«پادشاهی بریتانیا»

نوشته: نیکول هورنینگ

ترجمه: پریسا صیادی

ناشر: ققنوس، چاپ اول 1401

120 صفحه، 65000 تومان

******

جهان در طول تاریخ آنقدر تغییر و تحول به خود دیده که مردم این روزگار حکمرانی فردی با اختیارات نامحدود و در عین حال غیر پاسخگو را برنتابد؛ بخصوص حکومتی که در قالبی غیرانتخابی (مثلا سلطنتی) و با انتقال قدرت به صورت موروثی اداره شود. پادشاهی بریتانیا یکی از قدیمی‌ترین حکومت‌های سلطنتی در اروپاست؛ اما چگونه است که در قلب اروپایی که همواره به داشتن دموکراسی‌هایش می‌نازد، نظام‌هایی سلطنتی از این دست توانسته‌اند تا به امروز دوام بیاورند؟ نهاد سلطنت در این کشور چه اندازه صاحب قدرت و نقش تاثیر گذار در حوزه سیاست است؟ با توجه به هزینه‌هایی که به مالیات دهندگان تحمیل می‌کند، چگونه با موافقان و مخالفانش تعامل می‌کند؟ آیا همه اعضای خانواده سلطنتی تمایلی به ادامه نقش سیاسی و اجتماعی در بریتانیای امروز را دارند؟ نظام پادشاهی در بریتانیا چه زمانی آغاز شد و خاندانهای حاکم بر این سرزمین چه  نام داشتند و چگونه به قدرت رسیده بودند؟ و...

پاسخ اینها و بسیاری سوالات دیگر درباره چگونگی نهاد سلطنت در تاریخ بریتانیا را می‌توانید در کتاب «پادشاهی بریتانیا» (از آغاز تا امروز) بیابید. اثر حاضر به عنوان هشتاد و ششمین کتاب  از مجموعه ارزشمند و خواندنی «تاریخ جهان» نشر ققنوس است که به منظور آشنایی نسل جوان و مخاطب غیرحرفه‌ای تاریخ با مهمترین فرازهای تاریخ جهان، همچنین تاثیر گذارترین شخصیتهای این حوزه، دوره‌های گوناگون تاریخی و... منتشر شده است. 

ترجمه  (توسط پریسا صیادی) و انتشار این کتاب در ایران مصادف شد با  اندک زمانی پس از مرگ الیزابت دوم ملکه بریتانیا که با سلطنتی بیش از شصت و پنج سال و شکستن رکورد ملکه ویکتوریا، دارای طولانی‌ترین مدت سلطنت در تاریخ بریتانیا بود.

بی‌شک حکومت بریتانیا برای حفظ این نهاد سلطنتی که از دیرباز با سنت ها و آداب  و رسوم این کشور گره خورده است، تن به تغییراتی بسیار بنیادین در طول سده گذشته داده است. این درحالی‌ست که بریتانیا یکی از سنت گراترین کشورهای جهان غرب بوده است، اما پابه‌پای دیگران پیش آمده و  کوشیده پیشرفت ها و تغییر و تحولها را در ساختار سیاسی و اجتماعی خود باز تعریف کرده و شکل متناسب آن با فرهنگ و سنتهای بریتابیایی را یافته و بازتولید کرده است. 

