تاجیکستان و ایران اشتراکات فرهنگی و تاریخی بسیاری دارند، از زبان مشترک فارسی گرفته تا آیین‌ها و باورهای مشابه. تاجیکستان جزو حوزه «نوروز» است و نامش در پرونده نوروز که در یونسکو ثبت جهانی شده در کنار ایران و ۱۰ کشور دیگر نشسته است. ایران در سال‌های اخیر گردآوری و ثبت مشترک پرونده‌هایی چون «مهرگان»، «تیرگان» و «ساز رباب» را به تاجیکستان پیشنهاد کرده است. با وجود چنین اشتراکاتی و با گرم‌شدن روابط سیاسی، دو کشور، از سال گذشته تصمیم به لغو روادید گرفتند که اجرای آن تا ۲۰ مردادماه ۱۴۰۳ طول کشید. هرچند لغو ویزا فعلا شامل مسافرانی می‌شود که با پرواز از تهران و دوشنبه وارد دو کشور شوند. سفیر تاجیکستان در ایران گفته است که این مورد قرار است در دولت چهاردهم اصلاح شود، چون خواسته آنها برقراری سفرهای بدون ویزا بین شهرهای بیشتری است.
نظام‌الدین زاهدی، سفیر تاجیکستان در ایران در گفت‌وگو با ایسنا درباره اصلاح این توافق‌نامه توضیح داد: این تصویب‌نامه در دولت سیزدهم ایران بود، زمانی که آن تصویب‌نامه آماده شد به جای اینکه بنویسند لغو ویزا میان تاجیکستان و ایران برقرار می‌شود، نوشته شده است میان دوشنبه و تهران لغو روادید برقرار است. درحالی که همین حالا بین مشهد و دوشنبه نیز پرواز برقرار است اما براساس آن تصویب‌نامه فقط آنهایی که بین تهران و دوشنبه سفر می‌کنند ویزا لازم ندارند و مسافرانی که با پرواز مشهد به دوشنبه یا برعکس می‌آیند باید ویزا داشته باشند. به هر حال، دوستان ما در دولت چهاردهم وعده کرده‌اند آن تصویب‌نامه اصلاح لازم شود.
سفیر تاجیکستان در پاسخ به اعتراض فعالان گردشگری ایران به کمبود پرواز مستقیم بین دو کشور، اظهار کرد: اینطور نیست؛ در هفته چهار پرواز مستقیم بین دو کشور برقرار است، سه پرواز میان تهران و دوشنبه و یک پرواز میان مشهد و دوشنبه. شرکت هواپیمایی تاجیکستان قصد دارد تعداد پروازها بین تهران و دوشنبه را افزایش دهد و قرار شده با اصلاح توافق‌نامه لغو روادید، پروازها بین «شیراز دوشنبه» و «کیش و دوشنبه» نیز برقرار شود.
زاهدی درباره لغو ویزا در مرزهای زمینی که از سوی فعالان گردشگری پیشنهاد شده است، گفت: برای این مورد نیز درحال گفت‌وگو هستیم اما آماده شدن این بستر به اراده مقامات ذی‌ربط ایران بستگی دارد چون تاجیکستان مایل است لغو ویزا بین دو کشور فقط به مرزهای هوایی محدود نشود. عواملی بوده که باعث شده است توافق لغو ویز به پروازها محدود شود وگرنه در ابتدا قرار بود لغو ویزا کامل بین دو کشور برقرار شود و شهروندان ایران و تاجیکستان که از هر نقطه جهان اراده می‌کنند بتوانند بدون ویزا به این دو کشور وارد شوند، ولی درحال حاضر فقط از تهران و دوشنبه با پرواز بدون ویزا می‌توانند وارد دو کشور شوند. به هر حال گفت‌وگو میان دو کشور ادامه دارد و امیدواریم با افزایش تعداد گردشگران این مساله هم حل می‌شود.
سفیر تاجیکستان در تهران درباره هزینه بالای سفر به دو کشور با وجود پرواز مستقیم و لغو ویزا و ترجیح تاجیک‌ها برای سفر به مقاصد ارزان‌تر غیز از ایران، اظهار کرد: از این موضوع آگاه هستیم. این موضوع نه تنها از سوی مردم تاجیک مطرح شده است، بلکه دوستان ایرانی هم می‌گویند که با هزینه یک سفر به تاجیکستان می‌توانند دو بار به یکی دیگر از کشورهای همسایه سفر کنند. علت آن گرانی بلیت هواپیماست. کاهش قیمت بلیت پرواز را با دستور و فرمان نمی‌توان عملی کرد، تنها براساس رقابت سالم شرکت‌های هواپیمایی این اتفاق می‌افتد، برای همین ما با برخی دیگر از شرکت‌های هواپیمایی گفت‌وگوهایی را آغاز کرده‌ایم تا آنها وارد میدان شوند. از طرفی شرکت هواپیمایی تاجیکستانی که الان پروازهای بین دو کشور را انجام می‌دهد در مقایسه با شرکت هواپیمایی ایرانی که در این مسیر فعال است، قیمت پایین‌تری دارد. باور دارم اگر یکی دو شرکت هواپیمایی دیگر وارد میدان شوند قیمت‌ها حتما پایین می‌آید.
زاهدی درباره وضعیت سفر بین دو کشور نیز گفت: به طور تخمینی هر سال حدود هفت هشت هزار ایرانی به تاجیکستان می‌روند. البته انگیزه بخش زیادی از آنها، گردشگری است، بنابراین می‌توان گفت پنج شش هزار ایرانی هر سال به تاجیکستان سفر توریستی دارند. تعداد تاجیک‌هایی که به ایران می‌آیند در یک سال به حدود پنج هزار نفر می‌رسد. بخش زیادی از آنها با هدف گردشگری سلامت به ایران سفر می‌کنند.
