بندی چکار باید انجام بدهیم؟

حذف اطلاعات نهایتا باید توسط خود مدیران سایت ها انجام شود. طبیعتا شما انتظار انجام چنین امری  را نباید داشته باشید.

3 ) من قبلا در سایت شرط بندی فعالیت داشته ام، آیا الان ممکن است که حسابم را مسدود کنند؟

چنانچه وجهی را برنده شده باشید، امکان مسدودسازی حساب شما وجود دارد. ضمن اینکه اگر وجه جایزه از حساب های بانکی هک شده برای شما واریز شده باشد، ممکن است دچار مشکلات متعددی شوید.

4 ) من فقط از روی کنجکاوی وارد سایت شرط بندی شدم و با مبلغ خیلی کم بازی کردم و دیگه شارژ نکردم. فقط میخواستم ببینم سایت شرط بندی چجوریه و چه کاری انجام میدن.آیا کار من جرم بوده و بازداشت داره ؟

بصورت کلی اعمال مجازات هر جرم منوط به تحقق ارکان مادی و معنوی آن جرم است. لذا اگر بتوانید اثبات نمایید که مثلا نیتی برای برنده شدن نداشته اید، یا وجهی را برنده نشده اید و غیره، مشمول مجازات نخواهید شد.

5 ) من در سایت شرط بندی اصلا برنده نشدم و مبالغ زیادی را از دست دادم. آیا می توانم برای شکایت اقدام کنم؟

حتما اقدام کنید.

6 ) آیا تبلیغ برای سایت های شرط بندی نیز جرم است؟

بله. در بسیاری از موارد شخص مبلغ می تواند به اتهام معاونت در جرم تحت پیگرد قرار گیرد.

7 ) حساب من به علت شرکت در سایت شرط بندی مسدود شده است. چکار باید کنم؟

باید حضورا به مرجع قضائی مسدود کننده حساب مراجعه نمایید یا اینکه منتظر صدور ابلاغیه و احضاریه بمانید.

8 ) جوایزی که از سایت شرط بندی به دست آورده ام چه تکلیفی دارند؟

مصداق مال نامشروع هستند.

9 ) حساب بانکی من توسط سایت های شرط بندی خالی شده است. چه اقدامی کنم؟

از طریق دادسرای محل سکونتتان برای طرح شکایت کیفری اقدام کنید.

10) در سایت شرط بندی برنده شده ام اما جایزه ام را واریز نمی کنند، می توانم شکایت کنم؟

به دنبال دریافت جایزه نباشید و فعالیت های خود در این سایت ها را نیز متوقف کنید. وجوهی که از این طریق تحصیل می نمایید مصداق مال نامشروع بوده و غیرقانونی هستند.

برای مشاهده سوالات بیشتر و پرسش و پاسخ حقوقی در زمینه جرایم فضای مجازی به بخش مشاوره حقوقی اینترنتی سایت سایبرلا مراجعه کنید. سایت سایبرلا وابسته به موسسه توسعه حقوق فناوری اطلاعات و ارتباطات برهان است.