نقطه آغاز پادشاهی بریتانیا  به دوران قرون وسطی و فرمانروایی آلفرد کبیر باز می گردد که در قرن نهم میلادی پادشاهِ وسکس نامیده می شد و مردم انگلستان را در برابر یورش وایکینگ ها رهبری کرده بود. در اواسط قرن یازدهم پادشاهان انگلستان، قدرت خود را بر نواحی جنوبی این جزیره که امروز بریتانیای کبیر را می سازند تحکیم کردند. پادشاهی در انگلستان قرون وسطی موضوع نخستین فصل کتاب است. پادشاهی بریتانیا در فراز و فرود تاریخ این سرزمین حادثه‌های گوناگونی را پشت سرگذاشته، خانواده‌هایی بوده اند که پس از سالهای طولانی قدرت را از دست داده و سلطنت به خانواده دیگری رسیده است. جنگ گل ها، خاندان تودور، خاندان استوارت، خاندان هانوور ، خاندان ساکس کوبورگ گوتا و خاندان ویندوزور عناوین دیگر فصول کتابند. علاوه بر یادداشتها و نمایه‌ی پایان کتاب، نویسنده (نیکول هورنینگ) منابعی نیز برای مطالعه بیشتر معرفی کرده‌است. همچنین برای آشنایی بهتر خوانندگان، کتاب با اینفوگرافی از رویدادهای مهم پادشاهی بریتانیا آغاز شده است که از 1837 همزمان با بر تخت نشستن ملکه ویکتوریا را تا سال 2018 که پرنس هری و مگان مارکل ازدواج می‌کنند، در بر می‌گیرد. پیشگفتار کتاب با عنوان «تعلق خاطر به سنت»  مدخل کوتاه اما بسیار خوبی است برای درک چگونگی کلیت نظام سلطنتی انگلستان و نوع تعامل آنها با جامعه امروز و همچنین نگاه جامعه به ساز و کار پرهزینه نهاد سلطنت می‌پردازد.

دیگر فصول کتاب «پادشاهی بریتانیا؛ از آغاز تا به امروز» نیز با زبانی روان به مرور رویدادهای تاریخی پادشاهی انگلستان از زمان تأسیس تا امروز می‌پردازد. این‌نظام حکومتی، در حال حاضر به صورت مشروطه سلطنتی اداره می‌شود. تصمیمات سیاسی کشور برعهده مقاماتی است که با رای مردم انتخاب شده و در صورت نارضایتی مردم قابل تغییرند. ملکه یا پادشاه انگلستان با اینکه به ظاهر در راس حکومت قرار دارند، اما مقامی کاملا تشریفاتی هستند. البته در عصر ویکتوریایی این چنین نبود ملکه یا پادشاه دارای بالاترین قدرت‌های سیاسی و تصمیم گیرنده کشور بودند. اما در رهگذر زمان نظام حکومتی نیز دموکرانیک تر شده است. فعالیت‌های اعضای سلطنتی در این روزگار بشتر در قالب حضور در مراسمات اجتماعی به ویژه در حوزه امور خیریه است.

در مورد ضرورت یا اهمیت وجود پادشاهی در دنیای امروز، مردم انگلستان نظرات مختلفی دارند. یکی از مهمترین دلایل مخالفت گروهی از مردم با نظام پادشاهی به مسئله توزیع ثروت برمی‌گردد. چرا که در ایام بحرانهای اقتصادی و کاهش درآمدهای مردم، زمانی که بسیاری از خانواده ها با افت معیشتی روبه‌رو می‌شوند، خانواده سلطنتی همچنان در کاخ زندگی مجللی دارند که هزینه آن هم از جیب مالیات دهندگان می رود.

از سوی دیگر برخی از اعضای خانواده سلطنتی نیز با نوع خاصی از زندگی که عضویت در این خاندان بر آنها تحمیل می‎کند و مانع از برخورداری آنها از آزادی‌های دیگر شهروندان است، میانه چندانی ندارند. با این حال اما نظام سلطنتی همچنان در بریتانیا پابر جا مانده و گروه بسیاری از مردم برای آن احترام قائل هستند. برای برخی از آنها خاندان سلطنتی تبلور هویت ملی و تاریخی است و آنها را به کاوش در گذشته خود برای یافتن هویت شان بر می‌انگیزاند و به شکلی ساده و ملموس آنها را به تاریخ و سنت‌های خود پیوند می‌دهد. حال اگر آن روز فرا برسد که اراده جمعی مردم بریتانیا بر عدم ضرورت وجود نهاد سلطنت نظر داشته باشند از طریق حضور در پای صندوق های رای می‌توانند نقطه پایان بر آن بگذارند.