نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور مطابق قانون، نهادی عمومی و غیردولتی است که مسئولیت اداره و تأسیس کتابخانه‌های عمومی در ایران را به عهده دارد. «هیئت امنا» و «دبیرخانه اجرایی»، دو رکن اصلی این سازمان هستند که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان رئیس هیئت امنا و دبیرکل نهاد نیز مسئولیت اجرایی را به عهده دارد که توسط وزیر انتخاب و حکم وی به امضاء رئیس‌جمهور خواهد رسید. 

با توجه به روی کار آمدن دولت سیزدهم و تغییرات مدیران ارشد وزارتخانه‌ها و سازمان‌های اجرایی، پیش‌بینی می‌شود که در روزهای آتی شاهد رختی نو بر اندام هیئت امنا و دبیرکلی این نهاد نیز باشیم. 

تا به حال در میان اهالی فرهنگ و کتاب نام افراد مختلفی نیز به عنوان گزینه‌های دبیرکلی این سازمان به گوش رسیده که به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

علیرضا مختارپور قهرودی

وی از سال 1393 دبیرکل این نهاد شد . هر چند امکان ابقای وی در این مسئولیت منتفی نیست اما پس از هفت سال از اداره این نهاد توسط علیرضا مختارپور، و با توجه به نزدیک بودن زمان بازنشستگی، احتمال اینکه گزینه دیگری انتخاب شود بیشتر است . 

دکتر محمد خندان 

دکتر محمد خندان دانش‌آموخته علم اطلاعات و دانش‌شناسی از دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت همین دانشگاه است. او سوابقی همچون ریاست اداره انتشارات و ارتباطات علمی نهاد کتابخانه‌های عمومی، مدیرکلی پژوهش و نوآوری نهاد کتابخانه های عمومی، ریاست کتابخانه مرکزی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران را داراست. وی همچنین رئیس میز فلسفه رسانه پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری نیز است. 

حجت‌الاسلام و المسلمین سیدجلال حسینی

حجت‌الاسلام حسینی از سال 1397 ریاست سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی را به عهده دارد و پیش از این معاون تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی بوده است. این سازمان که بیش از 50 باب کتابخانه را در سراسر کشور اداره می کند طبق قانون مستثنا از نهاد کتابخانه‌های عمومی است. فعالیت سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس بیشتر در حوزه آرشیو و مدیریت اسناد تاریخی زبانزد بوده است که در سال‌های اخیر در این زمینه خدمات زیادی به پژوهشگران ارائه کرده است.

دکتر غلامرضا خواجه‌سروی

شاید در بین گزینه‌های محتمل، غلامرضا خواجه‌سروی قوی‌ترین رزومه را برای کسب این پست داشته باشد. وی که به‌عنوان یکی از گزینه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد نیز مطرح بود، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی است و سال‌ها معاون فرهنگی و معاون اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی بوده و در دولتهای نهم و دهم در معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم نیز فعالیت داشته است. خواجه‌سروی عضو هیئت امنای پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی است و نزدیکترین پست وی به دبیرکلی نهاد را می‌توان ریاست کتابخانه و موزه ملی ملک دانست که از سال 1396 تا به حال عهده دار این مسئولیت است. 

دکتر علی‌اکبر صفی‌پور

علی‌اکبر صفی‌پور که دکترای تخصصی تاریخ ایران دارد، بیشترین سابقه کاری در حوزه مرتبط با کتاب و کتابخانه‌ها و همچنین مدیریت مراکز فرهنگی را میان گزینه‌های محتمل داراست. در رزومه کاری وی موارد زیر به چشم می‌خورد: ریاست مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس، معاون پژوهش، برنامه‌ريزي و فناوري سازمان اسناد و كتابخانه جمهوري اسلامي ايران، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی، مدیرعامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و آموزش‌های هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تدریس در رشته‌های علم اطلاعات و دانش‌شناسی، کتابداری، آرشیو، تاریخ در دانشگاه‌های تهران، الزهرا، آزاد اسلامی و...، و راهنمایی، مشاوره و داوری پایان‌نامه‌های رشته‌های کتابداری، علم اطلاعات و دانش‌شناسی، آرشیو، ایرانشناسی و تاریخ در دانشگاه‌های مختلف.

دکتر محمد اله‌یاری فومنی

دکتر محمد اله‌یاری دانش آموخته دانشگاه علامه طباطبایی و از آن دست مدیرانی است که نامش به واسطه سوابق اجرایی و فعالیت‌هایش همواره به عنوان مدیر حوزه کتاب مطرح است و سال‌ها در حوزه فرهنگ، دارای مسئولیت‌های مختلف بوده. ریاست اداره کتاب در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمان معاونت فرهنگی محسن پرویز را می‌توان سرآغاز حضور وی در مسئولیت‌های فرهنگی عنوان کرد. او دبیر چندین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران بوده و از سال 1393 تا 1397 نیز مسئولیت معاونت توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور را به عهده داشت و پس از آن به دفتر برنامه‌ریزی و آموزش‌های هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رفت. اله‌یاری هم اکنون مدیرکل موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

مجدالدین معلمی

مجدالدین معلمی هم یکی از مدیران پرکار در زمینه فرهنگ است که علاوه بر معاونت توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور؛ مدیرکلی امور فرهنگی نهاد کتابخانه‌های عمومی، مدیرکلی دفتر امور اجتماعی سازمان ملی جوانان، سرپرستی حوزه هنری استان قم و مشاور استاندارد قم را نیز در پیشینه کاری خود دارد. معلمی که دانش آموخته رشته علوم سیاسی است، در حال حاضر معاون هنری حوزه هنری انقلاب اسلامی است. 

***

با توجه به بررسی سوابق گزینه‌های محتمل برای تصدی دبیرکلی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور مقتضی است که وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی، علاوه بر انتخاب افراد شایسته در کرسی‌های هیئت امنای این نهاد، برای انتخاب دبیرکل این سازمان، فردی را برگزیند که علاوه بر سوابق مرتبط و مناسب با حوزه فرهنگ، توان مدیریتی بالایی داشته باشد. چرا که این نهاد با مشکلات عدیده‌ای همچون مسائل مالی و عدم توجه به معیشت کتابداران، مشکلات حقوقی و قانونی در ساختار فرهنگی کشور، فاصله زیاد تا استانداردهای جهانی در شاخص‌های کتابخانه‌ای و ... دست و پنجه نرم می‌کند.