به گزارش مهر، هادی طحان‌نظیف عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان در پایان پنجمین روز از مهلت نخست ۵ روزه این شورا (شنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۳) برای بررسی صلاحیت‌های داوطلبان انتخابات چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری به سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران رفت و در برنامه تلویزیونی «زمانه» شبکه دو سیما با موضوع انتخابات حضور یافت.
وی که در گفتگو با خبر ۱۴ سیما این روز اعلام کرده بود که بررسی صلاحیت‌ها به پایان نرسیده و از بخشی از مهلت دوم ۵ روزه نیز استفاده خواهد شد، عنوان کرد: تمام تلاش‌مان این است به محض اینکه بررسی پرونده‌ها به اتمام رسید، در اسرع وقت نتایج را به وزارت کشور اعلام کنیم؛ اگر فردا شد فردا و اگر پس فردا شد، پس فردا.
طحان‌نظیف خاطرنشان ساخت: زمان دقیقی برای اعلام نتایج بررسی صلاحیت‌ها نمی‌توان اعلام کرد، اما تاکید داریم هر وقت بررسی‌ها به نتیجه رسید و نهایی شد، اطلاع‌رسانی شود تا فرآیندهای بعدی یعنی تبلیغات و… انجام شود.
جایگاه ریاست‌جمهوری مهم و خطیر است
سخنگوی شورای نگهبان در ادامه صحبت‌هایش بیان داشت: طبیعتاً انتظار نیست که ۸۰ نفرِ ثبت‌نام‌کننده احراز صلاحیت شوند؛ دلیل آن هم مشخص است. جایگاه و مسئولیت ریاست‌جمهوری طبق اصل ۱۱۳ مهم، سنگین و خطیر است. ویژگی‌ها و شرایطی هم که در اصل ۱۱۵ قانون اساسی برای ریاست‌جمهوری آمده، مهم است. در اصل ۱۱۳ قانون اساسی آمده است: «پس از مقام رهبری رئیس‌جمهور عالی‌ترین مقام رسمی کشور است و مسئولیت اجرای قانون اساسی و تنظیم روابط قوای سه‌گانه و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که مستقیماً به رهبری مربوط می‌شود، بر عهده دارد.» در اصل ۱۱۵ قانون اساسی هم آمده است: «رییس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند انتخاب گردد: ایرانی الاصل، تابع ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوی، مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور.»
منظور از «مدیر» و «مدبر» چیست؟
طحان‌نظیف درباره دو واژه «مدیر» و «مدبر» که در اصل ۱۱۵ قانون اساسی آمده است، توضیح داد: مسئول یک اداره نیز مدیر است، اما منظور قانون‌گذار سطح بالایی از مدیریت است که فرد بتواند کشور را اداره کند.
وی مثال زد: حتی ممکن است یک نفر، وزیر، نماینده مجلس یا مسئول خوبی باشد، اما در جایگاه دیگری نتواند به خوبی عمل کند و مهمتر از همه اینکه نتواند عهده‌دار مدیریت کشور شود.
سخنگوی شورای نگهبان به یک جمله مهم که همواره از سوی اعضای شورای نگهبان درباره صلاحیت افراد در جلسات شورا مطرح می‌شود، نیز اشاره کرد و گفت: آقایان در جلسات شورا این سوال را مطرح می‌کنند که آیا این فرد می‌تواند کشور را اداره کند یا خیر؟
این حقوقدان و استاد دانشگاه درباره واژه «مدبر» هم توضیح داد: مدبر کسی است که در زمان وقوع بحران‌ها و پیشامدها برای کشور به خوبی بتواند تدبیر، مدیریت و عاقبت‌اندیشی کند.
حداقل روزی ۲ جلسه مفصل برگزار می‌شود
این عضو حقوقدان شورای نگهبان در پاسخ به سوال مجری این برنامه در خصوص روند برگزاری جلسات بررسی صلاحیت‌ها اعلام کرد: همه اعضا در جلسات حضور دارند. جلسات به صورت فشرده در حال برگزاری است. حداقل دو جلسه در روز داریم که هر کدام از جلسات مفصل است. یک جلسه از صبح تا ظهر، یک جلسه از ظهر تا شب و گاهی ممکن است در شب هم جلسه داشته باشیم.
وی تاکید کرد: باید پرونده‌ها را به گونه‌ای تنظیم شود تا در این بازه زمانی، بررسی صلاحیت‌ها انجام بگیرد. از این رو کارها با سرعت، صحت، دقت و اتقان در حال انجام است. در اینجا هم حقوق مردم و هم حقوق داوطلبان برای اعضای شورای نگهبان مهم است.
