آن عکس مربوط به دیدار سفیران روسیه و انگلیس در تهران است و در متن توئیت آمده است محل تصویر همان جایی است که سران سه کشور (انگلیس، آمریکا و شوروی) پس از اشغال ایران توسط متفقین و در جریان کنفرانس تهران در سال 1943 دیدار داشته و عکس یادگاری گرفتند.

در تصویر یک صندلی خالی نیز گذاشته شده است تا جای خالی نماینده آمریکا گرامی داشته شود یا پیام دیگری به آمریکایی‌ها ارسال شود!

** چرا مردم ایران خاطره تلخی از "کنفرانس تهران" دارند؟

کنفرانس تهران سال 1943 و به منظور بررسی ترسیم استراتژی‌های نظامی و تقسیم غنائم برای دولت‌های پیروز، پس از اشغال ایران توسط متفقین و با حضور روزولت، چرچیل و استالین روسای سه کشور آمریکا، انگلیس و شوروی در تهران برگزار شد.

برگزاری این کنفرانس و گرفتن عکس یادگاری در شرایطی که کشور همچنان در اشغال نیروهای آنان بود، اهانت به مردم ایران بود. چگونگی برگزاری آن که از عدم اطلاع مقامات ایرانی گرفته تا عدم پذیرفتن شاه نیز تحقیر حاکمیت ایران قلمداد می‌شود.

کنفرانس تهران اگرچه برای شوروی، انگلیس و آمریکا که پیروز جنگ جهانی دوم بودند و خاک کشورمان را هم در اشغال داشتند یک خاطره شیرین است، اما برای مردم ایران اتفاقی تلخ و ناراحت‌کننده است؛ چرا که متفقین بدون اجازه و حتی اطلاع مقامات ایرانی مرزهای کشورمان را بستند. سه رهبر وارد تهران شدند. محمدرضا پهلوی پس از اینکه از ورود آنان مطلع شد به سفارت شوروی رفت، اما آن‌ها او را به جلسه خود راه ندادند و تنها شاه جوان چند دقیقه در حیاط سفارت اجازه یافت با استالین گفتگو کند. او نیز در آن مدت زمان کوتاه درخواست کرد پدرش (رضاشاه) به جای خوش آب و هواتری تبعید شود!

شاه که از سوی سران این سه کشور تحقیر شده بود، سالگرد برگزاری این کنفرانس را جشن گرفت و سه خیابان در تهران را به نام‌های روزولت، چرچیل و استالین نامگذاری کرد؛ یعنی پاسخ تحقیر خود و ملت ایران را با خوش‌خدمتی داد. البته از او که دست‌نشانده انگلیسی‌ها بود انتظاری بیش از این نبود و مردم ایران هم باید شاه دست‌نشانده و تحقیرپذیر را تحمل می‌کردند و هم رفتارهای حقارت‌آمیز سران شوروی، انگلیس و آمریکا را.

اما کنفرانس تهران و چگونگی برگزاری آن که خبر برگزاری مذاکرات، شرکت‌کنندگان آن، محتوا و نتیجه مذاکرات به طور کامل از کشور میزبان (ایران) مخفی نگه داشته شد، یک پیام مهم برای ایران داشت و آن این بود که شاه، مردم و منابع ایران صرفاً بازیچه‌ای در دست‌های قدرت برتر جهان هستند و لزومی دیده نمی‌شود با عرف دیپلماتیک با ایرانیان برخورد شود. از این رو یادآوری آن کنفرانس به هر بهانه‌ای که باشد، یادآوری آن اهانت بزرگ به مردم ایران است و روسیه که انتظار می‌رفت از آن مرام و مسلک شوروی فاصله گرفته باشد، باید نشان بدهد که دچار یک خطای بزرگ شده و از مردم ایران به طور رسمی عذرخواهی کند.

رهبران شوروی، انگلیس و آمریکا در جریان کنفرانس تهران در حالی عکس یادگاری گرفتند که بر اثر اشغال ایران توسط نیروهای آنان (متفقین) مردم با قطحی و گرسنگی دست و پنجه نرم می‌کردند. در واقع آن عکسی که سفارت روسیه به آن افتخار می‌کند و برای آنان یادگاری است، بر ویرانه‌های کشوری که آن را به قحطی و نابودی کشانده بودند، برداشت شد.

** صندلی خالی برای آمریکا؟

کنفرانس تهران نقطه اوج همکاری‌های انگلیس، آمریکا و شوروی است. به قول روزولت اولین باری که روس‌ها، انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها دور یک میز نشستند و عضو یک خانواده شدند، آن موقع بود.

روزولت، چرچیل و استالین در چند روز اقامتشان در تهران چنان گرم گرفتند که علاوه بر تحکیم اتحادشان در جنگ، از شوخی با هم، دعوت یکدیگر به ضیافت شام در سفارتخانه‌هایشان و حتی برگزاری جشن تولد برای چرچیل غافل نشدند.

اینکه در نشست سفرای روس و انگلیس یک صندلی خالی برای سفیر یا نماینده آمریکا گذاشته می‌شود، نشان‌دهنده این است که آن‌ها تمایل دارند آن دوستی و رابطه تاریخی تکرار شود و بار دیگر در کنار یکدیگر قرار بدهند یا اینکه می‌خواهند پیام دیگری برای آمریکا ارسال کنند.

