روز یکشنبه کیانوش جهانپور، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت در نشست خبری که به صورت ویدیو کنفرانس برگزار شد اظهاراتی درباره کشور چین بیان کرد که جنجال ایجاد کرد. این بخش جنجالی احتمالا در پاسخ به سوالی درباره اپیدمی کرونا در ژاپن بود. ابتدا سخنان جهانپور را به نقل از ایرنا بخوانید:

«جهانپور گفت: در ژاپن اپیدمی اتفاق نیافتاد و واژه اپیدمی وقتی گفته می‌شود که یک درصد جمعیت به ویروس مبتلا شده باشند. در ایران هم نمی‌توان گفت در همه جای کشور اپیدمی داریم. مرحله تک گیری و انفرادی در برخی مناطق کشور وجود دارد. در قسمت عمده مناطق کشور در مرحله طغیان و در برخی شهرها در مرحله اپیدمی یا همه گیری هستیم. حتی در کره جنوبی هم اپیدمی اتفاق نیفتاده است.

وی ادامه داد: در چین وضعیت متفاوت بود و ووهان تجربه اپیدمی داشت. به نظر می‌رسد آمارهای چین یک شوخی تلخ بود. زیرا بسیاری در همه جهان فکر کردند این بیماری مثل آنفلوآنزا است و مرگ و میر کمتری دارد. همه این موارد مبتنی بر گزارش‌هایی بود که از چین گزارش می‌شد و به نظر می‌رسد چین شوخی تلخی در این زمینه با همه دنیا انجام داد. اگر در چین گفته می‌شود دو ماهه یک اپیدمی مهار شده، باید بیشتر درباره آن فکر کرد.»

این سخنان باعث شد برخی از فعالان رسانه‌ای به جهانپور اعتراض کنند. اما جهانپور با تاکید مضاعفی یک توییت در این زمینه منتشر کرد. توییت جهانپور با پاسخ سفیر چین در ایران همراه شد و این پینگ پنگ یک بار دیگر هم ادامه پیدا کرد. این توییت‌ ها را در زیر مشاهده کنید: 

پس از این اتفاقات بود که سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه در توییتی انگلیسی تلاش کرد اشتباه سخنگوی وزارت بهداشت را جبران کند. موسوی نوشت: «دولت و ملت چین پیشگام مبارزه با ویروس کرونا و اعطای کمک های سخاوتمندانه به سایر کشورها در اقصی نقاط جهان است. شجاعت، تعهد و حرفه‌ای‌گری چین در مهار کرونا شایسته تبریک است. ایران همواره قدردان چین در این شرایط بوده است.» این توییت با واکنش سفیر چین روبرو شد که نوشت: «شایعات نمی‌توانند دوستی ما را از بین ببرند.»

پس از این اتفاقات کیانوش جهانپور در توییت دیگری نوشت: « ... و اما، دولت و ملت ایران قدردان دولتها و ملت هایی است که بویژه در این همه گیری جهانی كرونا در کنارشان ایستادند و حافظه تاریخی ایرانیان البته این قسمت ماجرا را هم فراموش نخواهد کرد. حمایت های چین از ملت ایران در این روزهای سخت، هکذا فراموش ناشدنی است. بیگانگان ذوق زده نشوند.»

فارغ از درست یا غلط بودن ادعای جهانپور درباره محققان چینی، در این زمینه چند نکته به نظر می‌رسد:

*سخنگوی یک مجموعه ویترین یک مجموعه در افکارعمومی است. به همین جهت سخنگو باید بیش از همه چیز مراقب سخنانش باشد که خدای ناکرده سخن اشتباهی بر زبان نراند و مهمتر از آن، سخنانش پیامدهای بدی نداشته باشد. پس یک سخنگو باید به تبعات سخنش فکر کند. 

*جهانپور در توییت مدعی شده مباحث علمی را نباید با سیاست آمیخت. این سخن درستی است که برداشت غلطی از آن صورت گرفته است. برای توضیح باید به این پرسش پاسخ دهیم که وزارت بهداشت چه تفاوتی با یک مرکز علمی ویروس شناسی دارد. وزارت بهداشت یک نهاد سیاسی است که متکفل امر سلامت و بهداشت در کشور است اما یک مرکز ویروس شناسی صرفا یک نهاد علمی است. خروجی وزارت بهداشت سیاستگذاری برای سلامت یک کشور است اما خروجی یک مرکز ویروس شناسی نهایتا مقالات و کتاب های علمی است. وزارت بهداشت حق اعمال حاکمیت دارد اما یک مرکز علمی چنین حقی ندارد.

با تامل در این نکته متوجه می‌شویم سخنگوی وزارت بهداشت در وهله اول به عنوان یک مقام سیاسی سخن می گوید و در مقام بیان گزاره های علمی نیست. اصحاب علم و آکادمی به بحث علمی مشغولند اما سخنگوی وزارت بهداشت تمام سخنانش سیاسی است چون در مقامی سیاسی حضور دارد. 

این تفاوت را در همین مثال اخیر هم می توانیم ببینیم. اگر یک محقق دانشگاهی حوزه پزشکی سخنان جهانپور را بیان می کرد نه تنها سفیر چین واکنشی نشان نمی داد بلکه روزنامه نویسان داخلی هم احتمالا به آن توجهی نمی کردند اما وقتی سخنگوی یک وزارتخانه چنین سخنی می گوید مناقشه شکل می گیرد.

*نتیجه ای که از دو نکته بالا به دست می‌آید این است که سخنگوی وزارت بهداشت به عنوان یک مقام سیاسی همواره باید به تبعات سیاسی سخنانش بیندیشد و چیزی نگوید که بعدا خودش مجبور به رفع و رجوع آن شود. به علاوه اساسا در حیطه وظایف سخنگوی وزارت بهداشت نیست که با سفیر یک کشور وارد مجادله شود. وزارت خارجه متکفل روابط خارجی است و اگر قرار است سخنی به کشورهای خارجی گفته شود باید از طریق این وزارت خارجه باشد نه وزارت بهداشت.

*با نگاهی به شرایط کنونی کشورمان متوجه می شویم سخنان جهانپور درباره چین نه تنها سودی به حال ما نداشت بلکه احتمالا باعث ضررهایی در آینده می شود. چین کشوری است که از همه نظر در ماجرای کرونا به ایران کمک کرده است. حمایت های مالی و تجهیزاتی از یک سو و حمایت سیاسی از سوی دیگر. 

کمک های مالی چندمیلیون دلاری توسط افراد سرشناس چینی به ایران اهدا شد. در زمینه تجهیزات، به گفته سفیر ایران در چین تاکنون 28 هواپیمای باری تجهیزات اهدایی از سوی چینی ها را به کشور ما آورده است. در زمینه حمایت سیاسی هم چین کشوری بود که رسما خواستار لغو تحریم‌های ایران توسط آمریکا شد دوستی خویش با ملت ایران را اثبات کرد.

در چنین شرایطی آیا صحیح است سخنگوی وزارت بهداشت چنین سخنانی درباره چین به زبان براند و بدتر از آن در توییتر بر آن سخنان تاکید کند؟ هرچند به نظر می رسد خود جناب جهانپور هم به اشتباه خود پی برد اما ای کاش قبل از این سخنان، ایشان را درباره تاثیرات سیاسی سخنانش توجیه می کردند.