طحان‌نظیف ادامه داد: پرونده تک‌تک افرادی که برای کاندیداتوری انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کرده‌اند، در جلسات مطرح می‌شود. استعلامات صورت گرفته نیز مطرح می‌شود. اعضا هم نظرات خودشان را بیان می‌کنند.
سخنگوی شورای نگهبان: هر لحظه کار بررسی صلاحیت‌ها به اتمام برسد، نتیجه را سریعاً اعلام می‌کنیم. در ریاست جمهوری رد صلاحیت نداریم.
رأی‌گیری برای احراز صلاحیت مخفی است
سخنگوی شورای نگهبان عنوان کرد: به طور معمول این سیر برای تمامی افراد طی می‌شود. اعضا بر اساس شناختی که از فرد دارند نظراتشان را بیان می‌کنند. عملکرد و سوابق فرد نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. سپس مباحثه‌ای بین اعضا صورت می‌گیرد و در نهایت رأی‌گیری می‌شود.
وی در خصوص کیفیت رأی‌گیری هم توضیح داد: رأی‌گیری مخفی است و هیچکدام از اعضا اطلاعی از رأی اعضای دیگر ندارند.
طحان‌نظیف اضافه کرد: در برگه‌هایی که در اختیار اعضا قرار داده شده است، اعضا نشانه می‌زنند که آیا فرد مورد بحث دارای صلاحیت است یا اینکه از نظر اعضا، صلاحیت فرد احراز نشده است.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان در پاسخ به سوال مجری برنامه این نکته را هم بیان داشت که گاهی بررسی یک پرونده زمان‌بر می‌شود و ممکن است جمع‌بندی و رأی‌گیری در خصوص آن فرد به جلسه بعد یا جلسات بعدی موکول شود. از این رو می‌توان گفت کار در مورد هیچیک افراد به اتمام نرسیده و نتیجه نهایی به صورت یکجا اعلام خواهد شد.
شبکه ناظران مردمی آماده نظارت بر انتخابات
سخنگوی شورای نگهبان سپس در خصوص فرآیندهای بعدی انتخابات گفت: پس از اعلام نتایج بررسی صلاحیت‌ها، تبلیغات آغاز می‌شود؛ برنامه‌های تبلیغاتی و مناظرات که از صدا و سیما پخش می‌شود به شناخت مردم کمک خواهد کرد.
وی خاطرنشان کرد: همزمان موضوعات اجرایی و مقدماتی که باید فراهم آید نیز پیگیری می‌شود. عوامل نظارتی نیز به ساماندهی امور می‌پردازند.
طحان‌نظیف در همین رابطه اعلام کرد: شورای نگهبان برای موضوع نظارت بر انتخابات از شبکه ناظران مردمی ۳۰۰ هزار نفری برخوردار است که هیچکدام از آنها در استخدام شورای نگهبان نیستند و از اقشار مختلف، سنین مختلف و زنان و مردان هستند. برای موضوع نظارت بر انتخابات به آنها آموزش‌هایی داده می‌شود.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان در خصوص روز رأی‌گیری هم عنوان کرد: در آن روز عوامل اجرایی و نظارتی پای صندوق‌های رأی حضور دارند. بعد از انتخابات هم اگر شکایتی باشد، از سوی شورای نگهبان بررسی خواهد شد و سپس صحت انتخابات از سوی این نهاد مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
آیا ارسال فشار به شورا اثرگذار است؟
سوال بعدی مجری برنامه در خصوص تماس‌ها و سفارش‌های برخی افراد و جریان‌های سیاسی به شورای نگهبان بود که طحان‌نظیف به این سوال اینگونه پاسخ داد: ممکن است افرادی تماس بگیرند یا نامه بفرستند؛ این موضوع هم در بحث بررسی مصوبات مجلس شورای اسلامی وجود دارد و هم در بحث بررسی صلاحیت‌ها در انتخابات‌ها.
وی تاکید کرد: سابقه شورای نگهبان نشان داده که این نهاد مبنا دارد و مبنای آن هم قانون و شرع است. در موضوع بررسی صلاحیت‌ها اصل و مبنا، قانون اساسی است. مواردی که در قانون اساسی آمده، باید در مورد افراد احراز شود.
سخنگوی شورای نگهبان با صراحت اعلام کرد که «این شورا تحت تأثیر فشار، پیگیری و توصیه فرد، افراد یا جناحی قرار نمی‌گیرد.»