اما اینکه آن‌ها سه صندلی خود را در تهران کنار هم می‌گذارند، خواسته یا ناخواسته این پیام را به مردم ایران می‌رساند که آن‌ها می‌خواهند در دشمنی با مردم ایران شریک و همراه شوند. چیزی که مورد واکنش شدید کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی قرار گرفته است.

مردم ایران از دشمنی‌ها و بدعهدی‌های آمریکا خاطرات تلخ بسیاری دارند. از کودتای 28 مرداد، حمله به طبس و هدف قراردادن هواپیمای مسافربری گرفته تا خروج از برجام و تحریم دارویی و غذایی ایران. سفارت روسیه باید به طور واضح و شفاف پاسخ بدهد که آیا تمایل دارد در دشمنی آمریکا همراه شود و موضعش در قبال خصومت‌ها و دشمنی‌های آمریکا و انگلیس چیست؟

** واکنش تند کاربران و مقامات ایرانی به اهانت سفرای روس و انگلیس

اهانت سفرای روس و انگلیس به سرعت مورد واکنش کاربران ایرانی در فضای مجازی و مقامات کشورمان از جمله محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و امیر عبدالهیان وزیر پیشنهادی امور خارجه از سوی دولت سیزدهم قرار گرفت.

قالیباف نوشت: اقدام دور از ادب سفرای روسیه و انگلیس باید به سرعت توسط وزارت‎خارجه پیگیری شود. هر دو سفیر باید فوراً به طور رسمی بابت اقدام انجام شده عذرخواهی کنند در غیر اینصورت واکنش قاطع دیپلماتیک ضروری خواهد بود.

ظریف نیز در توئیتی نوشت: امروز تصویری بسیار نابجا را دیدم؛ لازم است که به همه یادآوری کنم که اوت 2021، نه اوت 1941 است و نه در دسامبر 1943. مردم ایران نشان داده‌اند که سرنوشت آنها دست سفارت‌های خارجی یا قدرت های خارجی نیست و در مذاکرات برجام نیز همین طور بود.

امیر عبداللهیان وزیر پیشنهادی امور خارجه نیز در توئیتی نوشت: اقدام غیردیپلماتیک دو سفیر خارجی در تهران، افکار عمومی را در جمهوری اسلامی مکدر کرده است و نشان‌دهنده بی‌توجهی به آداب دیپلماتیک و غرور ملی مردم غیور ایران است. اصلاح و جبران سریع این خطا ضرورت دارد.

کاربران در فضای مجازی نیز واکنش‌های شدیدی نسبت به اقدام سفرای روس و انگلیس نشان دادند و از دولت و دستگاه سیاست خارجه خواستار برخورد شدید و قاطع با این سفیران شدند.

 ** عذرخواهی می‌کنند یا اخراج می‌شوند؟ 

سفارت روسیه صبح امروز در توئیتی با ارائه توضیحاتی تلاش کرد عذرخواهی کند، اما به اعتقاد کاربران فضای مجازی آنچه منتشر شده عذرخواهی نیست و توجیه است، ضمن اینکه عذرخواهی باید رسمی باشد.

در آن توئیت آمده بود: با توجه به واکنش‌ها به تصویر منتشرشده از سوی ما، می‌خواهیم دقت کنیم که این تصویر زمینه ضد ایرانی ندارد و قرار نبود احساسات مردم کشور دوست، ایران را آزرده کنیم. تنها معنای این عکس یادآوری و ادای احترام به تلاش‌های مشترک دولت‌های متحد علیه نازیسم در جنگ جهانی دوم بود. ایران دوست و همسایه ماست و به تقویت روابط مبتنی بر احترام متقابل ادامه می‌دهیم.

سفرای روسیه و انگلیس امروز به وزارت امور خارجه فراخوانده شدند که سفیر روسیه در توضیح اقدامش آنچه در توئیت سفارت آمده بود را تکرار کرد.

سفرای روس و انگلیس با اهانتی که انجام دادند، احساسات مردم و کاربران ایرانی را برانگیخته کردند و ایران می‌تواند در صورت عدم عذرخواهی رسمی، آنان را به عنوان عناصر نامطلوب معرفی و درخواست اخراج کند.

بند یک ماده 23 قانون کنوانسیون وین (و همچنین ماده  9 متن بین‌المللی کنوانسیون) می‌گوید "دولت پذیرنده می‌تواند در هر زمان به دولت فرستنده اطلاع دهد که یکی از مأموران کنسولی را شخصی نامطلوب می‌داند یا هر یک از کارکنان دیگر‌کنسولی را غیر قابل قبول می‌شمارد. در این صورت دولت فرستنده حسب مورد شخص مورد نظر را فرا خوانده یا به مأموریت او در آن پست کنسولی‌ پایان می‌دهد."

کنوانسیون وین درباره روابط کنسولی یک معاهده بین‌المللی در مورد روابط کنسولی است که سال 53 در ایران به تصویب رسیده و در اکثر کشورهای جهان از جمله ایران، روسیه و انگلستان اعتبار قانونی دارد.