وی البته عنوان کرد: ما گوش شنوایی برای شنیدن نظرات جریانات و افراد سیاسی داریم، اما مبنای ما در تصمیم‌گیری‌ها قانون و شرع است.
تبلیغات انتخاباتی چگونه خواهد بود؟
طحان‌نظیف در خصوص تبلیغات انتخاباتی هم بیان داشت: بخشی از تبلیغات فیزیکی و بیرونی است. مانند ادوار گذشته این شیوه و ابزار آن وجود دارد و رواج خواهد داشت.
وی افزود: در کنار تبلیغات فیزیکی، شاهد تبلیغات در فضای مجازی نیز خواهیم بود که در قانون پیش‌بینی‌هایی در این رابطه صورت گرفته است.
سخنگوی شورای نگهبان، اما یادآور شد که بار اصلی تبلیغات در انتخابات ریاست‌جمهوری برعهده صدا و سیماست. رسانه ملی فرصتی است تا کاندیداها از آن استفاده کنند و برای آگاهی بخشی و اعلام برنامه‌هایشان بهره ببرند.
گویا برخی اطلاعات‌شان از اعضا بهتر است!
مجری برنامه در ادامه این برنامه انتخاباتی که هر شب از شبکه دو سیما پخش می‌شود، پرسید که آیا از همه جریانات سیاسی در بین تاییدصلاحیت‌شدگان خواهند بود که سخنگوی شورای نگهبان جواب داد: اجازه بدهید کار بررسی صلاحیت‌ها نهایی بشود؛ ان‌شاالله که اینگونه خواهد بود.
وی در خصوص برخی گمانه‌زنی‌ها و ادعاهایی که در برخی رسانه‌ها و فضای مجازی صورت می‌گیرد نیز با خنده گفت: برخی انگار اطلاعات‌شان از اعضای شورای نگهبان بهتر است!
طحان‌نظیف همچنین بیان کرد: تعداد نامزدها را از قبل مشخص نمی‌کنیم و چنین چیزی امکان‌پذیر هم نیست. صلاحیت تک‌تک افراد بررسی می‌شود و سپس مشخص می‌شود که چه تعداد افراد برخوردار از اوصاف قانونی هستند.
وی در همین رابطه به این نکته اشاره کرد که در ادوار مختلف، تعداد نامزدها متفاوت بوده است؛ بنابراین این بدان معنا نیست که تعداد نامزدها از قبل مشخص می‌شود.
ثبت‌نام داوطلبان با مصوبه شورا ساماندهی شد
موضوع بعدی که در این برنامه تلویزیونی مورد بحث و گفتگو قرار گرفت، مصوبه شورای نگهبان در خصوص شرایط ثبت‌نام داوطلبان انتخابات ریاست‌جمهوری بود.
طحان‌نظیف در همین خصوص اظهار داشت: در سال ۱۳۹۶ یک هزار و ۶۳۶ نفر برای انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کردند. در انتخابات ریاست جمهوری نیز در هر دوره شاهد رشد ثبت‌نامی‌ها نسبت به دوره گذشته بودیم که برخی شرایط ابتدایی را نداشتند.
وی افزود: در سال ۱۳۹۵ سیاست‌های کلی انتخابات از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شد. در بند ۵-۱۰ آن سیاست‌ها آمده است که تعریف و اعلام معیارها و شرایط لازم برای تشخیص رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبر بودن نامزدهای ریاست جمهوری باید توسط شورای نگهبان انجام بگیرد.
طحان‌نظیف گفت: از این رو شورای نگهبان در سال ۱۳۹۶ مصوبه‌ای در این خصوص به تصویب رساند تا معیارها و شاخص‌های رجل سیاسی و مذهبی و مدیر و مدبر بودن تشخیص داده شود. این مصوبه هم در فرآیند ثبت‌نام داوطلبان و هم بررسی صلاحیت‌ها در شورای نگهبان مبنای عمل بود.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان بیان کرد: این مصوبه در سال ۱۴۰۰ عینی‌تر و کمی‌تر شد. اگرچه دولت وقت آن مصوبه را در زمان ثبت‌نام اجرایی نکرد، اما شورای نگهبان پرونده آن افرادی را مورد بررسی قرار داد که دارای شرایط ابتدایی بودند. ضمن اینکه تعداد افراد ثبت‌نامی نیز به ۵۹۲ نفر کاهش یافت. البته در آن مقطع کسانی که شرایط اولیه را داشتند کمتر از ۴۰ نفر بودند.
وی در خصوص این دوره هم گفت: عدد کلی کاهش پیدا کرد، اما کسانی که شرایط شکلی داشتند، دو برابر افزایش پیدا کرد. مصوبه شورای نگهبان یک ساماندهی در ثبت‌نامی‌ها به وجود آورد.
داوطلب برای احراز صلاحیت باید ۷ رأی بیاورد
مجری برنامه این سوال را هم پرسید که آیا ممکن است کسی که در دوره قبل احراز صلاحیت نشده، در این دوره احراز صلاحیت شود و عکس آن نیز ممکن است که سخنگوی شورای نگهبان پاسخ داد: بارها گفته‌ایم که صلاحیت افراد را در هر دوره‌ای و در هر انتخاباتی بررسی می‌کنیم.
وی خاطرنشان کرد: ممکن است ابهامی نسبت به فرد وجود داشته که با به دست آمدن اطلاعات جدید، آن ابهام برطرف شده باشد. ضمن اینکه ترکیب اعضای شورای نگهبان نیز در هر دوره تغییر می‌کند.
طحان‌نظیف این نکته را هم گفت که برای احراز صلاحیت یک فرد، باید رأی اکثریت اعضا کسب شود یعنی ۷ نفر رأی بدهند که صلاحیت وی احراز شده است.
عدم احراز به معنای رد صلاحیت نیست!
سخنگوی شورای نگهبان در اینجای برنامه موضوع مهمی را در خصوص احراز و عدم احراز بیان کرد و گفت: موضوع بررسی صلاحیت‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری با انتخابات مجلس شورای اسلامی تفاوت دارد. در انتخابات ریاست‌جمهوری دو وضعیت «احراز صلاحیت» و «عدم احراز صلاحیت» داریم.
وی توضیح داد: شرایط مندرج در اصل ۱۱۵ قانون اساسی باید در مورد افراد احراز شود؛ اگر احراز نشود بدین معنا نیست که فرد دارای مشکلی است.
طحان‌نظیف تاکید کرد: سطح ریاست‌جمهوری، سطح بسیار بالایی است. اگر کسی احراز صلاحیت نشده یعنی در سطح شخص دوم کشور و تمام آن ویژگی‌هایی که در قانون اساسی آمده در ایشان دیده نشده است، ولی حتماً در جایگاه‌های دیگری قابل استفاده است.
سخنگوی شورای نگهبان به این سوال خانم شریفی‌مقدم که در خصوص ثبت‌نام خانم‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری بود و اینکه آیا یک خانم هم می‌تواند رئیس‌جمهور بشود، اینگونه جواب داد: در مصوبه‌ای که از سوی شورای نگهبان برای ثبت‌نام داوطلبان اعلام شد، حداقل و حداکثر سن، حداقل مدرک و حداقل سابقه ذکر شده بود. کما اینکه چند نفر خانم هم ثبت‌نام کردند. در خصوص سایر شرایط قانونی نیز بررسی خواهد شد.
چرا کاندیداهای پوششی تأیید می‌شوند؟
سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به این سوال که چرا کاندیداهای پوششی تأیید می‌شوند؟ هم گفت: این موضوع مستلزم اطلاع و آگاهی از نیات و انگیزه‌های افراد است و ما ابزاری برای نیت‌سنجی افراد در اختیار نداریم. در قانون نیز چنین پیش‌بینی صورت نگرفته است.
وی البته این نکته را هم بیان کرد: برخی افراد پس از حضور در عرصه رقابت به دلایل مختلف از جمله اینکه مورد استقبال سیاسی نیستند، کناره‌گیری می‌کنند یا اینکه به این نتیجه برسند که برای پیروزی ائتلاف می‌کنند؛ از این رو شناخت پوششی یا واقعی بودن یک کاندیدا سخت است.
پاسخ سخنگوی شورای نگهبان به سوال پایانی مجری برنامه نیز در مورد کیفیت جلسات بررسی صلاحیت‌ها بود که وی گفت: فضای جلسات در عین صمیمیت میان اعضا کاملاً جدی است و ممکن است مذاکرات در خصوص یک یا چند پرونده طولانی بشود. اعضا در بررسی دقیق پرونده‌ها جدیّت دارند. بحث و تبادل‌نظرهای جدی صورت می‌گیرد؛ ممکن است درباره برخی پرونده‌ها اختلاف‌نظر وجود داشته باشد و در مورد برخی پرونده‌ها هم اختلافی وجود نداشته باشد. بعد از بیان استدلال‌ها آن چیزی که تمام‌کننده است، رأی‌گیری می‌باشد.
